Gone with the wind

10 december 2013

Precies vijf minuten na haar overlijden zei Michael: ‘Hoor eens. Moet je horen.’ De stormachtige wind was helemaal gaan liggen en de atmosfeer ademde een volledige rust uit.
Ook dit stond de volgende dag keurig in de kranten, tot op de minuut nauwkeurig. De ouden hebben een gezegde: ‘Als er een grote ziel sterft, slaan de winden op tilt.’ Hoe groter de ziel, hoe meer wind er nodig is om hem weg te dragen. Misschien was het allemaal toeval, maar ik moest ondanks mezelf steeds denken: een grote, grote ziel is gestorven en de winden gaven antwoord.

Aldus Ken Wilber in zijn autobiografische Overgave en strijd, waar op pagina 497 zijn geliefde Treya overlijdt. Ik moet daar vaak aan denken als het hard waait of stormt. Is er ook een verband tussen de hevige storm op 5 december en het overlijden van Nelson Mandela? Ons land heeft wel iets met Zuid-Afrika, zij het niet vanuit een echt positieve achtergrond. Terwijl Mandela in een stadion herdacht wordt is het stil in ons land, en opeens wordt hij door vriend en vijand heilig verklaard, tot een god verheven. Niet helemaal onterecht, denk ik. Want er zijn weinig voorbeelden van mensen die de liefde kenden zoals hij. Liefde met een kleine k omdat zij, ondanks het feit dat we haar nauwelijks kennen, zo ontzettend gewoon is. ‘De liefde (…) laat zich niet boos maken en rekent het kwaad niet aan,’ schrijft Paulus aan de Korintiërs.

Leven zonder rancune, zonder haat, zonder behoefte aan vergelding en anderen te straffen, wie kan dat nog? Dat kan alleen maar als je heel bent, als je jezelf niet boven anderen verheven voelt omdat jij goed bent en de anderen slecht. Als je voor jezelf erkent dat ook in jou al dat slechte leeft dat je in anderen verafschuwt, en dat het enige verschil een dun cultureel vernisje is waardoor jij je netjes gedraagt en die ander niet. Als je niemand meer als je vijand ziet. Als je je eigen ikje relativeert, alsof het niet veel meer is dan een dansende zeepbel in een kosmisch spel. Als alles het licht mag zien, tot in de donkerste krochten van je ziel. Pas dan, als je weer heel bent, kan je een voorbeeld leven.

Dan ben je stilte en vrede, en leef je in bescheidenheid. Is het goede iets dat zich boven goed en kwaad verheft. Dan is er overgave aan dat wat is. Dan is er realisme omdat de blik onbevangen is, zonder oordelen. Dat heb ik ook wel eens. Rond 1997 werd mijn korte zwartleren jackje gestolen in de Muziekschool in Utrecht, en ik verwonderde me erover dat ik niet kwaad was, dat er alleen de nuchtere constatering was dat er een leren jackje was gestolen en dat ik het wat koud had buiten. Als je bestolen wordt hoor je boos te worden en maatregelen te nemen, maar dat was totaal afwezig. Ik heb daar vaak aan moeten denken. Kennelijk is het mogelijk om dingen te accepteren zoals ze zijn. ‘Flow with the river,’ zei Osho vaak. Niet uit zwakte, maar uit kracht en vertrouwen. Of, zoals Freddy Mercury de Bohemian rhapsody berustend besluit: ‘Anyway the wind blows…’