Bhagwan en Osho

Date 18 december 2008

Een paar dagen geleden zijn Marcel en Hanneke naar India gevlogen. Op Marcels weblog volg ik hun reis. Onbewust duiken Marcel en ik in elkaars leefwerelden, want hij houdt erg van Marokko en deze dagen lees ik een mooi boek over dat land dat ik van Vriend heb gekregen. Harlekino van Tessa de Loo. En nu zet hij met Hanneke de eerste schreden in een land dat mij erg lief is, doordrenkt als het is van spiritualiteit. Hoewel die niet altijd aan de oppervlakte komt, is een diep religieuze grondtoon nog altijd voelbaar achter de talrijke kleurige godsdienstige rituelen, taferelen en geuren die het land rijk is. Althans een paar decennia geleden, want ik was er voor het laatst in 1990, kort na het heengaan van Bhagwan. U kent hem wel: die van Rolls Royces en horloges, die goeroe die Jan Foudraines hoofd op hol deed slaan, die zijn sannyasins met een portret van zichzelf aan een kralenketting deed rondlopen, die een commune in Poona had waar er losbandig op los werd geleefd. Oorspronkelijk zou ik toen met Vriend samen door India hebben gereisd, op zoek naar plekken waar Bhagwan allemaal had geleefd, maar familieomstandigheden noopten hem helaas om thuis te blijven. Dus slenterde ik alleen door Bombay, de stad waar Bhagwan ook een tijdje heeft gewoond. Reisde ik alleen in oude zware overvolle treinstellen naar zijn geboorteplaats Gadarwara. En naar Jabalpur waar hij hoogleraar was en verlicht raakte onder een boom, waarvan ik de blaadjes heb opgeraapt en meegenomen. En naar Poona natuurlijk. Maar toen al was Poona Poona niet meer, vond ik. Het Poona waar ik tien jaar eerder was, was het Poona van Bhagwan en dit was het Poona van Osho, die voor mij altijd een heel andere Bhagwan is geweest.

In 1981 was na een welvarende periode Bhagwan opeens uit Poona verdwenen. Dat was het einde van wat in sannyas-kringen de periode Poona 1 wordt genoemd. Bhagwan was in een eenvoudige witte jurk gekleed, vertelde uren achtereen over zen en tao, over Boeddha en Jezus, over soefi-mystiek, tantra en yoga en nog vele andere spirituele stromingen en verlichte mensen. Dat alles in een mooie Boeddhahal zonder opsmuk, waar we ook mediteerden en dansten op de muziek van Deuter. En ´s avonds waren er bijeenkomsten voor kleinere groepen in het bescheiden Chuang Tzu-auditorium, waar tijdens mysterieuze energy-darshans het licht in de hele commune gedoofd werd. Ook zelf waren we eenvoudig gekleed, soms met alleen slip of nog minder onder een oranje jurk. Want we stonden ook bekend als het oranje volkje.

Kort daarna dook Bhagwan weer op. In Amerika, waar in Oregon uiteindelijk een nieuwe commune werd gebouwd: Rajneeshpuram, dat uiteindelijk een officiële status kreeg en nog steeds is te traceren in Google Earth. Wat er van over is dan, want die commune heeft nog geen vijf jaar bestaan. Groots was de aanpak daar, dat moet gezegd worden. De woestijn werd in een mum van tijd omgetoverd tot een dorp met veel groen en een eigen vliegveld. Daar heb ik ook nog gezwommen in het Krishnamurti Lake, ontstaan door het aanleggen van een grote stevige dam in een rivierbedding. Maar de vestiging van deze nieuwe stad was eigenlijk een coupe, want het naburige kleine plaatsje Antilope werd, inclusief haar fundamentalistisch christelijke bevolking, gewoon overgenomen. De religie van Bhagwan was intussen een godsdienst geworden, het Rajneeshisme, wat ook nodig was om Bhagwans verblijf te garanderen. Een autoritair hiërarchisch systeem met een zwijgende Bhagwan aan het hoofd, vertegenwoordigd door secretaresse Sheela die veel van de dienst uitmaakte. De omgangsvormen met omliggende gemeenten en de Amerikaanse overheid lieten een tikje te wensen over, want er werd veel gescholden en gepolariseerd. En toen Bhagwan weer ging spreken deed hij daar nog graag een schepje bovenop.

