Eigen verantwoordelijkheid!

16 november 2013

Is het je eigen verantwoordelijkheid als je dom bent? Is het je eigen verantwoordelijkheid als je in de Filipijnen woont en rampen je overkomen? Is het je eigen verantwoordelijkheid als je ontslagen wordt, je huur of hypotheek niet meer kunt betalen en in de goot belandt? Is het je eigen verantwoordelijkheid als je doldraait in de 24-uurseconomie en verkeerde beslissingen neemt? Is het je eigen verantwoordelijkheid als je diabetes krijgt omdat onze voeding vol met suikers zit? Is het je eigen verantwoordelijkheid als je niet meer hebt leren rekenen op school? Is het je eigen verantwoordelijkheid als je met gebreken bent geboren?

Het is opvallend dat de eigen verantwoordelijkheid vooral gepropageerd wordt door mensen die hun zaakjes goed hebben geregeld, die er warmpjes bij zitten en die menen dat hun eigen welvaart en welzijn te danken is aan hun eigen verdienste. Maar het toeschuiven van eigen verantwoordelijkheid aan mensen die niet verantwoordelijkheid zijn voor hun leefomstandigheden grenst aan het misdadige. Dan kun je hooguit volhouden dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor de wijze waaróp ze met hun omstandigheden en hun lichaam omgaan, en zelfs dat is maar een halve waarheid. Je kunt het zelfs met een spiritueel sausje bedekken door karma uit de kast te halen, of gebrek aan positief denken en acceptatie.

Met mensen te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid duw je ze alleen nog dieper in de put. Zoals je een depressief iemand alleen maar nog depressiever maakt door hen in gejubel en gejuich mee te willen voeren naar de zonzijde van het leven. Omdat je zelf te bang bent om een greintje empathie te tonen, mee te leven, het innerlijk van die ander te voelen. Terwijl dingen gewoon gebeuren. Terwijl de een in sociale, lichamelijke, psychische of spirituele rijkdom wordt geboren en de ander niet. Alsof ik er trots op moet zijn dat ik creatief ben en een goed stel hersens heb zodat ik mezelf aardig weet te redden in de maatschappij. Dingen overkomen mensen gewoon en om rijkdom, in welke betekenis dan ook, als je eigen verdienste te zien getuigt alleen van een groot ego.

Eigen verantwoordelijkheid betekent je niet verantwoordelijk te weten voor anderen, en getuigt daarmee van een hyperindividueel narcisme. In een wereld waarin het steeds duidelijker wordt dat alles met alles verbonden is, blazen protesterende trotse ego’s zich op, wordt de verzorgingsstaat om zeep geholpen en worden psychologie en spiritualiteit misbruikt om van de samenleving een alleenleving te maken. We pretenderen ons druk te maken om zorg en vinden tegelijk dat iedereen maar zichzelf moet helpen. We zien mensen die om hulp vragen steeds meer als profiteurs die verwend willen worden, zonder ons af te vragen of dat wel zo is, of waarom dat dan zo is.

We geven niet meer om elkaar. Houden niet meer van elkaar. Ego en individualisme zijn de wortels van de échte crisis die nog maar net begonnen is. En áls je er dan zo in gelooft, best kabinet, waar is dan jullie eigen verantwoordelijkheid als je met bezuinigingen de economie kapotmaakt en vervolgens de schulden over de schutting van je eigen veilige domein gooit? Waarom laat je dan de veroorzakers van de crisis nog steeds op vrije voeten rondlopen? Eigen verantwoordelijkheid past uitstekend in het straatje van het per definitie zelfzuchtige neoliberale denken – lees de klassieken er maar over na.

Ik geloof niet in eigen verantwoordelijkheid. Pas als ik dat geloof in eigen verantwoordelijkheid opgeef, gebaseerd op puberale ikjes en ego’s die hechten aan de maakbaarheid van zichzelf en deze wereld, pas dan word ik écht verantwoordelijk. Omdat ik pas dan mijn autistische masker verlies en als vanzelf meeleef en meevoel met anderen waarbij hun pijn ook mijn pijn wordt, en hun geluk mijn geluk. En nu naar giro 555 voor de Filipijnen.