De Bible Belt

Date 14 mei 2025

In zijn prachtige boek De Bible Belt reist de ongelovige journalist Jonah Falke door dit gelovige lint dat zich als een muur tussen protestanten en katholieken uitstrekt van Zeeland tot Overijssel. Hij bezoekt kerken en dominees, moeders, jongeren en SGP’ers waarbij veel van zijn oordelen over dit zwaar christelijke leven het loodje laten. De apotheose is een ontmoeting met de eens beruchte Oud Gereformeerde dominee Kort van wie hij diep geroerd afscheid neemt na bij hem gelogeerd te hebben en een bulderpreek in de kerk aanhoorde. Als hij zou geloven zou hij zich bij hem het meest thuisvoelen. Het had hem verwonderd dat hij overal welkom werd geheten en niemand hem trachtte te bekeren, dat het een wereld vol respect was voor andersgelovenden. Natuurlijk werd hij, ondanks de zwarte kleding waarin hij zich had gehuld, wel eens argwanend door kerkgangers bekeken, maar die waren daarom niet minder vriendelijk. Het waren mensen die echt stónden voor wat ze geloofden, voor wie de HEERE altijd en dan ook altijd het belangrijkste in hun leven en sterven was.

In mijn studententijd was mijn beste vriend een domineeszoon. Gereformeerd, maar niet vrijgemaakt. Bij zijn ouders in Balkbrug was ik altijd welkom. Ja, ze vonden mij als halve hippie een wat rare snoeshaan, die in de winter alleen maar een T-shirt over zijn bovenlijf droeg. Voor het eten las vader uit de Bijbel voor, en als ongelovige deed ik toch mee met het gebed. Zijn moeder ‘tante Gonnie’, belde mij nog vele jaren om me met mijn verjaardag te feliciteren. Ik hield er zo mijn eigen geloof op na waarmee ik mijn vriend soms tot verwarringstoe bestookte en waarvan de kern de rest van mijn leven eigenlijk weinig veranderd is. Zelfs als sannyasin. Osho zei gewoon hetzelfde, alleen nog duidelijker en dieper dan ik het zelf kon formuleren. Er is méér tussen hemel en aarde. Van brood alleen kan een mens niet leven. Alles draait om bewustzijn. Alles is één zodat we allemaal een stukje God zijn. Iets als het monisme van Spinoza. Geloof is iets dat je in jezelf moet ontdekken en ervaren. Dat naast de logische en materiële wereld mag en moet bestaan.

In de jaren negentig fietsten Vriend en ik vaak naar Uddel waar zijn familie een achter groen verborgen vakantiehuisje hadden. Ik heb daar de halve Veluwe leren kennen, van Harderwijk tot Apeldoorn, van het Solse Gat tot pannekoeken in Hoog Soeren. Als je op een zondag door Elspeet kwam stond de kerk op zijn grondvesten te bulderen van het zingen uit overvolle borsten. Gelukkig wisten ze niet wat wij achter het huisje allemaal uitspookten. De zondagsrust bestond er nog steeds en eigenlijk ben ik daar tot vandaag de dag een groot voorstander van. Niet zozeer om naar de kerk te gaan of je in de Bijbel te verdiepen, maar gewoon omdat een dag rust en stilte niet ongezond zou zijn in onze hectische samenleving. Ik moet toegeven dat we een beetje neerkeken op deze zwaarkerkelijke wereld. Onterecht. Er worden geen godsdienstoorlogen gestreden, en hoewel ze voor ons slecht verteerbare opvattingen hebben over euthanasie, abortus, homoseksualiteit en vaccinatie, vind ik dat wij als andersgelovenden ook dat zouden moeten respecteren.

Ik heb kort op een christelijk basisschooltje gezeten waar ik als kind leerde hoe je moest bidden met gevouwen handen. Later op het Hervormd Lyceum West in Slotervaart. En weer later op de Vrije Universiteit, die ik als progressiever heb ervaren dan de Universiteit van Amsterdam waar ik afstudeerde. Want op die christelijke universiteit heb ik ooit een fles wijn gewonnen met hypnotiseren. De enige bekering die ik daar meemaakte was die tot homoseksualiteit, midden in een college over dat onderwerp waarvoor ik professor Wijngaarden jaren later nog een bedankbrief heb geschreven. Kortom ik ben wel bekend met christelijke kringen. Mijn moeder was van katholieken huize, maar zag mij liever op protestantse dan op openbare scholen, terwijl ze ook vond dat geloof iets was wat ik zelf moest uitzoeken zodat we het daar nooit over hadden. Ik ging ook rustig met een vriend en zijn ouders naar de kerk in Osdorp. Ook een blauwe maandag naar catechisatie. En deed wat werk voor een jeugdkapel, wat uitliep op onenigheid met de dominee.

Wat mij zo aantrekt in het protestantisme? De soberheid die ik zo mis in het katholicisme. Kerken die zo volgehangen zijn met versierselen en schilderijen zodat er geen ruimte voor rustige en verstilde leegte meer overblijft. De uitgebreide hiërarchie van ambtsdragers, gemeten door hoe dicht ze bij God zijn. Ze hebben ook lang geloofd dat Christus tijdens de eucharistie écht opgegeten wordt, dat het méér is dan alleen een metafoor voor gemeenschap of dan de Heilige Geest zoals bij de protestanten. Maar het is natuurlijk de zondigheid van de mens die zo kenmerkend is voor het protestantisme. Het idee dat we alleen tot het kwade in staat zijn. Dat stond me vaak tegen, maar het is wel waar zolang we nog in ons eigen Ik geloven, onze eigen egoïstische gedachten waarin we letterlijk van God los zijn. Het idee dat we ook maar iets zouden kunnen denken, voelen of doen wat tegen de goddelijke orde ingaat is pure arrogantie van onze benepen persoonlijkheidjes. Het Ik is de zonde, en daar zijn ze in de Bible Belt heel duidelijk over.

