Noblesse oblige

Date 30 maart 2012

En nu ga ik eens een lekker elitair weblogje schrijven. Dat is weer eens een ander geluid. Aanleiding zijn de studenten die in opstand komen. Staatssecretaris Zijlstra (VVD) wil de basisbeurs voor de masteropleiding afschaffen, en daarmee mag je niet alvast tijdens je bachelor beginnen. Het collegegeld voor een tweede studie gaat fiks omhoog. Als je meer dan een jaar extra over bachelor en master doet moet je drieduizend euro bijbetalen. Bovendien krijgen studenten twee jaar minder een gratis ov-kaart – die trouwens indertijd ingesteld was om verhoging van collegegeld te compenseren. Typisch maatregelen van een partij die gruwt van kunst en wetenschap. Studenten moeten maar gaan lenen, is het devies, want dank zij hun studie gaan ze later ook meer verdienen en  dan kunnen ze dat mooi terugbetalen. Waarom zouden Henk en Ingrid moeten betalen voor de opleiding van een student, die volgens hen toch hoofdzakelijk in zijn nest ligt te rotten, bier zuipt, in studentencorpora de malloot uithangt en doet alsof het leven één feest is? Het gevolg is dat er nu al in totaal 5,8 miljard geleend is door studenten die een gemiddelde schuld hebben van 14,5 duizend euro. Wat volgens Zijlstra ook gebruikt wordt voor wereldreizen en tv’s, waarmee hij het beeld van de luie, feestvierende en profiterende student graag nog even aandikt.

Op het eerste gezicht klinkt het best redelijk dat studenten geld moeten lenen. Dat de belastingbetaler niet op hoeft te draaien voor studerende knapen en meiden waarvan de meesten later een goedbetaalde baan of florerend bedrijf hebben. Studenten werken immers niet, ze produceren niets, worden alleen zelf wijzer van hun studie, dus waarom zou de staat dat moeten betalen? Toch gaat deze redenering mank. Omdat zij ervan uitgaat dat studenten niet zouden werken. Want als je zegt dat studenten niet werken, dan geldt dat ook niet voor mensen die tijdens hun loopbaan een cursus volgen, zich in de baas zijn tijd bijscholen, die in hun werk het internet raadplegen omdat ze iets moeten opzoeken. En als je het begrip werken koppelt aan productiviteit, blijft er helemaal weinig over omdat het grootste deel van de arbeidstijd verloren gaat aan overhead, waarvan het vaak overbodige management berucht is geworden. Wat is werk? Laten we ons eerst afvragen wat we daarmee bedoelen, en dan kunnen we verder praten. Voor mij is studeren gewoon werken. Zeker als marsmannetje zou ik echt geen verschil zien tussen wat studenten doen en wat andere grote groepen mensen doen: allen houden zich bezig met beeldschermen, met lezen, schrijven, documenteren, onderzoeken, communiceren, vergaderen, schrijven, leren, presenteren.

Een student kan niet op korte termijn de samenleving van de meest fantastische vondsten voorzien, maar op lange termijn wel. Zonder studenten droogt de samenleving uit en zal er in de toekomst van innovatie zeker geen sprake zijn. Vroeger werden ze wel ‘de bloem der natie’ genoemd, en terecht. Dat klinkt wat ouderwets, alsof ze een elite vormen die beter is dan de gewone, gemiddelde mens. Natuurlijk kan een elite verworden tot een respectloos autoritair allegaartje. Dat is ook vaak gebeurd en ook tegenwoordig zie je dit veel, maar dat is niet het wezen ervan. Er zijn nu eenmaal verschillen tussen mensen – niet in hun diepste zielen maar tussen hun persoonlijkheden waarvan sommige ons wetenschap en cultuur kunnen brengen. Maar in plaats van blij te zijn met onze intelligensia gaan we steeds meer op haar bezuinigen. Nog erger: we haten haar, wat blijkt uit de maatregelen van het huidige kabinet. Misschien is deze haat naar studenten wel gewoon jaloezie. Omdat ze werk hebben dat ze leuk vinden. Omdat ze ergens enthousiast over zijn. Omdat ze plezier in het leven hebben. Hou op met dat beknibbelen op studenten, want je beknibbelt op je eigen toekomst. Creativiteit kan alleen in vrijheid bloeien, en niet onder het juk van bijbaantjes en schulden.

Het gaat om creativiteit die kansen en alle ruimte moet krijgen. Voor nieuwe uitvindingen, voor kunst. Vroeger begrepen ze daar meer van, toen kende de adel ook zijn plichten. In de Renaissance vertaalde Marsilio Ficino het Corpus Hermeticum van het Grieks in het Latijn. Dat kon hij doen dank zij zijn mecenas Cosimo de Medici. Kunstenaars en wetenschappers kregen alle vrijheid om hun inspiratie vorm te geven, en hoefden zich niet bezig te houden met het invullen van belastingformulieren. Het is de vraag hoe Florence er zou hebben uitgezien, wat Bach nog gecomponeerd zou hebben, wat er nog in de musea aan de muren zou hangen  als er geen adel was en geen koningen waren die het noblesse oblige nog in hun vaandel voerden. En je begint je af te vragen hoe verlicht de Verlichting eigenlijk was toen de koppen van de adel moesten rollen aan het begin van de Franse Revolutie. In zijn lijkrede gaf Gustav Leonhardt, één van de grootste zo niet de grootste musicus van de afgelopen decennia, af op de Verlichting. En gelijk heeft hij, want toen werden materialisme, de rationalisme en individualisme geboren, en ontstond er geleidelijk een nieuwe elite, een nieuwe noblesse maar nu zonder verplichtingen, zonder oblige. Wellicht waren de Middeleeuwen minder donker dan we op school moesten leren, en gaan we onder leiding van onze politici juist nu die donkere, barbaarse Middeleeuwen tegemoet.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

1 reactie op “Noblesse oblige”

  1. Michel Huegen op Facebook zei:

    Brrr. weg met de studie phylatelie, de middeleeuwen kende overig trouwens heel verfijnde kunsten, niks nie barbaars. Van mij mogen ze trouwens Economie wel helemaal weg doen. Die afgestudeerden vergaderen het meest, onderbroken door etentjes, en als je alle plussen van deze geleerden legt naast alle minnen kom je precies op de uitkomst 0. Wie moet het dan weer op lossen . . . . . de straatmuzikant. Die werkte vroeger als Ictr, tot hij zichzelf weggeautomatiseerd had. Dus die studie kunnen we ook wel schrappen. Als ik goed mijn best doe hou ik alleen gezondheid, kunsten, en wetenschap over. Kijk Satyamo, dan hebben we geherstructureerd EN bezuinigd. Voldoende om de studierichtingen volledig te financieren, we houden geld over om meer ontwikkelingshulp te geven op de geboorteplekken zelf er blijft dan ook nog wat over voor die arme Grieken, Spanjaarden, Portugezen, Vlamingen en Italianen. Uiteindelijk hebben we zelfs een begrotingstekort. Als iemand aan mijn berekeningen twijfelt, hoor ik dat graag.

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>