De smaak van stilte

Date 16 maart 2020

Simon & Garfunkel zongen er al over. The sound of silence. Meestal hoor je alleen stilte als er opeens geen geluid meer is. De meeste mensen vinden stilte eng, die moet dan maar weer gauw gevuld worden met woorden of muziek. Maar die kunnen ook aandacht vragen. Bijvoorbeeld als ik aan het begin van een betoog in de raad een volgens velen te lange stilte laat vallen. Dat doe ik niet eens bewust, dat gebeurt gewoon, maar ik hoor mensen zich afvragen waarmee ik nu weer uit de bus zal komen. Alsof mijn eigen stilte ook stilte om me heen schept. En een stilte van een paar seconden is al héél lang. Wie kent dat niet? Het gezegde ‘Alsof er een dominee voorbijkomt,’ is niet altijd positief bedoeld. Sommige mensen zetten bij van alles en nog wat een muziekje op. Ja, sommigen laten zelfs de tv aanstaan als je bij hen op bezoek komt. Onbegrijpelijk en eigenlijk ook onbeleefd. En hoeveel mensen lopen er niet met oortjes in hun oortjes rond? Niks voor mij allemaal.

Luisteren naar de stilte is heerlijk voor het slapen gaan. Dan ervaar ik de stilte als een soort grondtoon die overal aanwezig is, achter kleine geluidjes zoals het aanslaan van de pomp van de verwarming, achter mijn eigen tinnitus in mijn oren en het geruis in mijn hersenen. Eigenlijk hoor je iets dat je niet hoort, maar wat toch aanwezig en voelbaar is. Net zoals je kan kijken naar de donkerte, die Simon & Garfunkel al in de eerste regel van hun lied welkom heten. Niets is ontspannender dan naar stilte te luisteren, waarbij ik me natuurlijk ontzettend vaak betrap op het luisteren naar gedachten en fantasieën in mijn hoofd. Zodra ik me ervan bewust word dat ik naar de stilte lig te luisteren is de stilte alweer verdwenen. Ernaar luisteren is niet iets wat je kan doen, maar om van te genieten als het over je komt. En je gedachteloze aandacht er dan bij te houden. Dat is meditatie, een zijn zonder oordelen. Wel een vrijwel onmogelijke meditatie als de buren weer met bladblazers aan de slag gaan.

En toch. De stilte is er in feite overal en altijd. Geluiden ontstaan door onze persoonlijke manier van waarnemen, afhankelijk van de oren waarmee we zijn uitgerust. In feite zwijgt alles, is de hele kosmos stilte, wat het waarschijnlijk zo fijn maakt om naar de sterren te kijken. Dan voel je iets van je bron, de leegte waaruit alles is ontstaan en naar terug zal keren. Zo kan je genieten van een leegte die nog betekenisloos is omdat gedachten erover ver te zoeken zijn. Voor even dan, want voor je het weet nemen je hersenen het weer over. Of val je in slaap. Ik weet geen beter advies voor slapelozen dan naar de stilte te luisteren. Maar toegegeven: het is niet altijd even makkelijk om de smaak van stilte te pakken te krijgen. Maar toch: ga luisteren naar wat je nu écht hoort. En rustige geluiden kunnen je daarbij helpen, zoals dat van de regen op het raam of dak. Zelfs dat van onweer. Natuurlijke geluiden zijn bijna altijd mooi en getuigen van de stilte.

Soms stralen mensen stilte uit. Ik was eens bij pater Van Kilsdonk op bezoek in de Pieter de Hoochstraat waar het ondanks ons gesprek heel stil was. Ik zat aan de voeten van Osho die toen nog Bhagwan heette: hij praatte, maar was een en al stilte en leegte. In mijn jonge jaren kon ik in bed genieten van het verre geluid van vrachtauto’s die in de vroege ochtend melk rondbrachten. We waren in tempels van Rozenkruisers waar de stilte bijna oorverdovend was. Die namen ons eens mee in een grot in Frankrijk en daar zaten we met zo’n honderd bezoekers in de stilte. En toen deden ze ook nog eens het licht uit. Prachtig! Voor de primitieve mens moet de wereld ook heel stil zijn geweest. En als ik nu naar de onstuimige jaren zestig zou terugkeren, zou ik die waarschijnlijk ook heel stil vinden, zo zonder internet en mobieltjes. De laatste decennia is er weinig van stilte overgebleven, wat ronduit ongezond is.

Iets soortgelijks geldt voor licht. Zelfs de hemel wordt besmet met duizenden satellieten. Gelukkig is de A27 hier vlak bij een paar kilometer niet verlicht. Voor de natuur. Lijkt me goed voor de automobilist zodat die goed uit zijn doppen moet blijven kijken. Autorijden moet heel slecht voor je ogen zijn want zelfs overdag zijn de koplampen aan. Nergens is het meer echt donker. Zelfs niet in onze slaapkamer waar Vriend indertijd op mijn verzoek verduisterende rolgordijnen heeft gemonteerd. Ja, afgelopen winter was het even echt donker op de gang zodat ik daar even op mijn rug op de vloer ben gaan liggen met een onzichtbaar bedreigend trapgat naast me. Ook hier is het weer goed naar de nachtelijke hemel te kijken, naar de oneindige donkerte die alle sterren als een baarmoeder omvat en in zich koestert. Zullen generaties na mij nog stilte en donkerte kennen? Als er gekozen moet worden tussen gezondheid en economie, wordt meestal voor het laatste gekozen. Net als bij de bestrijding van het coronavirus.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>