Boomer en Zoomer

Date 7 mei 2025

Na mijn generatie van babyboomers (1946-1964) kwam de generatie X (1965-1980), die werd opgevolgd die van de millennials (generatie Y, 1981-1996) en die van de zoomers (generatie Z, 1997-2012). Aldus de meest populaire indeling. Ik wist niet dat mensen zich zó snel voortplantten, want drie generaties in een halve eeuw is wel veel. Maar dit gaat over sociologie en niet over biologie. Over de wereld die grote groepen mensen met elkaar gemeen hebben, over ervaringen en opvattingen die ze met elkaar delen. In Wikipedia wordt een andere indeling aangehouden met de babyboomers of ‘protestgeneratie’ van 1941 tot 1955, generatie X of ‘verloren generatie’ van 1956 tot 1970, generatie Y of ‘patatgeneratie’ van 1971 tot 1985, millennials of ‘digitale generatie’ van 1981 tot 1996 en de generatie Z of ‘zoomers’ van 1997 tot 2012. Wel raar dat de auteurs de babyboomers al tijdens de oorlog geboren laat worden, want voortplanting was in die jaren echt niet zo booming als na de bevrijding van tachtig jaar geleden.

De Finse Arthur en de Nederlandse ik trekken nu zo’n twee jaar met elkaar op. In Second Life dan. Hij is van 1997 ofwel een vroege zoomer, en ik van 1947 ofwel een vroege boomer. We verschillen dus vijftig jaar, een halve eeuw waarin ik zijn grootvader had kunnen zijn! Een astroloog vertelde me ooit dat mijn horoscoop op jongere partners wijst, maar dit is wel érg jonger! En het gekke is dat we vrijwel nooit meningsverschillen hebben. We zijn in die andere wereld zelfs met elkaar getrouwd, en soms vragen we ons af wanneer we eindelijk eens ruzie met elkaar gaan maken. In plaats daarvan leven we nog steeds verliefd in een roze huwelijksreis. Volgens zogenaamde nuchtere mensen kan dat niet goed blijven gaan, maar om nu op zoek te gaan naar onenigheid omdat dat zo hoort gaat ons ook weer te ver. Natuurlijk zijn er verschillen tussen ons. Zo gelooft Arthur niet in al dat gedoe rond verschillende generaties, terwijl ik dat juist interessant vind zodat ik zoek naar de verschillen en overeenkomsten tussen boomers en zoomers.

Voor zoomers is het internet net zo vanzelfsprekend als voor boomers water uit de kraan is. Arthur kan zich weinig voorstellen van de wereld zonder computers en mobieltjes, terwijl ik het grootste deel van mijn bestaan zonder dat alles heb overleefd. Daardoor voelt de digitale wereld voor mij nog altijd aan als iets nieuws en kwetsbaars. Geef mij maar echte boeken, cd’s en dvd’s zodat ik niets zal missen als het internet plat komt te liggen. Muziek op Spotify, films op Netflix en e-books zijn niet echt mijn bezit. Ik kan apps zelfs niet eens meer kopen, want ik moet mij daarop abonneren. Van mijn eigen blogs maak ik échte boeken, want alles op het internet kan opeens verdwenen zijn. Of weggecensureerd. Of veranderd of onleesbaar zijn omdat apps weer zo nodig geüpdatet moeten worden. Of omdat ik mijn abonnement niet meer betaal. Maar ik moet toegeven dat ik van de muziek van mijn honderden cd’s inmiddels vrijwel alles op Spotify bij elkaar heb gesprokkeld en de muziek veel mooier uit mijn oortjes klinkt dan uit mijn geluidsboxen.

Waar ik als boomer geneigd was de virtuele wereld als onecht te beschouwen, is die voor zoomer Arthur minder onecht dan voor mij. Maar ik heb inmiddels de echtheid van virtualiteit ontdekt. Die gaat immers niet zozeer om materiële en fysieke aanwezigheid, maar om de beleving waarbij het subjectieve prevaleert boven het objectieve, het innerlijke ontastbare boven het uiterlijke tastbare. Toen ik in 2013 lid werd van De Correspondent beschreef ik mijzelf als ‘virtueel realist’, een term die tien jaar later werd gemunt door David Chalmers in zijn boek Reality+. Daarin stelt hij dat de virtuele wereld niet tegengesteld is aan de tastbare realiteit, maar er juist een uitbreiding van is, een aanvulling. Ik was mijn tijd weer eens ver vooruit. Opgegroeid in een materialistische wereld waar alleen concrete dingen als ‘echt’ worden beschouwd, waarin kerk en geloof afbrokkelden, was het best lastig om te knokken voor mijn ontdekking dat er toch meer is tussen hemel en aarde.

Dat heb ik aan mijn ‘jaren zestig’ te danken, en wellicht zit daarin de link tussen sommige boomers en zoomers. Ik denk aan mijn hippietijd met zijn psychedelische werelden waardoor ik meer open ben gaan staan voor wat tegenwoordig ‘virtueel’ wordt genoemd. De geschiedenis herhaalt zich. Sommige kennis springt over tussen groepen mensen, raakt kennelijk niet verloren, hoewel die wel een of meerdere generaties moet overslaan. Het zit er dik in dat ook wij boomers niet echt origineel zijn omdat we veel gedachtegoed erfden van een halve eeuw terug, toen rond het begin van de twintigste eeuw ook al veel soortgelijke ideeën leefden, waarover Frank Bokern vertelde in zijn boek De eerste hippies. Sommige dingen wéten nieuwe generaties gewoon. Zo werkt Arthur met uit huis geplaatste kinderen en stuurde mij laatst een geanonimiseerd filmpje waarin die wild dansten om daar opeens abrupt mee te stoppen. Toen ik hem vroeg of hij wel eens van Gurdjieff en zijn stop-oefening had gehoord, zei hem dat niets.

