Mensa

14 maart 2011

Zaterdagmiddag lekker door Utrecht gebanjerd. Voor het eerst zacht zonnig weer, dus de straten en de grachten waren overvol. Inclusief een draaiorgel dat Are You Lonesome Tonight? speelde en een straatzanger die achter het stadhuis mooie liedjes zong met een zuivere stem en goed gitaarspel. Wat ik in Utrecht deed? Om één uur moest ik me melden bij Regardz la Vie, een zalencentrum boven de Bijenkorf. Want daar is om de zoveel maanden een testmiddag van Mensa, en zo belandde ik in een groep van zo’n veertig mensen, waaronder veel jongeren, van wie ik niemand kende en die zich graag wilden voorstaan op hun… intelligentie!

Ach ja, je moet wat. Misschien is het juist dat heerlijke gevoel van ‘Waar ben ik nou weer beland?’ dat me, op zoek naar rariteiten en zeldzaamheden, naar deze plek lokte. Want Mensa is een wereldwijde organisatie van mensen die zich hoogbegaafd noemen. En op hun website staat een thuistest die ik heb gedaan, met als resultaat dat mijn intelligentie waarschijnlijk voldoende zou zijn om lid te worden van deze vereniging van bollebozen. Maar daarvoor moest ik wel de eindtest doen, en daarvoor was ik nu hier in Utrecht. Je bent geslaagd als je scoort boven het 98e percentiel, wat wil zeggen dat je intelligenter bent dan 98% van de bevolking. Intelligentie is namelijk per definitie verdeeld volgens een normaalkromme waarvan het gemiddelde 100 en de standaardafwijking rond de 16 is. Voor zover ik iets van statistiek begrijp en de tabellen in mijn vergeelde boek nog steeds kloppen, moet ik dus een IQ van minstens 132,864 hebben om mee te mogen doen in deze club.

Mijn moeder zei me altijd dat ik een IQ van 144 had. Hoewel ze inderdaad royaal was met adviesbureaus en psychiaters, heb ik dat eigenlijk nooit serieus genomen, vooral omdat ze me heel graag, zeg maar te graag beklemmend verheerlijkte. Tijdens regenachtige vakanties in Pruttel speelden Vriend en ik graag testjes uit Prismaboekjes, waaruit vaak onwaarschijnlijk hoge scores tot tegen de 150 kwamen. Even onwaarschijnlijk als de score van 81 die ik onlangs op de Nationale IQ-test van BNN wist te produceren, en waarvan ik een mooi certificaat heb uitgeprint. Zelf heb ik altijd het getal 137 in mijn hoofd, maar weet niet meer waar ik dat vandaan heb. Misschien van tijdens mijn eigen studie, toen ik ook wat stoeide met de Groninger Intelligentie Test en de Wechsler Adult Intelligence Scale, die indertijd zo’n beetje de norm waren.

Maar waarom zou je in je intelligentie geïnteresseerd zijn? Sterker nog: wat is intelligentie eigenlijk? Die vraag geldt voor veel aspecten van je persoonlijkheid, en elke beginner op het spirituele pad weet dat dit weinig zegt over je wezenlijke zelf, en je je daarmee dus niet moet verbinden. In alternatieve kringen is het dan ook not done om veel aandacht aan je verstand te geven, en begeef ik me dus als mindtripper op glad ijs. Het grappige bij dit alles is dat bijna niemand echt weet wat intelligentie nou eigenlijk is. Sommige zeggen gewoon dat intelligentie is wat een zo’n test meet, waarmee die test per definitie 100% valide is. Tegelijk weet eigenlijk iedereen wat intelligentie is – van willekeurige voorbijgangers is dat zelfs redelijk in te schatten zonder dat je een woord met hen hebt uitgewisseld.

