Bijstandsfraude
24 augustus 2021
Die vrouw uit Wijdemeren moet toch nog € 2.850 terugbetalen aan de gemeente omdat ze niet had opgegeven dat haar moeder regelmatig boodschappen voor haar kocht. En dat had ze moeten opgeven, zodat dat bedrag op haar uitkering in mindering gebracht had kunnen worden. Eerst was die boete € 7.000, maar de Centrale Raad van Beroep vond dat de gemeente te weinig bewijs had voor dat bedrag. De gemeente moet haar wel de proceskosten terugbetalen, samen met € 200 voor onrechtmatig huisbezoek. Dat laatste bedrag is natuurlijk veel te laag als je het vergelijkt met de boetes die de Belastingdienst graag oplegt. Haar protest heeft in elk geval een vermindering van € 4.150 opgeleverd, en ook nog die € 200. Maar als je van een uitkering moet rondkomen is het resterende bedrag toch nog heel hoog. En met dat soort boetes vraag ik me altijd af waarván mensen met een uitkering die dan gaan betalen.
De moraal is dat je mensen met een uitkering kennelijk niet mag helpen. Want doe je dat wel, dan pikt de gemeente de waarde ervan in en schiet de bijstandsgerechtigde er niets mee op. Even dus niet participeren. Uitkijken als je mensen met een uitkering cadeautjes geeft! In de bijstand word je immers geacht om van € 1.052 rond te komen. Daar blijft heel weinig van over als je de al of niet gesubsidieerde huur en energie moet betalen. Gaan samenwonen met iemand anders in de bijstand lost niets op, want het voordeel ervan wordt meteen door de gemeente in mindering gebracht, dan krijgt ieder nog maar € 504. Als ze met die maatregel zouden stoppen, zouden er veel woningen vrij komen! Want nu blijven veel alleenwonenden zitten waar ze zitten zolang de gemeente hun voordeeltjes inpikt. Dat laatste woord mag ik natuurlijk niet gebruiken, want de Participatiewet is bedoeld om mensen een minimuminkomen te garanderen. Maar fraude moet nu eenmaal keihard worden aangepakt. En mensen in de bijstand zijn per definitie verdacht, zodat je ze rustig paranoïde mag maken met huisbezoeken om tandenborstels te tellen en het watergebruik te controleren.
Mensen hebben de neiging zich te gedragen naar de verwachting van anderen, en dat kan ook negatief uitvallen, zoals het nocebo-effect laat zien. Verwacht van mensen in de bijstand dat ze lui zijn, profiteren van de staat, niet willen werken en frauderen, dan gebeurt dat ook vaker. Tot vandaag de dag hoor je – vooral rechtse – mensen zo over bijstandsgerechtigden denken en zoals zo vaak roept de gedachte het gedrag op. En als je toch al van fraude wordt verdacht, maakt het niet veel meer uit of je fraudeert of niet. Bovendien is er voor mensen in de bijstand soms moeilijk achter te komen dat je dat wel of niet doet. Of staan ze er gewoon niet bij stil, zoals ik dat ook niet deed toen ik in de jaren tachtig een uitkering had. Uit deze affaire blijkt wel dat er een verschil is tussen bijdragen voor levensonderhoud en dat in de vorm van giften, waarbij dat laatste weer wel blijkt te mogen. Mijn ouders stopten me toen ook ‘structureel’ wat geld toe, maar waren dat giften of was het voor mijn levensonderhoud? Ik weet het echt niet meer.
Hardvochtig beleid, dat een paradepaardje van de VVD is, komt nu weer ter discussie na Kamervragen over wat er in Wijdemeren is gebeurd. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gaat een en ander nu weer onderzoeken. Gemeenten krijgen de vrijheid om een vrijstelling tot € 1.200 te geven. Ik had onze wethouder al een vraag gesteld over of er bij ons ook soortgelijke toestanden als in Wijdemeren plaatsvonden, waarop ik een keurig lijstje kreeg met enkele toegepaste sancties, maar dat was niet onrustbarend. Maar toch laat ik hem graag – hoe sympathiek ik hem ook vind – mijn hete adem in zijn nek voelen, ondanks de coronamaatregelen. En laten we niet vergeten dat de Tweede Kamer in 2012 zijn goedkeuring gaf aan de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving. Een hardere aanpak, die trouwens al in het regeerakkoord van Rutte I stond.
Bijstandsfraude. Als dat te gek wordt moet je dat natuurlijk aanpakken, laat daar geen twijfel over bestaan. Maar met dit soort maatregelen vráág je gewoon om fraude. En ik zou het menig beleidsmaker wel eens willen zien doen om van een uitkering rond te komen. Bang zijn dat je wasmachine kapot gaat omdat je geen nieuwe kunt betalen. Niet met vakantie kunnen gaan. Goedkoop en daardoor slecht voedsel moeten eten. Aankloppen bij de voedselbank. Gelegenheden vermijden waar van je verwacht wordt dat je cadeautjes geeft. Verdwaald raken in al het papierwerk waarmee je wellicht nog wat extra steun kunt krijgen. Je kinderen in tweedehands kleren laten rondlopen. Geen Netflix en je redden met oude computers en telefoontjes. De verwarming lager zetten. Op je neer laten kijken als een verschoppeling. Zelf word ik me er soms van bewust hoeveel een tientje dat ik zelf makkelijk uitgeef voor een ander kan betekenen. En het ergste is natuurlijk dat je geen hardwerkende Nederlander bent, zodat het enige goede dat je doet is dat je niet bijdraagt aan de klimaatramp.
Gepost in Maatschappij en politiek