Het lijkt erop dat mijn Finse vriend en ik al zodanig echt voor elkaar zijn dat daar niets meer aan toegevoegd hoeft te worden. Dat een ontmoeting in de ‘echte’ wereld daar alleen maar afbreuk aan kan doen. Misschien dat we er daarom niet zoveel om geven om elkaar in het ‘echt’ te zien. Ja, ‘echt’ tussen aanhalingstekens, want dat is toch maar een slap aftreksel van onze idealen, wat we diep van binnen zijn, wat we echt zijn. Toon me je wereld, je gedachten en gevoelens en ik weet wie je bent. Liever dan naar zijn portret te kijken, luister ik naar de muziek van Beethoven. Liever dan me in de levensloop van Einstein te verdiepen raak ik geboeid door de relatie van zwaartekracht en tijd. Laat me je zelfgeschapen avatar zien en ik weet wie je bent. Vandaar dat Arthur enerzijds kan zeggen dat hij me nooit zal verlaten en anderzijds dat hij me nooit in het ‘echt’ wil zien. Hij laat me van alles van zijn real life zien, en laatst heeft hij me nog geholpen met het vinden van zijn huis in Google Earth. Ik heb een foto van zijn uitzicht, van zijn kat en zelfs van snacks die hij lekker vindt.

Nu zal ik geen doorsnee boomer zijn, evenmin als Arthur een doorsnee zoomer. Vijftig jaar verschil! Hij zegt van oudere vrienden te houden, maar dit is wel érg ouder! Onder boomers zijn weinigen een ‘virtueel realist’ zoals ik, terwijl dat voor zoomers meer gesneden koek is. Net als deze blog waarop hij zal reageren met een kort ‘True’ omdat er voor hem weinig nieuws in staat.

Impotentie als gave

Date 25 april 2025

“Ik ben impotent, maar dat is ook mijn gave,” flap ik eruit als Danny vraagt of ik na onze vrijpartij ook in real life ben klaargekomen. Want zo gaat dat vaak in Second Life. Terwijl avatars enthousiast elkaars lijven bevlekken, bevredig je jezelf ook in de zogenaamde echte wereld. Soms gaat een van beiden rustig tellen, want het is mooi om tegelijk klaar te komen, net als bij real life seks. Ooit klaagde een vriend dat hij zijn toetsenbord had volgespoten. Lol. Laat ik eerlijk zijn: Second Life is vaak Second Sex. Daar wordt natuurlijk niet al te veel ruchtbaarheid aan gegeven, want het lijkt ook een beetje jammer als je op deze manier aan je trekken moet komen. Jongens die achter het scherm vreemdgaan. Die niet uit de kast durven komen. Die in werkelijkheid oude mannen zijn. Die alleen zijn. Die lichamelijk gehandicapt zijn. Die uit hun mond stinken. Of die gewoon de mooie jongen willen uithangen. Dan moet je jezelf maar behelpen met porno of ander zielig gedoe zoals Second Life. Ik ben een van hen.

Maar waarom vertelde ik dat impotentie ook mijn gave is? Omdat de seksuele energie niet meer in mijn kruis zit opgepropt en samengeperst, maar als een tinteling door mijn hele lijf vloeit. Ja, als zachte boter. Dan ben ik de geilheid zelve, een en al lichaam, van top tot teen. Het is een smachtend smelten. Daarom hou ik niet van kou, dan wordt de boter ook hard. Ik krijg hem niet meer overeind anders dan met veel kunst- en vliegwerk zodat ik er vaak geen zin meer in heb, maar de erotiek in alle cellen van mijn lijf voelt zalig. Wellicht voelen andere jongens dat, want ondanks mijn impotentie vinden ze me vaak heel sexy. Maar misschien is dat wel dankzij mijn impotentie. Tegelijk hou ik minder van klaarkomen, want dan is alles weer weg. Veel te uitputtend voor iets dat eigenlijk vanzelf moet gebeuren. Het doet me denken aan tantra, waar seksuele energie ingezet kan worden voor je spirituele ontwikkeling. Je kan je lichaam alleen maar loslaten als je het eerst echt ként en volledig bént. Daarom moet Osho niets hebben van de lichaamshaat die in veel religies floreert.

Toen ik een jaar of vijf geleden de dokter vertelde over mijn impotentie die rond die tijd heel geleidelijk is ontstaan, bood hij aan mij te helpen. Ik wees dat af omdat dat allemaal gedoe zou opleveren waar ik geen zin in had. Laat maar. Aan mijn kruis geen polonaise. Voor veel mannen is het een ramp als ze geen fier geslachtdeel meer kunnen hebben. Ik moet toegeven dat ik dat ook wel eens mis, maar dat is tegelijk ook een zegen. Omdat ik mijzelf met weinig druk op de ketel niet minder, maar juist méér erotisch ben gaan voelen. Juist zonder orgasme een méér seksueel wezen ben geworden. Niet van hop hop klaarkomen, uitblazen en wegwezen maar genieten van een oortje likken, door haren strijken en subtiele, bijna onvoelbare aanrakingen. Dat is voor mij Ware Liefde. Maar ik geniet in Second Life ook van hoe andere jongens speels spuiten en kliederen en daarna weer onder de douche moeten. En soms doen ze dat juist expres niet. Homo ludens, speelse homo’s in de gayscene. Ik mag dat wel.

Soms denk ik dat impotentie bij een natuurlijke ouderdom hoort. En ook biologisch is dat logisch. In je jonge jaren steek je wild vuurwerk af, en als oudere leef je onder de verstilde sterrenhemel die het heeft achtergelaten. In je jonge jaren laat je de vulkaan uitbarsten en als oudere kleed je je in zachte tintelende nasmeulende lava. In je jonge jaren leef je van orgasme naar orgasme en als oudere voel je dat je zélf het orgasme bent, zij het zacht als kruidenboter. Ik heb mezelf in veel orgasmes verloren om zwevend weer wakker te worden in een zalige serene rust en stilte. Dan was de reis van klaarkomen naar klaar-zijn volbracht. “From sex to superconsciousness” noemde Osho dat. Je verliest je geslacht, bent geen man of vrouw meer. Misschien wil mijn impotentie me wel een lesje in sterven geven, want ik kan mijn lichaam alleen loslaten als ik er helemaal één mee geworden ben. Seks. In de loop der jaren raak ik er geleidelijk klaar mee. Maar dat is iets anders dan mijn lichaam ontkennen door het niet meer te willen voelen. Integendeel.

Zoals Nemo het songfestival won met hun ontroerend lied The Code waarin hen over hun non-binaire reis vertelt, zo zouden wij impotenten ons ook wel eens mogen emanciperen. Want ook dat kan een gave zijn.

