Licht het anker!

15 februari 2008

Steeds vaker hoor je dat mensen via netwerken gaan communiceren. Namen als Hyves, Facebook, MSN en Second Life komen voorbij en het lijkt erop dat iedereen dan alleen nog maar via de computer contact met anderen heeft. Ik heb zelfs verhalen gelezen en gehoord over huwelijken en relaties die kapotgaan omdat sommigen hun vrienden in die virtuele werelden belangrijker gaan vinden dan die van vlees en bloed. Dat ze liever hun avatars op het beeldscherm de liefde met elkaar laten bedrijven dan dat ze daadwerkelijk met hun partner naar bed gaan. Dat moet wel een vlucht zijn van mensen die de alledaagse realiteit niet meer onder ogen kunnen zien, voor wie die niet meer te verdragen is. Van gefrustreerde en verlegen mensen die bang zijn voor échte sociale contacten. Van lelijke en vieze mensen die zo hun ware aard kunnen tonen of verbergen. Zoals landschapsfilosoof Ton Lemaire in Onkruid 178 zegt: ‘Internet-communities als Hyves en Second Life zijn de ultieme vorm van kunstmatige locaties, die zelfs geen stoffelijke ankers meer hebben. Hoe los kun je raken van je leven?’ Beangstigend.

Zonder die stoffelijke ankers is het echter wel veel makkelijker communiceren. Mijn avatar is mijn ideaal en dat vind ik belangrijker om op het beeldscherm van een ander te laten zien dan dat hij of zij kennismaakt met mijn stoffelijke gekronkelde lijf met zwembandje, kalknagels en okselgeuren. En ik zie ook liever het ideaal van iemand anders, dan datgene wat ervan in de aardse stoffelijke wereld van slijtage en aftakeling is overgebleven. Deel me je dromen en je toont me wie je bent. Die stoffelijke ankers staan echte communicatie alleen maar in de weg, en ik denk dat Plato het helemaal met me eens zou zijn. De wereld van ideeën is van een hogere orde dan die van onze stoffelijkheid en het is daarom van groot belang je daarmee verbonden te weten. Dus niet met je lichaam van vlees en bloed – dat raak je na verloop toch weer kwijt – maar met de oorspronkelijke idee, de matrix, het prototype van jezelf. Zo zijn er twee soorten narcisten. Zij die in de spiegel hun stoffelijk lichaam verheerlijken en zoals Dorian Gray hun ziel ervoor verkopen om dat zo te houden. En zij die voor de spiegel en in anderen méér zien dan alleen een lichaam van vlees en bloed, maar daar doorheen het ideaal ervan zien schemeren en zo het meest wezenlijke van de gestalte zien.

Ik hoef niet meer op de fiets of in een auto, bus of trein te stappen om me met anderen te verbinden. Ik mag zelfs hartstikke ziek en hoestblaffend in wolken van virussen met mijn vrienden communiceren. Kan ze op elk moment van de dag aanspreken door even mijn naam op hun taakbalk onderaan hun beeldscherm te laten oplichten. En ze zitten in Duitsland, Australië en Amerika, en soms gewoon in Leiden. Ik hoef ze niet te zien, en toch kunnen we van elkaar houden, elkaar troosten en bij elkaar uithuilen. We dansen met elkaar en worden niet moe, maken bergwandelingen in de sneeuw, gaan parachutespringen, skiën en zwemmen zonder enige vermoeidheid of gevaar. Als het ideale leven in de dagelijkse werkelijkheid niet bestaat, scheppen we het gewoon in een andere wereld. Want aan creativiteit is in virtuele wereld bepaald geen gebrek, nergens wordt meer dan daar duidelijk wat mensen allemaal voor mogelijkheden in zich hebben. ‘Die creativiteit kan de samenleving op een hoger plan brengen,’ zegt Valerie Frissen, werkzaam bij TNO en bijzonder hoogleraar ICT en sociale verandering in de Gooi- en Eemlander van 9 februari jl.

Maar zonder die ‘stoffelijke ankers’ van Ton Lemaire kan die hele virtuele wereld niet bestaan! Computers moeten toch in real life gemaakt worden, en ik zal toch met mijn lijf van vlees en bloed achter scherm en toetsen moeten gaan zitten om met die ideale wereld in contact te komen! En mijn hart slaat toch even over als mijn modem of KPN-kabel uitvalt en ik mijn router moet resetten om weer contact te krijgen. En het zweet breekt me uit bij het idee dat het hele internet wel eens plat zou kunnen liggen. Die etherische, ideale wereld is toch mooi afhankelijk van die stomme platvloerse stoffelijke materie! Dat kan toch niet wáár zijn! Nee dus! Gelukkig maar. Want een anker is een anker en is alleen bedoeld om een boot tijdelijk stil te leggen. Om te laden en te lossen. Maar het wezen van een boot is varen, en dat kan hij pas als het anker wordt gelicht. Het is niet zo dat de wereld van ideeën, gedachten en gevoelens niet kan bestaan zonder de stoffelijke werkelijkheid! Integendeel, de stoffelijke werkelijkheid zou zonder gevoelens, gedachten en ideeën nooit hebben bestaan! De hele schepping begon met het Woord, zoals het evangelie van Johannes ons leert.

In onze tijd staan we voor de keuze. Is materie het belangrijkste in ons leven, willen we daarvan afhankelijk blijven? Of verbinden we ons met onze idealen, en daarmee met het oorspronkelijke doel van het leven? Zullen we het aandurven om het anker te lichten om uit te varen over de kosmische zee?