Romantiek

13 juli 2011

Een van de belangrijkste kenmerken van de Romantiek is dat zij de vlucht uit de werkelijkheid verheerlijkt. Geef ze ongelijk! Elk zinnig, gevoelig, slim en bewust mens wil toch wegwezen uit deze wereld, die door de neoliberalen steeds meer verpest wordt? Wat hebben we aan een bloeiende economie die steeds meer asfalt en beton eist en steeds minder natuur, cultuur en wetenschap? Hoewel het vergeleken met nu gouden tijden geweest moeten zijn, wilden ook de romantici van vroeger ook al snel weg uit de wereld. Ze stierven dan ook jong. Het is niet duidelijk in hoeverre dat jong sterven een bewuste keuze is geweest, maar zelfs als dat het geval is zou ik dat niet zomaar willen veroordelen. Zeker als je een beetje spiritueel bezig bent, zou je niet zo moeilijk over leven en sterven moeten doen.

Gevoel! Daar draait het om in de Romantiek, als reactie op de Verlichting met zijn verheerlijking van het verstand. Niet het hoofd met zijn scheidende en analytische denken, maar het hart met het verbindende en holistische gevoel speelt in de Romantiek de hoofdrol. Het verwarrende is echter dat gevoel niet altijd hetzelfde is als gevoel. Soms is het gewoon emotie, achter je pik aanrennen, schreeuwen, of met huisraad gaan gooien. En als je dan zegt: ‘Volg je gevoel!’ zeg je gewoon dat iemand primitief moet blijven, zich moet identificeren met zijn lijf en zijn hormonen. Maar gevoel kan ook iets hogers zijn, zoals van iets houden, je intuïtie volgen, creatief zijn. Je zou onderscheid kunnen maken tussen een lager persoonlijk gevoel (Venus) en een hoger transpersoonlijk gevoel (Neptunus), waarbij het laatste meer op zaken als onzelfzuchtige liefde, intuïtie en empathie betrekking heeft omdat je ook sferen buiten de grenzen van je eigen ik aanvoelt.

Wat ik in de Romantiek niet snap is de voortdurende hang naar het verleden, waarin alles natuurlijker geweest was. Natuurlijk: de zeeën waren nog niet leeggevist, oerwouden nog niet gekapt, de lucht nog schoon en helder, de grond nog niet uitgeput, ons voedsel nog niet vergiftigd. Natura artis magistra. Maar we sloegen elkaar wel veel vaker de kop in, genoten van wrede volksvermaken en terechtstellingen, we geloofden alles wat pausen en priesters ons wijsmaakten, we leefden korter en hadden daarin ook nog eens veel meer enge ziektes en pijn. Ja, bij het horen van de Zesde van Beethoven lig ik nog steeds tussen het koren op de Blaricumse eng, en bij het zingen van leeuweriken droom ik weg in de Grantchester Meadows van Pink Floyd, maar het is de vraag in hoeverre dit soort mijmeringen echt slaan op een paradijs dat ooit op deze aarde geweest zou zijn.

Het lijkt erop dat de romanticus niet echt in het hier en nu wil leven. Het hier is een veel te onnatuurlijke, harde en materialistische wereld, en het nu slaat alle hoop en vertrouwen dat het ooit nog eens goed zal komen in duigen. Het zou me niets verwonderen als de Romantiek de komende jaren weer gaat opleven – de tijd is er rijp voor. En hoe graag ik dat ook wens, tegelijk zie ik dat de romantici één grote fout maken. Ze gaan er namelijk van uit dat het hier alleen tot ons eigen wereldje is beperkt, en dat het nu alleen maar over de huidige tijd gaat. Terwijl je ze zo ruim kan maken als je zelf wilt. Is het hier alleen de plek waar je dit zit te lezen, of je hele huis, de straat waarin je woont, je stad of dorp, je land? Is het nu alleen deze seconde, of het lezen van dit verhaal, deze morgen, middag of avond, deze dag, dit jaar? Het hier en nu zijn even groot als jouw bewustzijn, als dat waarmee je je vereenzelvigt.

De echte romanticus kijkt verder dan de wereld die beperkt wordt door de muren van zijn kamer en de wijzers van zijn klok. Voor hem zijn de voor velen onzichtbare werelden geen mystiek, maar een concrete werkelijkheid naast het alledaagse leven. Hij voelt hoe het verleden zich in het heden openbaart, en hoe de toekomst het heden voedt. Daarom omarmt hij alles en klopt zijn hart in vreugde omdat hij overal thuis is, en daardoor tegelijk nergens meer thuis. Hij is geen kind, puber of volwassene meer omdat hij dat allemaal is, en daardoor tegelijk zonder leeftijd. ‘Alles is er al!’ schreef Mellie Uyldert eens, dus wat blijft er nog over om naar te heimweeën of te verlangen? Hij leeft in die onbegrijpelijke wereld van eenheid en heelheid. Zelfs geluk en ongeluk smelten samen in de romanticus. Misschien is deze voor een buitenstaander volstrekt onbegrijpelijke symbiose wel het belangrijkste kenmerk van de Romantiek.

Gepost in Astrologie, Psychologie, Spiritualiteit