De bermudadriehoek van talent

Date 19 april 2025

De bermudadriehoek van talent. Dat boek van Simon van Teutem heb ik afgelopen week met rode oortjes uitgelezen. Niet omdat het een vrolijk boek is, integendeel, maar omdat ik eindelijk heb gelezen wat er nu eigenlijk in de Amsterdamse Zuidas allemaal gebeurt. Waarom word ik altijd depressief als ik er alleen maar naar kijk? Prachtige gebouwen die elkaar architectonisch de loef afsteken en waar het geld over de daken klotst. Terwijl ze niet eens in staat geweest zijn daar een behoorlijk treinstation te bouwen. Mocht je een eind aan je leven willen maken, ga dan daarheen, dan valt dat minder zwaar. Maar nu weet ik eindelijk wel wat daar allemaal gebeurt. En daar is weinig bij dat bijdraagt aan een wat betere en leefbare maatschappij. Integendeel. Er wordt juist talent vernietigd. Net als in Wall Street en de City of London. Vandaar de titel van dit huiveringwekkende boek. Met als bijtitel Hoe knappe koppen verdwijnen in betekenisloze banen. Maar hoe knap zijn die koppen als ze zich daar laten inluizen?

Ik zie wel eens advertenties van bedrijven zoals die in de Zuidas, en heb vaak geen flauw idee van wat daar eigenlijk wordt gedaan. Dat blijkt vooral management consulting, bankwezen en zakelijke advocatuur te zijn, onder vaak mystieke namen. Private equity? Die zoek ik op. Dat blijkt over het opknippen en doorverkopen van niet beursgenoteerde bedrijven te gaan. Ik heb mij daar altijd iets bij voorgesteld als het afstoten van de crediteuren- en het behouden van de debiteurenafdeling. Daar in de Zuidas verspillen gewiekste jongens – en ook meisjes – met niet de minste opleidingen hun talenten met het maken van Excelsheets en Powerpointpresentaties. Steeds hogerop, meer geld en status verdienen op de apenrotsen langs de ringweg en spoorbaan. Het heden steeds aan een toekomst opofferen. In die wereld stortte Simon van Teutem zich. Om te concluderen dat adviesbureaus als McKinsey, BCG en Bain zichzelf meesterlijk hebben gepositioneerd om zijn generatie te strikken.

Als je twijfelt aan een baan daar, word je vaak voorgehouden dat je altijd weer terug kunt. Maar dat gebeurt bijna zelden, want je went aan een royaal inkomen en je loyale vriendenkring. Door de worsten die je worden voorgehouden word je heel geleidelijk een slaaf in de loop der jaren. Met werkweken van tachtig uur of zelfs meer. In extreme gevallen wordt er tot diep in de nacht gewerkt om na een snelle douche thuis zonder slaap in de ochtend weer verder te gaan. Ik stel me daarbij iets voor als een eindeloze ontgroening in een studentenvereniging. Uiterst ongezond allemaal, en ik kan me niet voorstellen dat die jongens en meisjes een lang en gelukkig leven beschoren is. Bovendien wordt ethiek niet erg nauw genomen. Zo verleende McKinsey diensten aan corrupte regeringen in Maleisië, Zuid-Afrika en Rusland, zelfs nadat het de Krim had ingepikt. Het hielp de dictatuur China om burgers in de gaten te houden, terwijl het pas vier jaar geleden stopte met het verlenen van diensten aan de tabaksindustrie.

Het lijkt erop dat Simon van Teutem uiteindelijk de dans is ontsnapt, zij het wat aan de late kant. Ik ook, want ik moet bekennen dat ik ooit vier jaar werkte bij ABN Amro, toen nog Amrobank geheten. En dat vond ik nog leuk ook. Die lag toentertijd onder vuur wegens handel met het apartheidsregiem van Zuid-Afrika. “Wij handelen in geld,” werd ons altijd als excuus voorgehouden. Soms verlang ik terug naar de geborgenheid daar en de waardering die ik kreeg voor onder andere het opsporen van geld naar het buitenland dat niet was aangekomen. Vond ik leuk. Maar het voelde niet goed dat ik mijn studie niet had afgemaakt en stapte op, juist toen ik dreigde iets met hypotheken te gaan doen, want je moet natuurlijk wel bij tijd en wijle hogerop klimmen. Ik volgde mijn hart en ontsprong de dans, sans rancune. En dat lijkt een talent dat veel jongeren in die betekenisloze banen lijken te missen, en dat Simon van Teutem op het laatste moment toch nog in zichzelf heeft ontdekt. Je hart volgen, wat uiteindelijk het grootste talent is.

Fabertjeskrant

Date 7 april 2025

Vrijwel alle ellende in de wereld ontstaat door mannen. Poetin, Trump, Netanyahu, Musk, Wilders, en ga zo maar door. Ik vind dan ook dat we beter af zijn als mannen van de aardbodem verdwijnen. Herodes pakte dat slim aan: vermoord alle jongetjes. Uiteraard moeten we dat nu wat beschaafder doen. Niet met het zwaard slachten, maar in de versnipperaar gooien! Op een paar pikjesdragers na. Voor de voortplanting. Want als er helemaal geen mannetjes overblijven is dat desastreus voor de voortplanting. En wat de seks betreft denk ik dat veel vrouwen er niet zoveel moeite mee hebben om zichzelf of elkaar te bevredigen. Welke vrouw wil er in onze manosfeer ūberhaupt nog met een man rollebollen? Bovendien willen jongeren minder seks. Dat is zó’n gedoe! En lang niet zo fijn als in de virtuele wereld zonder zweet, moedervlekken, pukkeltjes, pillen, condooms en noem maar op. Ze liggen liever in bed om met elkaar te appen. Ik vind het moeilijk om hen ongelijk te geven.

