Cyberromantiek

Date 10 januari 2012

Oké. Ik ben een romanticus. En ook wat cyber. Dat wil zeggen: sinds een paar jaar. Daarvoor vond ik die mystificatie van het internet maar niks. Dat was gewoon een digitaal middel om informatie, in welke vorm dan ook, uit te wisselen. En daar was niets idealistisch of geheimzinnigs aan. Voor mij bracht de computer geen contact met parallelle universa of astrale werelden. Nee, dat gefantaseer kon alleen iets zijn voor mensen die computers niet begrepen, en er daarom bovennatuurlijke en buitenmenselijke mogelijkheden in meenden te ontdekken. Timothy Leary die wilde sterven aan het internet was voor mij nu echt doorgeslagen en de weg kwijt. Een computer was gewoon een computer. Totdat ik ervaringsdeskundige werd, en een computer opeens geen computer meer was. Geleidelijk ontdekte ik dat er méér waar was van al die dromerij dan ik aanvankelijk wilde toegeven. Ja, het was even schrikken, maar mijn nuchterheid was niet meer overeind te houden, en ik moest toegeven dat die doldwaze romantiek een groot echtheidsgehalte had en werkelijk nieuwe werelden aan me openbaarde.

Steeds meer bleek dat het internet een echte verbindende kracht was, die niet beperkt bleef tot het uitwisselen van informatie. Ik merkte dat het ook een middel was om gevoelens te delen. Eigenlijk net zoals je die kunt delen door brieven naar elkaar te schrijven, of mooie boeken te lezen die je ontroeren. Want was dat eigenlijk ook niet magie? Dat inkt op papier een drager kon worden van immateriële communicatie? Dat digitale prints op een cd je tot het diepst van je wezen konden raken? Dat zielen met elkaar in contact konden komen door radio en televisie? Dat kón toch eigenlijk helemaal niet? En dan heb ik het niet alleen over hoe mensen verbonden kunnen raken en zich organiseren met behulp van Facebook of Twitter, zoals we in de Arabische Lente zagen en zien. Maar ook over hoe je in computergames betrokken kunt raken in wonderbaarlijke werelden, en een band kunt krijgen met medespelers die je in ‘real life’ nog nooit hebt gezien. Het internet kan ‘immersief’ zijn: je vergeet dat je achter een computer zit of aan het twitteren bent, en verdrinkt in een virtuele wereld. Net zoals je bij het lezen van een spannend boek of bij het luisteren van mooie muziek even van de wereld bent.

Juist het ervaren van de echtheid van zogenaamde virtuele werelden maakt het voor sommigen tot een gevaarlijke verslaving aan een schijnwereld vol illusies, en bij anderen tot een bevrijdende verlossing van de materiële wereld met al zijn beperkingen. Maar eigenlijk is er niet zoveel verschil, want ook real life zit vol illusies en schijn terwijl ‘virtuele’ vriendschappen heel echt en reëel kunnen aanvoelen. ‘Virtual reality bestaat niet,’ concludeerde ik dan ook op een blog van de Koorddanser onder de titel Mijn avatar en ik. Het verschil tussen de Second Life-wereld en de wereld waarin we met ons lichaam leven is natuurlijk het fysieke: aanraking, zowel lichamelijk als energetisch. ‘Een groot verschil, denk aan de massages!’ reageerde Prabhu Haremaker bij wie ik regelmatig op tafel lig, en ik moet toegeven dat het heerlijk is om mijn lichaam onder zijn handen te laten verwennen, hoewel er soms wel even een pijnpunt doorgedrukt moet worden. Het is inderdaad zo dat internet afhankelijk is van in real life ontwikkelde en gebouwde computers, net zoals de mooie gedichtenbundel niet kan bestaan zonder dat ooit mensen papier en inkt hebben gemaakt. Maar het omgekeerde geldt ook: hoe zouden computers hebben kunnen bestaan zonder ideeën en gedachten uit een niet-materiële wereld?

