De onderdompeling

30 juni 2016

Ondergedompeld. Dat vind ik een prachtig woord. Virtual reality moet je onderdompelen in een andere werkelijkheid. Hoe meer, hoe beter. Nu is dit, hoewel het deze jaren in een stroomversnelling is beland, eigenlijk helemaal geen nieuw verschijnsel. Het bestaat al sinds de eerste rotstekeningen waarbij holbewoners zich wellicht verloren in de wereld van de jacht. Met de opkomst van het schrift ging het een stapje verder, ook daarin kon je je verliezen. Er waren zelfs mensen die dat verwerpelijk vonden en zworen bij het gesproken woord. Veel eeuwen later kreeg virtual reality een enorme boost met de uitvinding van de boekdrukkunst, en ik kan me voorstellen dat ook toen velen wezen op de gevaren, uit angst dat mensen alleen maar boeken gingen lezen en geen aandacht meer overhielden voor elkaar. Toen later de film op het toneel kwam brak ook paniek uit en sprongen mensen weg voor een op het doek aanstormende trein. Zo lijkt de hele geschiedenis van de mens te bestaan uit virtual reality, en wellicht is het creëren daarvan juist datgene wat de mens tot mens maakt. Het abstracte, het overstijgen van de alledaagse realiteit, creativiteit en kunst – wat is dat anders dan het scheppen van nieuwe werkelijkheden waarin de mens zich graag verliest?

Wat is er zo heerlijk aan dromen, slapen, seks, dansen, musiceren, voetballen, drugs, verliefdheid, schoonheid, gamen en creatief zijn? Dat je even verlost bent uit de beslommeringen van het concrete hier en nu. Dat er even geen ik is, dat je er even niet bent. Je verliest je in activiteiten, emoties en gedachten, en vergeet even de zorgen en verantwoordelijkheden van het reële leven. Zolang de wereld geen paradijs is, maken we dat paradijs wel zelf! Maar dan niet in deze wereld, maar in die van onze visioenen en idealen. Het is een vlucht uit de realiteit, en tegelijk doen we tijdens die vlucht inspiratie op voor een nieuwe realiteit. Zoals we vakantie nodig hebben om inspiratie op te doen, nieuwe plannen te maken en energie bij te tanken. We moeten soms even vacant, beschikbaar zijn, ons op stranden onder de zon leeg laten lopen zodat we er weer fris en gezond tegenaan kunnen.

Zonder virtual reality leefden we nog voor het Stenen Tijdperk. Want het is juist onze mogelijkheid om onszelf te verliezen, te laten onderdompelen, die ons inspiratie geeft om de wereld mooier te maken. Zonder dromen worden geen uitvindingen gedaan, en geen mooie boeken geschreven. Het is niet voor niets dat artiesten en uitvinders een hoog droom- en druggehalte hebben. En het is niet voor niets dat mensen bij een doop letterlijk ondergedompeld worden. Als er geen fantasten waren die schreven over idiote zaken, zoals parallelle universa en teleportatie, stond de wetenschap stil. In zekere zin is virtual reality ons geboorterecht, het basale recht om je in andere werelden te begeven. Het strijdtoneel met voor- en tegenstanders van virtual reality is geen andere dan dat tussen idealisten en realisten. Niet dat er geen excessen zullen zijn waarbij mensen ondergedompeld blijven in virtual reality omdat ze vergeten dat het lastig leven is zonder vlees en bloed. Maar worden de gevaren niet sterk overdreven en is de weerstand tegen virtual reality niet al te vaak ingegeven door angst voor het alternatieve?

De techniek voor onderdompeling heeft zijn eindpunt nog niet bereikt. Zo’n cardboard moet je zelf vasthouden en een wat professionelere viewer weegt wel zwaar aan je hoofd. Uiteindelijk zullen we ons in pakken moeten steken om ons hele lijf alle sensaties van een andere wereld te laten ondergaan. Hoe we in die van reuk, evenwicht, zwaartekracht, druk, pijn en smaak ondergedompeld gaan worden weet nog niemand, maar ook dat zal ooit uitgevonden worden. Dat wordt business. Er komt een tijd waarin we in een zoutwatertank kunnen drijven en ons kunstmatig laten voeden en beademen. Of dat er niet veel meer van ons overblijft dan een brain in a vat, alles ten eeuwige dage aangestuurd door een computer op zonne-energie. Althans als dat niet al het geval is. Shoppend in winkels zul je van alles kunnen krijgen. Het zal er druk zijn. Totdat een verlicht iemand ons de ultieme virtual reality ervaring zal verkopen waarvoor goed betaald moet worden. Wat dat is? Helemaal niets! Omdat we zonder al die spullen allang in virtual reality leven. Leuk om bij stil te staan.