Zelf vind ik real life ook vaak tegenvallen. Heb ik net bedacht dat de man uit de wereld zou moeten verdwijnen, en kan komen de vróúwen trots met hun testosteron op het toneel! Misschien heeft dat ook iets met emancipatie te maken. Want die van vrouwen liep er maar al te vaak op uit dat ze óók mannen wilden worden. Dat schiet niet op. Dan krijg je types als Marjolein Faber aan wie niets vrouwelijks meer is te herkennen. Het lijkt erop dat zelfs Wilders zich voor haar begint te schamen. Ze is zelfs minister! Van het ministerie van asiel en migratie, een eufemisme voor het ministerie tégen asiel en migratie. Ik zou een bordje aan haar werkkamer willen hangen plakken met de mededeling dat hier aan haar terugkeer wordt gewerkt. Het lijkt wel of we de Fabertjeskrant lezen, waar ook Caroline van der Plas een vaste medewerker is. Maar hoofdredacteur Wilders heeft het niet meer in de hand. Hij kan niet meer dan er stukjes uit knippen die hem onwelgevallig zijn, zoals de prachtige reactie van Frans Timmermans in een kamerdebat.

Toen we op de studenteneenheid trouw de Fabeltjeskrant volgden, kon ik niet vermoeden dat we deze een halve eeuw later nog steeds zouden lezen. “Want daarin staat precies vermeld hoe het met de dieren is gesteld.” Want geef toe, het is toch één grote dierentuin daar in Den Haag? Daar maken ze zich druk over problemen die nauwelijks bestaan, zoals een fictieve tsunami van asielzoekers die ons land zou overspoelen. Daar hebben ze kennelijk tijd en geld voor, laten ze desnoods het hele kabinet over vallen. Tja, dat krijg je als je de échte problemen zoals klimaat ontkent en toch wat te doen wil hebben. Zucht. De door Wilders geliefde Trump ruïneert zijn eigen land en de rest van de wereld, maar waar hebben wij het over? Lintjes! Ik heb ook nog zo’n ding liggen dat je vrijwel nooit mag dragen. Als ze me beter hadden gekend zou ik het nooit hebben gekregen. Ik denk dat Wilders die lintjes liever had gegeven aan de Israëliërs die hulpkonvooien vermoorden.

In de Fabertjeskrant staat een en al fictie en haat. Ik lees daarin dat Marjolein Faber twee zoons heeft, maar ik kan me niet voorstellen hoe zo’n seksloze ‘vrouw’ die heeft geproduceerd. Ze komt uit een slagersfamilie, wat niemand hoeft te verwonderen. Ze zorgde er dan ook voor dat de gehaktbal op het menu van de kantine van het Provinciehuis bleef staan. Chapeau! “Stop de islamitische invasie in Gelderland” schreeuwde ze, samen met een kaart waar dit allemaal zou gebeuren. “Nederland heeft een asielcrisis, alles zit bomvol,” jeremieerde ze. Ja, met varkens, koeien en kippen zal ze bedoelen! Zeker daar in Gelderland. Haatzaaien, nepnieuws en leugens zijn haar niet vreemd. Zelenski is niet democratisch gekozen en zo. En áls ze dan zo nodig onze Nederlandse identiteit wil bewaren, zou zij op zijn minst als christen wat waarden zoals naastenliefde moeten ondersteunen. Maar ze weet niet wat dat is. Zielig.

Soms betwijfel ik of slechtheid echt alleen een gebrek aan bewustzijn is. Want een vrouw als Marjolein Faber weet, net als Trump, Poetin en Netanyahu, drommels goed wat ze doet. Het lijkt erop dat sommige ‘mensen’ ten diepste gewoon slecht zijn. Meedogenloos, onvermurwbaar, hard. Egoïstisch, narcistisch, sadistisch. Te verdorven om zelfs maar te slachten.

BBBBedrog

Date 3 april 2025

Vlees als voeding heb ik altijd inefficiënt gevonden. Levert het winst op als we dieren eerst te eten moeten geven om ze later op te eten? Follow the Money is in het dossier De toekomst van de landbouw aan het rekenen geslagen. Per dag voeren we 108 miljard kilocalorieën aan onze 105 miljoen kippen, varkens, koeien en geiten. Dit tegenover een productie van 56 miljard kilocalorieën in vlees, eieren en zuivel. We vernietigen dus 52 miljard kilocalorieën per dag, waarmee we zo’n 25 miljoen mensen hadden kunnen voeden. Per dag! En dan hebben we het nog niet eens over de natuurschade door stikstof en methaan. De Groene Amsterdammer typeerde de Nederlandse natuur als “het afvoerputje van een gebroken kringloop” en volgens de actiegroep Mobilisation for the Environment berokkent de veehouderij Nederland jaarlijks 9 miljard euro aan schade. Aldus Follow the Money. En Zeeuws Meisje maar roepen “Ons ben zuunig” en “Geen cent te veel.”

Voedsel vernietigen. Als we met het voeden al die kippen, varkens, koeien en geiten een leuk leven gaven was er misschien iets voor te zeggen. Maar dat is bepaald niet het geval. Ook als we al dat voedseloverschot boven Gaza gingen droppen – beter dan het naar de Verenigde Staten te exporteren – zou ik er minder moeilijk over doen. Maar Caroline van der Plas snapt niet dat er een enorm verlies van 9 miljard euro onder de streep overblijft. Ze is slecht in rekenen, maar dat vertelde ze al. Het is mij dan ook onduidelijk wat ze bedoelt met ‘gewoon gezond verstand’ want ze schijnt een boek met die titel te hebben geschreven. Als psycholoog wekt dat mijn nieuwsgierigheid, want ik heb nooit begrepen wat bedoeld wordt met ‘gezond verstand’. En wat wordt bedoeld met ‘voedselzekerheid’ als we genoeg hebben om onze buikjes twee keer zo rond te kunnen eten? Als je één gehaktbal opeet, eet je er in feite twee. Het is niet netjes om over boerenbedrog te spreken, dus laat ik dit maar BBB-bedrog noemen. BBBB.

