Beter spellen

15 december 2019

Al jaren lang krijg ik elke werkdag een nieuw testje van Beter Spellen gestuurd, met vier multiplechoicevragen over de juiste schrijfwijze van woorden. Je kan op verschillende niveaus meedoen, en ik heb natuurlijk gekozen voor F3, het moeilijkste. Hebben we genoten van een gezellig diner-tje, dineetje, diner’je of dinertje? Gaat het over met noten doorkneedde, doorkneden of doorknede deeg? Schrijf je diaree, diarhee, diarree of diarrhee? Is mijn haar tekort of te kort geknipt? Aldus de vragen van gisteren. Na beantwoording krijg je niet alleen je eigen score te zien, maar ook het gemiddelde van alle deelnemers. Afgelopen week had ik 95% van de antwoorden goed, en het gemiddelde van alle 34.366 deelnemers was 74%. Voor de afgelopen zes weken is dit 92% en 76% bij 36.641 deelnemers. Mijn blunders waren onder andere dat ik iets geliked had in plaats van geliket, gevijnsd in plaats van geveinsd en een e-mail cc-de in plaats van cc’de. Maar ondanks dit blijk ik best goed te zijn.

Wat het spellen zo moeilijk maakt is dat het vaak zo onlogisch is. Esperanto is de enige logische taal die ik ken, sed mi ne komprenas kial malmultaj homoj parolas či tion. Jammer. Waarom schrijf je alcohol en locatie met een c en karamel en lokaal met een k? Er blijft altijd een groot aantal ‘weetwoorden’ over. Berucht is de spellingswijziging die door de Commissie Spelling in 1995 is doorgevoerd, en waaraan de overheid en het onderwijs zich dienen te houden. Het meest storende daarin was de waslijst van nieuwe regels voor de zogenaamde tussen-n waardoor pannekoeken opeens pannenkoeken werden. Een rechtstreekse aanslag op het logisch denken van taalgebruikers, die sterk doet twijfelen aan de geestelijke vermogens van de bedenkers van deze regels. Wellicht lukte het hen niet om hun koeken in slechts één pan te bakken? Maar gelukkig was ik niet de enige bij wie de wijziging van 1995 veel zielenpijn veroorzaakte, want ook anderen bleken genoeg ruggengraat te hebben om die regels rond de tussen-n naast zich neer te leggen. In 1998 verscheen de alternatieve Spellingswijzer Onze Taal, gedragen door veel landelijke kranten en later bekend als het Witte Boekje.

Communicatie is op taal gebaseerd. Als je taalgebruik verwaarloost heb je kennelijk maling aan communicatie. Taal is de draaggolf van communicatie, net als tellen dat van rekenen is. Als je dan alles op je eigen manier gaat schrijven veroorzaak je daarmee overbodige ruis. Misschien ben ik te fanatiek, maar mensen die hun taal niet goed gebruiken kan ik moeilijk serieus nemen, want afwijkingen leiden alleen maar af van de inhoud. Als je echt iets te zeggen of te schrijven hebt, zeg of schrijf het dan ook goed. Ja, daar moet je soms moeite voor doen, maar daarmee laat je wel zien de lezer serieus te nemen. Vergelijk het met mensen die je onbeschaamd in een andere taal aanspreken of schrijven. Weg ermee! Ik praat liever niet met mensen die het verschil tussen kunnen en kennen niet kennen. Als ik over sollicitaties zou moeten oordelen verdwenen de brieven en mails met meerdere taalfouten meteen in de prullenmand. Voor communicatie moet taal uniform zijn en niet als stoorzender functioneren.

Naast Beter Spellen zijn er ook andere soortgelijke testjes, zoals Beter Rekenen en Beter Engels. Hoewel ik bij die laatste ook maar meteen op het hoogste niveau ben gaan meedoen, heb ik het daar wat moeilijker mee en scoor ik net iets onder het gemiddelde. Ook met Beter Rekenen heb ik lang meegedaan maar die kostte me teveel tijd, ondanks de vaak leuke vragen zoals het bepalen van de momenten waarop de wijzers van de klok precies bovenop elkaar staan. Dit soort testjes zijn goed voor je hersenen, dus ik beveel ze graag aan. En nu maar hopen dat er in deze blog niet teveel taalfouten staan!