Dank je wel, Amrito!

29 februari 2016

Vandaag is Jan Foudraine overleden, in ons land de belangrijkste grondlegger van de antipsychiatrie in de jaren zeventig. In 1971 werd hij beroemd met zijn boek Wie is van hout? waarin hij opkwam voor patiënten die maar al te vaak als medische objecten werden beschouwd en behandeld. Koele, afstandelijke therapieën, waarin psychofarmaca en elektroshocks belangrijker waren dan een gesprek met oog voor het innerlijk van de mens. De klinieken waren heel autoritair georganiseerd, in de collegezalen werden patiënten ‘gedemonstreerd’ en niemand had nog bedacht dat ‘gekte’ wel eens een heel logische reactie kon zijn op het leven in een verziekte maatschappij. Maar het pionierswerk van Jan Foudraine kwam hiermee nog niet op zijn eind, want in 1978 vertrok hij naar Poona in India, aangetrokken door Bhagwan Shree Rajneesh, die daar zijn commune had waarin naast meditaties ook alternatieve therapie werd gegeven.

Daarover schreef hij onder zijn nieuwe naam Deva Amrito zijn boek Oorspronkelijk gezicht – een gang naar huis, dat bij mij insloeg als een bom. Kennelijk dacht ook ik een beetje dat ik gek was met mijn opvattingen over religie en spiritualiteit, want het was een verademing om mezelf hierin te herkennen. Ik was er helemaal bezeten van, zodat ik nog hetzelfde jaar in Poona bij Bhagwan belandde, wat helemaal een feest van herkenning werd. Hoe anders had mijn leven eruitgezien zonder dat boek van Amrito! Want reken maar dat het gevolgen had. Ik liep jaren in het oranje rond, met mala, en op de universiteit vonden ze dat best allemaal, ook omdat ik niet de enige was. Niet al mijn vrienden waren er even enthousiast over, want de jaren tachtig waren ook jaren waarin vlijtig werd gejaagd op sekten, waarvan de leiders immers alleen maar macht over je wilden hebben om je lichamelijk en financieel uit te kleden.

‘Jij moet verlicht worden!’ riep Amrito me toe toen ik vroeg wat ik moest doen omdat ik ruzie met een computer had. Daar had ik niet van terug. Ik zie nog steeds hoe hij zich op zijn stoel naar me omdraaide, en herinner me dat zijn woorden een serieusheid uitstraalden waar ik helemaal niet van hield. Daar hield Osho, zoals Bhagwan zich later noemde, ook niet van volgens mij. Nee, persoonlijk contact had ik niet met hem, we lagen elkaar niet zo, zijn vaak letterlijk langs elkaar heen gelopen. Hij was ook een van de sannyasins die met enige regelmaat naar Alexander Smit gingen – iets wat ik misschien ook had moeten doen, maar in die tijd vond ik één goeroe meer dan genoeg. Een paar jaar geleden zag ik Amrito voor het laatst op een bijeenkomst met Tony Parsons. In een rolstoel, maar onverbiddelijk, ongegeneerd en compromisloos op zijn strenge spirituele pad.

Je was voor velen een wegwijzer, Amrito. Ook voor mij. Je hebt mijn hart geraakt. Vaar wel! Dank je wel!

Gepost in Gezondheid en welzijn, Spiritualiteit, Uit mijn leven