Maling aan democratie!

10 november 2012

Het ontnemen van identiteit is één van de beste methoden om macht over mensen uit te oefenen. Niet alleen in sciencefiction, maar ook in real life wordt maar al te vaak naar dit machtsmiddel gegrepen. Een sprekend voorbeeld daarvan zijn de plannen om de gemeenten op te schalen naar een grootte van minimaal 100.000 inwoners. ‘VVD en PvdA willen van democratie af,’ kopte De Volkskrant op 30 oktober boven een artikel van Jan Dirk Snel. ‘Deze aanval op de democratie is werkelijk onbeschaamd,’ schrijft hij. ‘Democratie is namelijk niet alleen een kwestie van eens om de zoveel tijd je stem uitbrengen, het gaat vooral om betrokkenheid en vertrouwen – om, met een groot woord: legitimiteit. Mensen leven in bepaalde eenheden, in steden en in dorpen vooral, en bij die eenheden voelen ze zich betrokken. Lokale democratie is de kern van het hele democratische gebouw.’ Gedurende de afgelopen decennia is samengaan van gemeenten maar al te vaak door hogere overheden doorgedrukt. ‘En bijna altijd protesteerden de bewoners, vaak togen ze vergeefs met borden naar de residentie en bijna altijd zette Den Haag toch door. Het heeft een grote vervreemding van bestuur en democratie veroorzaakt.’

Op de vraag waarom gemeenten tegen hun zin moeten samengaan komt altijd het antwoord dat het efficiënter is, en dat besturen dan minder geld kost. Volgens het regeerakkoord zou een vermindering van het aantal gemeenten – er zouden er dan zo’n 150 overblijven – een voordeel van 180 miljoen euro opleveren. Nee dus, was gisteren in nrc.next te lezen. In de rubriek next checkt gaf Freek Schravesande aandacht aan onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen waaruit blijkt dat gemeentelijke fusies eerder geld kosten dan geld opleverden. Met als conclusie: ‘Next checkt beoordeelt de bewering van de onderzoekers als waar.’ Wat mij niet verwondert, zeker als ik ook kijk naar alle onderzoeken, vergaderingen, rapporten, presentaties en wat er niet al aan zo’n fusie voorafgaat. Dat zou zich in de loop der jaren dan terugverdienen, maar als het overal zo gaat als hier in het Gooi heb ik daar een hard hoofd in.

Ik zie nog voor me hoe we enkele jaren geleden met alle gemeenteraadsleden in het Gooi in een of andere televisiestudio discussieerden over fusies van gemeenten. GroenLinkser Albert Moens die fusies er hoe dan ook wilde doordrukken, of we wilden of niet. En tot vandaag de dag is er eigenlijk nog steeds weinig gebeurd, behalve dan tijd vretende voortdurende aandacht van colleges en gemeenteraden voor dit onderwerp. Wij in Blaricum hebben met Laren en Eemnes gekozen voor een gemeenschappelijke regeling, de BEL Combinatie, waarin iedere gemeente zijn eigen identiteit bewaart door alleen de backoffice gezamenlijk te doen, ofwel dat wat weinig tot geen invloed heeft op de uitstraling, de woon- en leefsfeer van onze drie dorpen. GroenLinkser Harry Borghouts vond het maar niks. Droogstoppel verstond het om tijdens het welkom van onze nieuwe burgemeester de sfeer te verpesten door te dreigen met fusie als zou blijken dat onze bestuurskracht onvoldoende was. Wat het groene en het linkse in GroenLinks nu eigenlijk voorstellen is me al jaren een raadsel, daar heb ik geen Kunduz-coalitie voor nodig.

Bestuurskracht! Daar zaten we met zijn allen in de versnellingskamer van Twynstra Gudde – toch niet het minst gerenommeerde bedrijf – onder het voortdurende gedreun van treinen vragen op beeldschermen te beantwoorden. Hopelijk hebben ze andere delen van hun onderzoek beter gedaan dan het gedeelte waaraan wij hier als raadsleden mochten bijdragen, want het zou geen enkele toets van maar de geringste wetenschappelijkheid kunnen weerstaan. Maar goed, ze pretendeerden bestuurskracht te meten en eerlijk gezegd geloof ik ook wel dat die wel goed zit, voor zover je dat in bestuurlijk Nederland niet onmogelijk wordt gemaakt. En de autoritaire regimes boven ons geloven dat ook. Feestje dus, want in bestuursland gaat bijna alles gepaard met een borrel of een feestje. Maar het is toch van de gekke dat je zoveel moeite moet doen om jezelf te mogen blijven! Dat alleen al ondermijnt je bestuurskracht, dus kun je nagaan hoe groot die was zonder al dit gesodemieter!

Ik mopper graag op de VVD als de partij die voor grootschaligheid en groei is, maar hier heeft ook links dus bepaald geen schone handen. Zo is het Ronald Plasterk van de PvdA die nu als minister van Binnenlandse Zaken op de gemeenten gaan inhakken. Laten we maar zeggen dat dit ook een soort nivellering beoogt: alle gemeenten gelijk, weg met individualiteit en identiteit! Met maling aan wat het volk wil, wat ook blijkt uit het willen verminderen van het aantal gemeenteraadsleden. Maling aan democratie: Den Haag regeert en dat zullen we weten ook.