Zonder dat iemand het doorhad was de commune van fundamentalisme doordrongen. In 1985 ben ik naar het zomerfestival gegaan, net als duizenden anderen uit de hele wereld. In die dagen waren de spanningen hoog opgelopen en volgens sommige stonden de militairen al achter de heuvels klaar om de hele commune op te doeken. Door Sheela werden wij opgestookt om Bhagwan en de commune desnoods met ons leven te beschermen. Hoewel ik daartoe best in staat was, deed ik niet enthousiast mee met alle activiteiten. De enige groep die ik volgde was Astrology, waarvoor ik nog een aidstest moest overleggen ook – niemand wist waarom. En onder het excuus dat ik verkouden was bleef ik rustig op een bankje in de mall zitten toen iedereen uitwaaierde om Bhagwan te begroeten, wat een paar plaatselijke agenten toch wat verdacht vonden. Om daar uren lang gemaakt enthousiast met mijn voeten in het brandende asfalt langs de kant van de weg “Ecstasy” te gaan zingen, was niet mijn grootste hobby. Bhagwan begon meer en meer te mopperen in zijn toespraken, die ook steeds meer een politieke lading kregen. Maar ook luxe en weelde, horloges, mooie kleren en Rolls Royces werden belangrijker. Velen hebben zich afgevraagd of Bhagwan dit allemaal toeliet om ons bewust te maken, ons wakker te schudden, of om ons spiritueel bewustzijn op de proef te stellen. Zelf geloof ik dat niet zo. En mocht dat wel zo geweest zijn, dan was het resultaat teleurstellend.

Uiteindelijk werd Bhagwan opgepakt, heeft hij later met moeite Amerika kunnen verlaten, reisde hij een tijd over de hele wereld waar hij lezingen gaf in landen als Griekenland, Uruguay en Nepal, om uiteindelijk weer in Poona neer te strijken. In de periode Poona 2 werd de commune nieuw leven ingeblazen, maar haar puurheid werd overschilderd met rijkdom en luxe, mooie kleren en glossy therapie- en meditatieprogramma´s. Bhagwan ging zichzelf Osho noemen, waarop heel trouw etiketjes op al zijn boeken werden geplakt en de hele geschiedenis met deze naam werd vervalst. Historisch besef was trouwens toch al niet de sterkste kant in de sannyas-wereld, want ook de datums van Bhagwans toespraken werden weggemoffeld, en titels veranderd, wat het overzichtelijk maken van zijn toespraken zodanig bemoeilijkte dat ik er maar mee ben gestopt. Als klap op de vuurpijl liet Osho de gebouwen in de commune zwart verven, wellicht omdat hij zich voorbereidde op zijn heengaan. Ik voelde me daar niet echt thuis in 1990. Ja, ik zat ook in een witte jurk in een mooie Boeddhahal “Yahoo!!!” te roepen, maar niet lang. De commune in Poona was een Club Med geworden, waar ik weinig meer mee had. En tot vandaag de dag heb ik nauwelijks behoefte gehad om er nog eens heen te gaan. Een religie is tot een godsdienst vervallen, zoals zo vaak gebeurt rond het erfgoed van een verlichte meester.

Waarom is Bhagwan in 1981 naar Amerikaan gegaan, uitgerekend naar de door rednecks bevolkte woestenij van Oregon? Voor mij is toen de metamorfose begonnen van een flitsende, eenvoudige, alerte en vrede uitstralende Bhagwan naar een hautaine, mopperende, verongelijkte en zelfingenomen Osho. Wellicht is hij in de Amerikaanse gevangenis stiekem bestraald en is dat de oorzaak van zijn mysterieuze dood – ik zag en zie de Amerikanen daartoe in staat – maar al vóór die tijd leek Bhagwan te genieten van het enthousiasme van duizenden en nog een duizenden aanbidders die alles voor hem overhadden. Het verschil tussen Bhagwan en Osho roept bij mij veel vragen op. Kan je aan iemands daden beoordelen of hij verlicht is? Kan een verlichte weer onverlicht raken? Of is Bhagwan in 1981 van het toneel verdwenen en heeft een dubbelganger het van hem overgenomen? Het zal wellicht altijd een raadsel blijven. Mijn naam heb ik van Bhagwan gekregen, in de Poona 1-periode. Voor mij de mooiste tijd waarin het verblijf in de commune, de toespraken en aanwezigheid van Bhagwan, de meditaties en de tastbare sfeer van liefde en toewijding echt spirituele diepgang hadden. Gelukkig sijpelen uit die periode nog veel reflecties door in het huidige sannyas-leven dat nog altijd volop floreert.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

3 reacties op “Bhagwan en Osho”

  1. edgar zei:

    Mooi artikel over Bhagwan dat ik met interesse heb gelezen!
    Ben net een paar jaar te jong om zijn opkomst en ‘ondergang’ (bewust) mee te hebben gemaakt,
    maar jaren en jaren later de schade ingehaald door veel van hem te lezen.

    Groet!

  2. Verblijf bhagwan | Bexita zei:

    […] Bhagwan en Osho | Weblog van Satyamo18 dec 2008 … De religie van Bhagwan was intussen een godsdienst geworden, het Rajneeshisme, wat ook nodig was om Bhagwans verblijf te garanderen. … […]

  3. Verblijf bhagwan | Evdioner zei:

    […] Bhagwan en Osho | Weblog van Satyamo18 dec 2008 … De religie van Bhagwan was intussen een godsdienst geworden, het Rajneeshisme, wat ook nodig was om Bhagwans verblijf te garanderen. … […]

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>