Zo lijken virtual reality en real life door elkaar te lopen en met elkaar te versmelten. Ze zijn afhankelijk van elkaar en beïnvloeden elkaar, zijn niet echt van elkaar te scheiden. Nu is het leuke dat onze spiegelneuronen daar net zo over lijken te denken. Daarover schrijft Lynne McTaggart in haar boek De verbinding. ‘Als we de gedragingen van iemand anders waarnemen, moeten we – om er iets van te begrijpen – deze ervaring mentaal herscheppen alsof we de gedraging zelf uitvoeren.’ Maar ‘ook kopiëren we alle gewaarwordingen en gevoelens die ermee zijn verbonden, in overeenstemming met onze ervaringen uit het verleden,’ zegt ze een paar pagina’s verder op bladzijde 103. Zo maken die spiegelneuronen iets als empathie begrijpelijk, en verklaren ze waarom het voor mijn subjectieve beleving niet zoveel uitmaakt of iets nu ‘echt’ is of niet.  Ja, ik zou me wel kunnen voorstellen dat iemand mij virtueel lekker zou kunnen masseren. De voordelen en de gevaren van virtual reality zijn niet zozeer de onechtheid, maar juist de echtheid ervan.

Gevoelens delen via het internet. Contact hebben en beleven zonder fysieke nabijheid. Met Twitter en Facebook teksten op schermpjes toveren die aanzetten tot acties van flashmobs tot Occupy, gedragen als je je weet door een immense, zij het onzichtbare, gemeenschap van gelijkgestemden. We kunnen bijna niet anders dan euforisch worden van alle mogelijkheden die het internet ons biedt. Natuurlijk komt deze technologie veel overheden ongelegen, maar hoezeer zij onze activiteiten ook bespioneren en onze contacten willen blokkeren, uiteindelijk zullen zij het onderspit delven omdat hackers hen altijd te slim af zullen zijn. Intelligentie en snelheid zijn nu eenmaal geen kernkwaliteiten van overheidsapparaten, en het internet is inmiddels geworden tot iets als een hologram, waarin alle informatie op alle plekken te vinden is en niet meer beperkt is tot een bepaalde computer op een specifieke locatie. Het kan bijna niet anders dan dat het internet een nieuw tijdperk inluidt. Noem het zo je wilt Aquariustijdperk, want we hebben het hier natuurlijk wel over iets dat echt watermanlijk is!

Ben ik romantisch? De romanticus gelooft in zijn dromen, in subjectieve ervaringen, leeft van gevoel, fantasie en intuïtie. Wil weg uit het huidige maatschappelijke leven omdat hij dat afwijst. Keert zich tegen materialisme en rationalisme zoals dat indertijd in de zogenaamde Verlichting verheerlijkt werd. Ervaart de bezieling van alles en verlangt naar oneindigheid en versmelting met het Al. Geniet van het verlangen om het verlangen zelf en is daarom helemaal in het hier en nu. Maar het smachten naar binden en verenigen – Alle Menschen werden Brüder – is wellicht het meest wezenlijke van de romantiek. En is dit laatste niet juist een wezenlijke kenmerk van het internet geworden? Al zoekend kom je het woord cyberromantiek wel eens tegen, maar dan beperkt het zich meestal tot mensen die via het internet op elkaar verliefd zijn. Dat kan heel reëel zijn, maar bij mij is het begrip ruimer. Gaat het om hetzelfde dat in de eerste helft van de negentiende eeuw de wereld bezielde.

Zo opent digitale technologie de weg naar werelden die er bovenuit stijgen en maakt zij de weg vrij voor wezenlijk contact en echte creativiteit die de wereld zo nodig heeft. Een nieuwe wereld waarin we allemaal één zijn en met elkaar versmelten. Ja, ik ben een romanticus in hart en nieren. Terwijl juist doordat ik me dit realiseer een computer weer gewoon een computer wordt.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>