Finse taal
7 augustus 2025
Het begon met hoe Arthur en ik elkaar aanspraken. Hij werd mijn kaunis poika – mooie jongen – en ik zijn komea mies – knappe man. Mijn eerste vier en belangrijkste Finse woorden. In zijn verhalen over de geschiedenis van zijn land dook al gauw het woord sisu – volharding – op. En net als iedereen kende ik natuurlijk het woord sauna al. Mijn rakas – liefje – vertelde zoveel over zijn land Suomi dat ik ook daar verliefd op werd. En dus ook iets van de taal wilde weten. Maar dat is gekkenwerk, want het lijkt bijna nergens op en staat dan ook als een moeilijke taal bekend. Ontzettend lange woorden door van alles aan elkaar vast te knopen, met een eigen grammatica die vijftien naamvallen kent. Als je je door het moeilijke begin van het Fins hebt doorgebeten, schijnt het verder leren van die taal wel gemakkelijker te worden. Oké, ik sta nu op acht woorden. Ga ik me erin storten? En zo ja, waarom eigenlijk? Ja, het lijkt me leuk om Helsinki en omstreken eens te bezoeken, maar daar spreekt toch vrijwel iedereen ook Engels? Mijn enige argument om erin te duiken is dat ik het gewoon leuk vind, wat eigenlijk een ijzersterke reden is.
Ik denk dat een taal ook iets over een volksaard zegt, en van dat laatste heb ik een heel positieve indruk. Die kan natuurlijk gekleurd zijn omdat mijn rakas – liefje – daar woont, en door prachtige filmpjes over ‘The Happiest Finland’ op Facebook. Maar dat moet me niet tegenhouden om mijn sydän – hart – te volgen. Maar dan moet ik meer dan tien woorden leren, en dat gaat heel traag als je wat ouder bent. Niet even snel wat rijtjes instampen voordat je naar school gaat, dat lukt niet meer. Het valt me wel op dat ik sommige woorden in één keer onthoud, zoals paljon – veel – terwijl ik andere zoals suukkoja – kusjes – een tig aantal keren opnieuw moet opzoeken. Mijn beginnersprobleem was de uitspraak, want zonder dat is het lastig leren. Daar hielpen Google Translate of DeepL mij niet echt bij, ook omdat woorden daar vaak te snel worden uitgesproken. Onthouden: het accent altijd op de eerste lettergreep plaatsen, dubbele klinkers uitspreken als één lange klinker, en de ä uitspreken als de e in een Nederlands woord als ‘hen’.
Het Fins heeft ook progressieve trekjes. De taal kent geen verschil tussen ‘hij’ en ‘zij’ en gebruikt voor beide het woord hän dat je dus hetzelfde uitspreekt als het Nederlandse ‘hen’ voor een non-binair iemand. Dat woord zal van Trump wel op straffe van importheffingen uit de Finse woordenlijst geschrapt moeten worden. Maar voorlopig dreun ik het rijtje minä, sinä, hän, me, te, he – ik, jij, hij/zij, wij, jullie, zij – mijn hersens in. En het woordje se – het. Ik heb de Taalgids Fins aangeschaft en snuffel vooral in de eerste pagina’s over grammatica. Daar zie ik dat het Fins maar liefst 15 naamvallen kent, je weet wel: de functies die naamwoorden in een zin kunnen hebben. En daarvan kennen we er in ons land maar vier, als onderwerp, bezit, en als meewerkend of lijdend voorwerp. Het Fins kent ook naamvallen, locatieven, die over de plaats van iets gaan. Zo maak je van talo – huis – ‘in het huis’ door er ‘ssa’, ‘uit het huis’ door er ‘sta’ en ‘naar het huis’ door er ‘on’ achter te plakken. Die naamvallen noem je de insessief, elatief en illatief. Leuk om te weten? Wat ík er leuk aan vind is de logica en versimpeling die mij ook aan Esperanto doen denken. Si vi komprenas kion mi volas diri.
Dit zijn maar een paar voorbeelden uit de beknopte grammatica in mijn kirjanen – boekje – die ik uitbundig bestudeer. Het is knutselen met taal, en dat maakt het juist zo leuk. Als je de grammatica niet beheerst kom je er echt niet uit. Dan kun je Finse woorden vaak niet in een woordenlijst terugvinden, juist vanwege die achtervoegsels die niet alleen voor naamvallen worden gebruikt, maar ook om bezittelijke voornaamwoorden mee te maken. Ik schrijf dit op mijn iPadini – mijn iPad – welk woord je natuurlijk niet kunt terugvinden als je de stam ervan niet ziet, wat niet lukt als je de achtervoegsels niet herkent. Ik denk dat vooral bij het Fins het leren van grammatica aan dat van woorden vooraf moet gaan. Kiitos – dank – voor het lezen van dit verhaal! Na bovenstaande 24 woorden geleerd te hebben, is er nu even tijd voor een spelletje fennolingua, waar het wereldrecord volgens ChatGPT en Gemini staat op 110,42 meter. Volgens Copilot en Grok zelfs op 136,75 meter, maar die zijn slechter gedocumenteerd. En o ja: het gaat om de sport mobiele telefoon werpen, door de Finnen bedacht met hun onverwoestbare Nokia 3310.
Gepost in Diversen, Uit mijn leven
