Het Transgalactisch Liftershandboek

Date 21 augustus 2014

Ergens boven de Atlantische Oceaan hoorde ik het eerst van The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy. Een leuk Duits jongetje zat naast me en praatte zo enthousiast over deze sciencefiction van Douglas Adams dat ik het boek al snel kocht. Het zou echter nog een hele saturnuscyclus duren voordat ik het deze zomer echt ging lezen. Misschien ook omdat Jed McKenna er in zijn laatste boek uit citeerde, zodat het niet echt niks kon zijn en wellicht een spirituele onderlaag bevatte. Ik kocht het Nederlandse Het Transgalactisch Liftershandboek en raakte meteen helemaal in de ban ervan. Vooral ook om de gekke absurdistische humor, wat voor mij altijd al een wezenlijk kenmerk van spiritualiteit is geweest waaraan maar al te vaak wordt voorbijgegaan. Want humor is relativering en zolang je dat nog niet diep in je borst aan je hart voelt krabbelen ben je nog veel te serieus met jezelf en de Grote Vragen bezig om jezelf in vertrouwen aan het Bestaan te geven.

Miljoenen jaren geleden waren hyperintelligente wezens het zat om steeds naar het antwoord op levensvragen te zoeken, zodat ze een supercomputer bouwden die het antwoord moest geven op de vraag naar het Leven, het Heelal en de Rest. Zelfs deze supercomputer had er moeite mee en deed er 7,5 miljoen jaar over om het antwoord te vinden. En dat luidde: 42. Meer kon hij niet zeggen, alleen dat de vraag ook niet echt duidelijk geweest was. Waarop de computer een nog betere computer ging bouwen die op zoek moest gaan naar de vraag die bij het antwoord hoorde. Die computer heette Aarde. Maar helaas: vijf minuten voordat deze na miljoenen jaren het antwoord op de vraag naar de vraag zou geven werd deze gesloopt omdat zij moest plaatsmaken voor een transgalactische snelweg. Zo’n mooie computer kapotmaken! Of nog beter: onze aarde met alles erop en eraan als één groot computerprogramma!

Misschien is de Boom van Kennis wel ons smachten naar steeds meer weten. Hoewel er uiteindelijk eigenlijk niets te weten valt, want elk antwoord roept weer een nieuwe vraag op, zo niet een heleboel nieuwe vragen. Die boom waarvan we graag de vruchten eten is wellicht niets anders dan wat we vandaag een computer noemen: een slim apparaat dat niet meer uit onze levens is weg te denken en dat we steeds slimmer maken. Sterker nog: we maken hem slimmer dan wij zelf zijn, iets waarover Pepijn Vloemans onder de kop Slimmer dan wij vandaag in nrc.next schrijft. Hij noemt Deep Blue die Kasparov in 1997 versloeg, en IBM’s Watson die in 2011 Jeopardy! van menselijke kampioenen won, en nu de zelfrijdende auto die door Google wordt ontwikkeld. En last but not least: computers die zichzelf herprogrammeren en verbeteren.

Waar is het eind, het punt waarop singulariteit is bereikt, waarin computers veel meer intelligentie hebben dan wij zelf en de wereld en ons gaan besturen? ‘En dat is waar de problemen beginnen,’ schrijft Vloemans. ‘Het programma zal in een terra incognita van superintelligentie belanden. En daarmee kan het zich om een hele waaier van redenen tegen mensen keren: omdat het ons niet rationeel genoeg vindt; omdat we de superintelligentie kunnen uitzetten (…)’ – denk aan HAL 9000 uit 2001: A Space Odyssey. ‘De kern van het probleem is daarmee dat een zichzelf verbeterende intelligentie vroeg of laat onvoorspelbare dingen gaat doen. We kunnen er niet vanuit gaan dat we een vorm van intelligentie die krachtiger is dan de onze onder controle kunnen houden.’ Maar waar je bang voor bent, ben je meestal zelf. Ofwel: we zijn allang geprogrammeerd en gehypnotiseerd, en we leven allang in virtual reality!

Niets nieuws onder zon dus. Blijf avonturieren, als een liftende zwerver door het universum, geniet van humor, het absurde en het schijnbaar onmogelijke. Blijf bewust van je eigen bewustzijn. En, zoals de Hitchhiker’s Guide voortdurend adviseert: Don’t panic!

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

1 reactie op “Het Transgalactisch Liftershandboek”

  1. Diana Schellekens zei:

    Tja, Satyamo, in je laatste alinea raad je ons dus aan gewoon te blijven wie we in wezen zijn: de onderzoekende, genietende en bewuste mens, in wezen Gods avatar op aarde.
    De super-computer met zijn super-intelligentie is slechts in schijn onze meerdere. Juist omdat hij/zij/het zoveel vermogens mist. Het inzicht en zedelijke vermogen van de mens zal niet door een aards en zeker niet door een door de mens gecreëerd schepsel vervangen kunnen worden.
    Inderdaad, laten wij ons bewust blijven van ons eigen bewustzijn! De enigen waarvoor we bang moeten zijn, zijn degenen die geen cultuur hebben waarin het eigen bewustzijn wordt erkend, laat staan gestimuleerd. Daaraan zal de ons bekende en de voor ons geluk toereikende beschaving ten onder gaan!

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>