In mijn jeugd was het taboe om voedsel weg te gooien. Onze ouders vertelden over de arme hongerige kindertjes in Afrika, waarbij mij onduidelijk bleef hoe je je restjes eten naar die zielige zwarte negertjes moest sturen. Komiek Ismo snapt er trouwens ook niks van. Van onze ouders moest alles gewoon opgegeten worden, want zij hadden de hongerwinter meegemaakt. Niet zo erg als de Holodomor in Oekraïne toen Stalin daar zoveel graan weghaalde dat sommige ouders zelfs hun eigen kinderen opaten om te overleven. We waren zuinig met voedsel, want als er wat over was betekende dit de volgende dag een kliekje eten. Melk was er te veel tijdens mijn jeugd. We schijnen een boterberg te hebben gehad en op de een of andere manier maakte je daar melk van, want ook hier was het zondig om dat weg te gooien. Als kind kon je lid worden van de Melkbrigade want je werd ‘Met melk meer mans’, iets waaraan ook de meisjes meededen. En wij maar kwartliterflesjes melk in de klas opslorpen.

Krimp van de veestapel is juist goed voor de internationale voedselzekerheid. Aldus het onderzoek van Follow the Money. “Een kwart van Nederland is voor koeien, en die grazen het kapot.” Maar het is vooral Caroline van der Plas die ons te grazen neemt.

Mijn hersenen en ik

Date 31 maart 2025

Nu mijn hersenen nog. Die betrap ik erop dat ze minder goed kunnen rekenen. Eén keer wilden ze me niet laten weten hoeven zes maal acht was. Gekker moet het toch niet worden! Soms zijn ze gewoon duf. Ik heb ergens gelezen dat mensen met long covid last hebben van hersenmist. Hoewel ik nooit covid heb gehad, vind ik dat toch een mooi woord. Nou ja, mooi. Soms vertel ik Arthur iets dat ik al eerder heb verteld. Hij neemt het me dat niet kwalijk omdat ik ben nu eenmaal een oude man ben. Au! Hoe durf je dat te zeggen, liefje! Omdat er eergisteren een gedeeltelijke zonsverduistering was, zat ik even te puzzelen over hoe zons- en maansverduisteringen eigenlijk ontstaan, waarop mijn grijze massa allemaal onzin begon te spuien. Steeds vaker gebeurt het dat ik een woord niet kan vinden, alsof dat een les voor mij is om te beleven hoe Vriend zich vaak voelt.

Laatst kon ik midden in de nacht niet op een woord komen en voelde ik allemaal gewroet en geploeg in mijn hersenen voordat ik weer in slaap viel. Maar toen ik weer wakker werd waren ze nog steeds bezig met graven. Ja, ik weet dat je even aan iets anders moet denken als je een woord aan het zoeken bent. Maar dat lukt niet altijd. Op een onbewaakt moment popte het overigens niet al te alledaagse woord eindelijk op. Entropie. Hè hè! Een wetenschappelijk begrip dat onder andere chaos betekent. Zoiets waar de Verenigde Staten nu op afstevenen. Het is niet voor niets dat je bepaalde woorden niet meer wilt weten, dat je ze verdringt in je onderbewustzijn.  Daar betrap ik ze wel vaker op. Kennelijk hadden mijn hersenen weinig behoefte aan zelfkennis, wilden ze niets van chaos weten.

Twee maanden geleden moest ik een vies drankje met kalium drinken, want daar was niet veel meer van over in mijn lijf. Een gebrek daaraan is niet goed voor je hersenen. Dus ik had óf te weinig kalium in mijn voedsel geconsumeerd, óf mijn hersenen veel te veel van die brandstof laten opslorpen, zodat ik moest bijtanken. Misschien moet ik de dokter nog wat extra vragen? Gelukkig heb ik mijn lidmaatschap van Mensa al veertien jaar geleden aangevraagd, want nu zou dat niet meer gehonoreerd worden. Een beetje intelligentie kon ik dus wel missen. Misschien ga ik dan juist wat meer van apps snappen, want hoe meer je daarbij nadenkt, hoe minder je ervan snapt. Appen is kennelijk iets anders dan snappen. Hoe intelligent moet je zijn om iets van de wereld te snappen? Om iets van je eigen hersenen te snappen? Is het mogelijk om het onsnapbare te snappen?

Intelligentie is leuk speelgoed, maar wijsheid is toch iets anders. Wat dat laatste betreft geeft Arthur mij juist complimenten.

De echte oorlog

Date 19 maart 2025

Over de échte oorlog hoor ik relatief weinig in de media. Want dat is niet de ouderwetse oorlog met tanks, houwitsers en drones, maar die met het internet. Met het platgooien daarvan wordt je tegenstander heel makkelijk en natuurvriendelijk uitgeschakeld. Probeer je maar eens een wereld zonder internet voor te stellen. Als boomer kan ik dat nog wel, maar voor mijn zoomervriendje is internet even gewoon en noodzakelijk als water uit de kraan. Internet is levensgevaarlijk omdat het uitgeschakeld, gehackt kan worden. Je wordt vandaag de dag doodmoe van wat je allemaal moet doen om veilig te internetten. Lange sterke wachtwoorden maken die je daardoor niet kunt onthouden zodat je een wachtwoordmanager zoals Lastpass gaat gebruiken die zelf óók weer een stevig wachtwoord behoeft. En dan ook nog met je mobieltje je inloggen bevestigen. Ik vermoed dat softwareontwikkelaars die helft van hun tijd kwijt zijn aan het implementeren van beveiliging.

Wat deze nieuwe oorlog betreft kan ik Trump geruststellen, want hier in Europa – en zeker ook in ons land – zijn we ons stilletjes hard aan het bewapenen. Zeker hier in Nederland. Dat doen we door mee te bouwen aan een superveilig internet. Uiteraard zullen ook je vijanden daar graag gebruik van maken, maar het is wel een prettig idee dat minder goedgezinde landen zoals de Verenigde Staten en Rusland dan niet meer met alles kunnen meeluisteren. Dat superveilige internet gaat gebruik maken van kwantummechanica, die mysterieuze fysica waarin dingen blijken te gebeuren die met ons logische verstand niet te volgen zijn. Daar belanden we in de microwereld van qubits die niet alleen de waarde van 0 óf 1 kunnen aannemen, maar ook die van 0 én 1. Waar deeltjes kunnen verstrengelen, zodat informatie zonder een klassieke verbinding via de kabel of de lucht kan worden overgebracht, wat ook wel teleportatie wordt genoemd.