Volgens Wikipedia en de vakliteratuur heeft intelligentie met van alles en nog wat te maken, zoals abstract en logisch kunnen denken, met relaties kunnen ontdekken, leggen en doorzien, met inzicht, leren, geheugen en ruimtelijke oriëntatie, om er maar een paar te noemen. Maar volgens anderen gaat het ook om creativiteit en wijsheid, waarmee intelligentie méér is dan alleen het logische rationele verstand, dat ik eigenlijk intellect zou willen noemen. Om het een en ander nog ingewikkelder te maken wordt er ook nog onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten intelligentie, waarvan vooral de emotionele intelligentie populair is geworden. Maar wat intelligentie ook is, het lijkt hoe dan ook iets te maken te hebben met je hersenen, en iets te zeggen over hoe geïntegreerd, efficiënt, snel en levendig de bedradingen daar met elkaar omgaan. Zelf geloof ik niet zo in de stoffelijkheid van het denken, maar eerder dat de hersenen en activiteiten daarin een neerslag zijn van iets dat zich op immaterieel niveau afspeelt.

Juist omdat de hersenen er zo’n grote rol bij spelen, lijkt de mate van intelligentie al bij de geboorte meegegeven. Die verandert meestal weinig in de loop van een leven – hooguit een punt of tien schat ik – zodat het eigenlijk heel discriminerend is om mensen te verwijten dat ze dom zijn. Je kunt het ze zelfs niet kwalijk nemen dat ze niet beseffen dat ze dom zijn, want ook dat hoort erbij. Maar voor intelligente mensen is het verdomd moeilijk om domheid te begrijpen, met als gevolg dat je jezelf maar dom vindt. Soortgelijke verhalen las ik van hoogbegaafden, die echt niet snappen wat er nou eigenlijk met hen en de wereld aan de hand is. En als ze er na een excentrieke jeugd achter komen dat ze hoogbegaafd zijn, verklaart dat opeens veel van hun buitenissige gedrag en gedachten. Een te weinig aan hersenen kan een probleem zijn, maar een teveel ook. Je ziet sneller de gevolgen, je kijkt verder dan je neus lang is, je doorgrondt beter de oorzaken, je voelt het wanneer redenaties niet kloppen, je gelooft niet meer in schijnoplossingen en doekjes voor het bloeden.

Hoogbegaafden zijn geen mensen die alleen met elkaar over de relativiteitstheorie praten, in een paar luttele seconden de Rubiks kubus oplossen en wars zijn van gevoel en jolijt. Ze kunnen ook humor hebben, zoals degene die me inschreef en me bij serieuze controle van mijn gegevens betrapte op verwisseling van een IJ en een Y in mijn achternaam, maar daar later weer relativerend om moest lachen. Ze organiseren zelfs spelletjesavonden! Maar tijdens de testzitting had ik weinig warme of koude gevoelens over de deelnemers en wist ik echt niet of dit een club was waar ik bij zou willen horen. Na uitpluizen of wat naast me zat een jongen of een meisje was, en ik voorzichtig wat contact met hem trachtte te maken lukte het me niet om meer dan drie woorden uit hem te krijgen.

En nu maar wachten op de uitslag van de verschillende tests. Ik heb er best mijn twijfels over, maar ook als ik niet mee mag doen zal ik deze club een warm hart toedragen. Omdat het meer dan ooit belangrijk is dat intelligentie zich verenigt. Niet alleen als club waarin mensen elkaar kunnen vinden, maar ook als signaal naar regeringen die alles wat met intelligentie te maken heeft met verve bestrijden en zoveel mogelijk de kop willen indrukken. En niet in het laatst in Nederland. Na afloop wandel ik weer in het zonnige Utrecht, een beetje daas en moe, misschien ook omdat hersenen meer fysieke energie vreten dan we denken. Maar waar gaat dit allemaal eigenlijk over? In Japan woedt een tsunami! En hier in Blaricum maken we ons druk over een snelle buslijn die niemand wil. Terwijl ik zelf kennelijk niets beters te doen heb dan in mijn hersenen te gaan wroeten. Achter het stadhuis zingt Rupert Blackman zijn liefdesliedjes. Ik geniet ervan en  koop een cd van hem. Ook daarvoor moest ik misschien wel hier in de domstad zijn. Domstad?

Gepost in Psychologie, Uit mijn leven