Het fusiemonster

23 september 2017

Wordt Blaricum gedwongen tot fusie ja of nee? De komende maanden zullen we het gaan weten, want dan zal het grauwe fusiemonster uit de al jaren boven ons dorp hangende dreigende luchten zich openbaren. Kunnen we het, vechtend voor onze zelfstandigheid en identiteit, nog pareren? Want hoezeer we het ook op prijs stellen dat individuele mensen zelfstandig worden, voor kleine gemeenten is dat in de ogen van hogere bestuurders niet weggelegd. Die willen dat Blaricum en Laren met Huizen worden samengevoegd, opdat die nieuwe gemeente over een aantal jaren deel kan uitmaken van het Gooi als één grote gemeente. Megagemeentes met minstens 100.000 inwoners, dat was indertijd een idee van aftapper Ronald Plasterk (PvdA), net als de door hem begeerde megaprovincie door Noord-Holland, Flevoland en Utrecht samen te voegen, wat gelukkig is afgeschoten. Als je zoiets wilt ben je toch niet echt goed bij je hoofd. Zo heb ik ook weinig waardering voor de Noord-Hollandse Commissaris van de Koning Johan Remkes (VVD) die ons nu een gemeentelijke fusie door de strot wil duwen, terwijl de meerderheid van inwoners dat helemaal niet wil.

Hoewel fusies in principe niet van bovenaf opgelegd mogen worden, weten de megalomanen er wel iets op te vinden om het toch door te drukken. Bestuurskracht, heet dat, een nog mysterieuzer kracht dan de zwaartekracht, zoals uit een definitie blijkt: ‘de mate waarin gewenste maatschappelijke effecten bereikt worden door een bestuur.’ Want als je goed leest is je bestuurskracht optimaal als je niets wil bereiken en gewoon tevreden bent met wat je hebt en dus niets doet. Dat betekent dat opgelegde fusies automatisch je bestuurskracht verlagen, want je bereikt immers iets dat je niet wil. Juist het pareren van fusies getuigt dan van bestuurskracht! Met dit soort autoritaire bestuurders is het moeilijk een redelijk gesprek te voeren, want ze weten altijd wel een gaatje in de wet en afspraken te vinden, waardoor ze toch hun zin kunnen doordrijven. Dan worden er onderzoekbureaus bij gehaald, maar zelfs de meest gerenommeerde ervan praten hun opdrachtgevers naar de mond om in de toekomst nieuwe opdrachten in de wacht te blijven slepen. Dat hebben we hier in Blaricum ervaring mee. zoals met de HOV waarbij volstrekt irrationele besluiten zijn genomen.

Een van de argumenten voor fusie is dat kleine gemeenten hun taak niet meer aankunnen. Nee, als je als overheid allemaal taken over de schutting naar de gemeenten gooit, zoals de langdurige zorg en jeugdzorg, terwijl je daar dan ook te weinig financiële compensatie tegenover stelt, dan vraag je zélf om moeilijkheden. Alsof je je kinderen eerst teveel huiswerk geeft en vervolgens klaagt dat ze te slechte cijfers halen en blijft rondbazuinen dat het voor hun eigen bestwil is, terwijl je hen in feite naar de bliksem helpt. Ik zal niet ontkennen dat het voor kleine gemeenten onhandig is als ze geen plaatsvervanging hebben als iemand ziek is, maar dat is ook op andere wijzen op te lossen, zoals het lenen bij de buren van de kapotte maaimachine. Samenwerking heet dat, iets wat we in Blaricum tien jaar geleden mooi georganiseerd hebben in de vorm van de BEL Combinatie, een gemeenschappelijke regeling met Laren en Eemnes. Niks mis mee, en de daken van het hoofdkantoor liggen nu vol zonnepanelen. Enthousiasme, liefde en energie worden straks misschien met één pennestreek in de plomp gegooid, wat ervan getuigt hoe destructief bestuurders tekeer kunnen gaan.

Last but not least ondermijnen fusies de democratie! Want hoe meer inwoners een raadslid vertegenwoordigt, hoe minder de democratie functioneert. De kleinste gemeente in Nederland, Rozendaal, telt 1520 inwoners en 9 raadsleden, dus elk raadslid vertegenwoordigt 169 inwoners. Amsterdam daarentegen heeft 853312 inwoners die het met 45 raadsleden moeten doen, ofwel 18962 inwoners per raadslid. Zelfs een lid van de SP kan dat niet behappen. In Blaricum zijn we onlangs de grens van 10000 inwoners gepasseerd, die het na de komende verkiezingen met 15 raadsleden moeten doen, 667 inwoners per raadslid. Hoe groter de kiesdeler, hoe kleiner de democratie. Ik moet toegeven dat een kiesdeler van 1 – ik ben de enige inwoner en kon alleen maar op mezelf stemmen – wel erg laag is, maar het is democratie en zelfstandigheid in optima forma, en ik vertegenwoordig alleen mezelf. Zonder last. Wat is de optimale kiesdeler voor gemeentes? Noch 1 noch 18962, en ik weet niet of dat wel eens onderzocht is. Maar het moet hoe dan ook een aantal zijn waar je voeling mee hebt.

Misschien komt het omdat ik een babyboomer ben, maar ik heb wel eens fantasieën over massale demonstraties op de stoep van het provinciehuis in Haarlem. Dan mis ik de betrokken kwaadheid en woede uit de jaren zestig, maar dat schijnt niet meer van deze tijd te zijn waarin je thuis knus en veilig demonstreert met een muisklik op een webpagina. Soms wordt me verweten dat ik veel te wilde ideeën heb en diplomatieker zou moeten zijn, omdat je dan meer zou bereiken. Ik heb daar zo mijn twijfels over omdat je als diplomaat, gewikkeld in maatpakken en stropdasjes, eigenlijk nooit jezelf kunt zijn. En omdat je moeilijk jezelf kunt worden als je niet jezelf durft te zijn. We klagen over de politiek, maar misschien hebben we als dorp, stad of land niet beter verdiend omdat we de jaren zestig vergeten zijn.

Gepost in Maatschappij en politiek