Maar kwantumcomputers zijn ook zo snel dat al onze huidige beveiligingen in een mum van tijd gekraakt kunnen worden. Dus wie het eerst komt kan alles platleggen. Al met al geen wonder dat er enorm wordt geïnvesteerd in dit soort computers. Op nos.nl lees ik dat naast Nederland ook Duitsland, de Verenigde Staten en China tot en met 2023 vele miljarden dollars in deze kwantumtechnieken hebben geïnvesteerd. Omgerekend naar investering per inwoner liggen ons land en onze buren met afstand aan de kop, respectievelijk zo’n 58 en 65 dollar, en de andere twee slechts zo’n 11 dollar. In eerste instantie komen er acht grote kwantumcomputers in Europa, waarvan één in Nederland, in het Science Park van Amsterdam. Die kost slechts zo’n twintig miljoen euro, een schijntje vergeleken met de uitgaven voor defensie. Ze zijn trouwens ook nuttig voor het ontwikkelen van medicijnen, batterijen voor elektrische auto’s, kunstmatige intelligentie en klimaatvoorspellingen.

Het zal waarschijnlijk nog een paar decennia duren voordat een en ander gerealiseerd is. Eindelijk veiligheid! Dan kan al het glasvezel weer uit de grond en kunnen onderzeese kabels weer boven water worden gehaald. En dat alles wordt mogelijk gemaakt door die mysterieuze verstrengeling van deeltjes. Daar ben ik zelf trouwens ook goed in, want emotionele verstrengeling lijkt ook een hobby van mij te zijn. Maar ik leef nog steeds, en diep van binnen geloof ik dat uiteindelijk alles met alles is verstrengeld.

Trumps Nieuwspraak

Date 14 maart 2025

De auteur was nog bezig het boek te schrijven toen Donald Trump het levenslicht zag. Ik heb het over George Orwell’s 1984. Een van de meest huiveringwekkende dystopieën ooit, inmiddels 75 jaar geleden verschenen. Het boek moet een grote inspiratiebron van de Amerikaanse president zijn. Zo las ik onlangs in The New York Times – met dank aan de NRC die me deze krant een jaar lang gratis laat lezen – dat je twee keer moet nadenken voordat je woorden gebruikt uit een lijst van door Trump verboden woorden, die op zijn minst zoveel mogelijk vermeden dienen te worden. Met de waarschuwing dat die nog niet compleet is. Wat mij opvalt is dat het woord ‘democratie’ nog ontbreekt.

Accessible, activism, activists, advocacy, advocate, advocates, affirming care, all-inclusive, allyship, anti-racism, antiracist, assigned at birth, assigned female at birth, assigned male at birth, at risk, barrier, barriers, belong, bias, biased, biased toward, biases, biases towards, biologically female, biologically male, BIPOC, Black, breastfeed + people, breastfeed + person, chestfeed + people, chestfeed + person, clean energy, climate crisis, climate science, commercial sex worker, community diversity, community equity, confirmation bias, cultural competence, cultural differences, cultural heritage, cultural sensitivity, culturally appropriate, culturally responsive, DEI, DEIA, DEIAB, DEIJ, disabilities, disability, discriminated, discrimination, discriminatory, disparity, diverse, diverse backgrounds, diverse communities, diverse community, diverse group, diverse groups, diversified, diversify, diversifying, diversity, enhance the diversity.

Als woorden niet meer bestaan, kun je er ook niet meer over denken. Wat is krachtiger dan alles wat niet mag bestaan uit het woordenboek te schrappen? Wat niet weet, wat niet deert. Ik heb 1984 zelf nooit gelezen, maar in Wikipedia lees ik nog meer trucjes van Newspeak die ons vandaag de dag bekend voorkomen. “Synoniemen en antoniemen worden, net als ongewenste concepten, uitgeroeid, zodat men alleen nog maar politiek correcte dingen kan zeggen, doordat men eenvoudigweg de woorden niet heeft om dingen te zeggen of zelfs maar te denken die het regime onwelgevallig zijn.” Lukt het de Amerikanen om hun product brainwashing naar de rest van de wereld te exporteren?

Enhancing diversity, environmental quality, equal opportunity, equality, equitable, equitableness, equity, ethnicity, excluded, exclusion, expression, female, females, feminism, fostering inclusivity, GBV, gender, gender based, gender based violence, gender diversity, gender identity, gender ideology, gender-affirming care, genders, Gulf of Mexico, hate speech, health disparity, health equity, hispanic minority, historically, identity, immigrants, implicit bias, implicit biases, inclusion, inclusive, inclusive leadership, inclusiveness, inclusivity, increase diversity, increase the diversity, indigenous community, inequalities, inequality, inequitable, inequities, inequity, injustice, institutional, intersectional, intersectionality, key groups, key people, key populations, Latinx, LGBT, LGBTQ, marginalize, marginalized, men who have sex with men, mental health, minorities.

Het blijft niet alleen bij het censureren van taal. Met newspeak kun je ook gemakkelijk leugens verkondigen. Bij Orwell houdt het Ministerie van Vrede zich met oorlogsvoering bezig, dat van Waarheid met geschiedvervalsing, dat van Overvloed met een laag levenspeil en dat van Liefde met totale controle. En probeer daar maar eens aan te ontsnappen, want Big Brother houdt iedereen in de gaten. Je dient hem te gehoorzamen en dankbaar te zijn, zoals je ook Trump dankbaar dient te zijn, wat we onlangs zagen in de ontmoeting van Zelensky met hem en zijn vicepresident Vance. Het ‘twee tegen één is héél gemeen’ geldt niet in het Witte Huis.

Minority, most risk, MSM, multicultural, Mx, Native American, non-binary, nonbinary, oppression, oppressive, orientation, people + uterus, people-centered care, person-centered, person-centered care, polarization, political, pollution, pregnant people, pregnant person, pregnant persons, prejudice, privilege, privileges, promote diversity, promoting diversity, pronoun, pronouns, prostitute, race, race and ethnicity, racial, racial diversity, racial identity, racial inequality, racial justice, racially, racism, segregation, sense of belonging, sex, sexual preferences, sexuality, social justice, sociocultural, socioeconomic, status, stereotype, stereotypes, systemic, systemically, they/them, trans, transgender, transsexual, trauma, traumatic, tribal, unconscious bias, underappreciated, underprivileged, underrepresentation, underrepresented, underserved, undervalued, victim, victims, vulnerable populations, women, women and underrepresented.

