Siddharta

9 oktober 2025

Na het eindelijk eens lezen van De Steppewolf van Hermann Hesse, pakte ik weer zijn boek Siddharta. Dat verhaal vind ik eigenlijk veel warmer en mooier, maar ik had het na mijn studententijd niet meer gelezen. Siddharta trekt als zoon van een priester met zijn vriend Govinda de wereld in om een samana, een bedelmonnik te worden. Na enkele jaren horen zij over de boeddha Gotama en begeven zich onder zijn volgelingen. Govinda blijft bij zijn nieuwe meester, maar Siddharta gelooft niet dat woorden bevrijding en innerlijke vrede kunnen brengen en trekt alleen verder. Maar omdat hij die bevrijding maar niet kan vinden, stort hij zich na een ontmoeting met de courtisane Kamala in haar wereld van genot. Koopman Kamaswami leert hem een handelaar te worden en rijkdom te verwerven. Maar Siddharta’s ziel begint in dit wereldse leven aan een schrijnende leegheid te lijden zodat hij weer verder trekt.

Bij een rivier wil hij hopeloos een einde aan zijn leven maken, maar na het horen van het goddelijke Om wordt hij gered door de veerman Vasudeva die hem leert naar de rivier te luisteren. Hij gaat bij hem in zijn hut wonen en leert veel van de rivier terwijl de twee mannen er samen op een boomstam eindeloos lang naar zitten te luisteren. Daarin vloeien verleden, heden en toekomst samen en hoort hij zelfs een schaterlach. Alles wordt één en ook het onderscheid tussen het wereldse en het spirituele verdwijnt. Siddharta vindt de innerlijke vrede door gewoon te luisteren. Intussen heeft Kamala zich bekeerd en steekt op weg naar Gotama de rivier over, samen met de zoon van Siddharta. Na het overlijden van zijn moeder wil die echter niet bij hem en Vasudeva blijven wonen, maar de wereld in trekken. Met moeite en pijn laat Siddharta hem gaan, want ook hij zal van alles moeten meemaken voordat hij bevrijding vindt. Ook Govinda komt nog langs en hij leert Siddharta’s wezen kennen door hem op het voorhoofd te kussen.

In mijn vroege studententijd heeft dit boek zonder meer bijgedragen aan mijn spirituele ontwikkeling. Als ik twijfelde aan wat ik eigenlijk met mijn leven wilde, kwam vaak het beeld op van de rivier en leek het me heel mooi om een veerman te worden. Ook ik was zoekende en raakte maar niet verlicht. Het idee dat alles uiteindelijk één is, heb ik al van kinds af aan gepropageerd, en vrienden vroegen zich wel eens af waar ik dat vandaan had. Maar zelf wist ik dat ook niet. Soms grapte ik dat ik als baby in een pot met lsd was gevallen. Het is ook niet zo dat ik die ‘denkbeelden’ door druggebruik heb gekregen, want eerder is het zo dat ik in dat laatste een bevestiging vond van wat ik al lang dacht. Net zoals ik mijn wijsheid niet van Osho heb, maar eerder een bevestiging in zijn ‘woorden’ vond. “Sommige dingen wéét je gewoon,” zei Mellie Uyldert. Maar dat is kennelijk niet iets wat je kan bedenken. Want verstandige mensen luisteren niet naar wat het water in al zijn verschijningsvormen te vertellen heeft.

Een van de prachtigste passages van het boek vind ik hoe Siddharta zijn vriend over een steen vertelt. “Maar nu denk ik: deze steen is steen, hij is ook dier, hij is ook God, hij is ook Boeddha (…) omdat hij dat alles al lang en altijd is (…) daarom houd ik van hem, vind ik waarde en zin in elk van zijn aderen en holtes, in zijn geel, in zijn grijs, in zijn hardheid, in de klank die ik hoor wanneer ik op hem klop, in de droogte of vochtigheid van zijn oppervlak. Er zijn stenen die als olie of zeep aanvoelen, en andere voelen als bladeren aan, weer andere als zand, en elk van hen is iets bijzonders en bidt het Om op zijn eigen manier, elk van hen is Brahman (…) juist dat vind ik prachtig, komt mij voor als een wonder en is daarom waard om in aanbidding beschouwd te worden.” Ik hou van dit panpsychisme waarin alles bezield is. Als ik de computer uit zet geef ik hem een dankbaar klopje, net zoals Arthur zijn auto Rocky bedankt als die hem weer veilig thuis heeft gebracht. Dat is liefde.

Wat mij indertijd is ontgaan bij het lezen van Siddharta, is dat de rivier ook lacht. Schaterlacht zelfs. Je dénkt dat je niet verlicht bent, dat je lijdt, dat je alleen bent, dat je ziek bent, dat je dood kan gaan. En de werkelijkheid lacht je dan gewoon uit. Terecht. Want het leven is niet serieus, maar één grote bevrijdende grap.

Gepost in Literatuur, Spiritualiteit