Zo ontstaat een dictatuur. Het congres delegeert bevoegdheden aan Trump. Musk, het hulpje van Big Brother die alles wil zien, gaat niet voor niets bij de geheime dienst NSA op bezoek. Wellicht zal de lijst van verboden woorden uit het geheugen van een dementerend internet verdwijnen, net als deze blog. Er is echter één ding dat Trump en consorten nog niet zien, namelijk dat ze hun eigen land om zeep helpen. De Amerikaanse economie begint nu al te kraken. Dit alles meemakend hoef ik het Orwells boek 1984 helemaal niet meer te lezen.

Noodpakket

Date 9 maart 2025

Liefde maakt blind. Misschien dat ik ook daarom Finland zo’n voorbeeldig land vind. Weerbaarheid – Sisu – zit in hun bloed, dankzij de Winteroorlog van 1939-1940 waarin ze Rusland wisten te verslaan. Het land heeft een van de best getrainde legers en zit onder de schuilkelders. Nou ja, erboven dan. Hier in ons land zijn we nauwelijks op oorlog voorbereid, ook omdat er wat bufferlanden tussen ons en Rusland zijn. Maar een nieuwe bedreiging zou gebrek aan steun van het onbetrouwbare Amerika kunnen worden, zodat Europa gemangeld wordt tussen twee wereldmachten waarvan steeds onduidelijker wordt of het vrienden of vijanden zijn. Een deal tussen die twee: Amerika krijgt West-Europa en Rusland Oost-Europa. Een spelletje Risk. Beide vegen ze maar al te graag onze roze legers van het bord want die kleur geeft waarschijnlijk het beste aan waarom Europa van de kaart moet worden geveegd.

Moeten we voorbereid zijn op oorlog? Dat is toch iets ouderwets uit grootmoeders tijd? Tegelijk bestaat ons hele verleden uit een opeenvolging van oorlogen, dus waarom zou dat nu anders worden? Op school was ik altijd slecht in geschiedenis. De jaartallen van oorlogen waren belangrijker dan cultuurgeschiedenis, die alleen op de laatste pagina’s van je leerboek nog een plekje kreeg. Alsof je kookles had met ingrediënten die je allemaal niet lustte. Een interbellum van tachtig jaar is natuurlijk een mooie tijd om in geleefd te hebben, zoals wij babyboomers, maar is geen garantie voor de toekomst. “Wees voorbereid!” zou je kunnen roepen. Dictatuur is niet alleen iets voor Rusland en China, maar ook voor Amerika, zij het niet met de mond beleden. De strijd daarvan met de democratie is al zou oud als de weg tussen Sparta en Athene, die prachtig beschreven is in Pfeijffers boek Alkibiades.

Nu de NATO dreigt te verbrokkelen lijkt Starmers Coalition of the Willing een mooi initiatief van de Engelse eerste minister. Doen jullie niet mee, Amerika, Hongarije en Slovenië? Dan herstarten we wel zonder jullie! Wij laten Oekraïne geen splijtzwam zijn! Ons kabinet aarzelt, daar houden ze zich liever bezig met minor problems zoals de asielzoekers. Vorig jaar kwamen 44.055 asielzoekers en nareizigers naar ons land met zo’n achttien miljoen inwoners. Tweeënhalf promille van de bevolking. Waar hébben we het over? Zo doet extreemrechts, onder leiding van onze grote vriendin Faber, christelijke waarden als naastenliefde in damp opgaan. Maar liefde is natuurlijk niet iets voor macho’s als Trump, Poetin en Marjolein. Hoeveel leugens Trump ook verspreidt, in één ding kan ik niet anders dan hem groot gelijk geven: Europa moet sterker en weerbaarder worden. Laat de Finnen maar vertellen hoe je dat doet.

Flessen water, houdbaar eten, radio op batterijen, mobieltje met powerbank, zaklamp en extra batterijen, kaarsen, lucifers, EHBO-doos, dekens, fluitje, cash geld, wat gereedschap, desinfecterende gel, wc-papier, natte doekjes, maandverband, tandpasta en tandemborstel, kopieën van identiteitsbewijzen, belangrijke telefoonnummers, reservesleutels van huis en auto. Naar je omstandigheden ook babyvoeding, medicijnen en eten en drinken voor je huisdieren. Dat moet er volgens de Rijksoverheid allemaal in een noodpakket zitten. Als dat echt gemeend is, staat er binnenkort een kratje met dat alles voor onze huisdeur. Want het kabinet wil dat ze dit alles in huis hebben. “Zo bereid je je voor op oorlog.” En je kunt nu kant-en-klare noodpakketten kopen, hoewel ik soms wel last krijg van keuzestress, met als gevolg dat ik zoals gebruikelijk helemaal niks koop. En bovendien is de koopsom van zo’n geheel meer dan de prijs der onderdelen.

Doen of niet doen, zo’n noodpakket in huis? Aan de ene kant is angst een slechte raadgever die je vaak precies de verkeerde beslissingen laat nemen. Aan de andere kant kan angst ook een gezond realiteitsbesef zijn, mits je je er niet emotioneel in laat verdrinken. Gewoon nuchter naar de dokter gaan en in het ziekenhuis laten behandelen, en je tegen griep en corona laten vaccineren. Ja, ik heb best vertrouwen in de medische wetenschap, en dat heeft zich nog nooit beschaamd. Maar of het nú al tijd is voor zo’n noodpakket, betwijfel ik. Zo weet ik niet of die 72 uur overleven wel voldoende is, want ook die gaan voorbij. En zit er inderdaad wel alles in wat we te zijner tijd nodig blijken te hebben? Zo’n rugzak erbij lijkt wel handig, maar ik zie mij daarmee niet naar de meest dichtbij zijnde schuilkelders in Helsinki lopen. Mijn ervaring is dat ik de meeste beslissingen op het juiste moment neem, en daar vertrouw ik op.