Dankbaarheid

5 september 2017

Vandaag lag het Dankboek van Ernst-Jan Pfauth, de uitgever van De Correspondent, op mijn deurmat. Dank je wel, Ernst-Jan, een mooi initiatief om dankbaarheid te promoten. Want dankbare mensen zijn de gelukkigste mensen. Wat het met journalistiek te maken heeft? Op het eerste gezicht niets. Maar als je bedenkt dat De Correspondent voorbij de vaak triviale waan van de dag wil kijken om minder zichtbare onderstromen te belichten, past aandacht voor dankbaarheid uitstekend bij haar metajournalistieke missie. De schrijver valt meteen met de deur in huis door erop te wijzen hoe ongezond onze prestatiemaatschappij is, waarin we ons voortdurend met anderen vergelijken en zo nooit gelukkig worden. En inderdaad. Wel eens een gelukkig mens ontmoet? En, beviel het? En zo ja, waarom zijn we dan zelf niet gelukkig? Omdat we niet meer dankbaar kunnen zijn. En Ernst-Jan geeft vier strategieën waarmee we dat weer wel kunnen worden. Om zélf het boek te voltooien, door het dagelijks vol te schrijven met dingen waarvoor we dankbaar zijn.

Wat is dankbaarheid eigenlijk? Voor mij is het gewoon blij te zijn met wat je meemaakt. Vaak gewone kleine dingen, die je ongevraagd in de schoot worden geworpen. Een caesarsalade die heerlijk smaakt, een voorbijganger die even naar je glimlacht, een auto die je rustig laat oversteken, een mailtje van iemand die alleen even kwijt wil dat ze genoten heeft iets dat je hebt geschreven. De klok die blijft tikken, een wolk of de kroon van een boom waarin een gezicht lijkt te zitten, een kapsel dat fijn aanvoelt. Maar ook gewoon opgaan in een hobby, flow, iets moois maken, een muziekje dat in je speelt, wat schijnbaar onbenullige woorden van een vriend. Het heeft alles met het leven in het hier en nu te maken, maar zeker ook met het toegeworpen krijgen van iets dat spontaan gebeurt, waar je niet om gevraagd hebt en dat je niet verdiend hebt maar dat er toch is. Natuurlijk overkomen ons veel ongewenste vervelende dingen in het leven zoals pijn en verdriet, maar als je alleen daarvoor aandacht hebt mis je toch de helft, kijk je alleen maar naar de creditzijde van je levensbalans. Natuurlijk worden weinigen vrolijk van de waterstofbommen waar Kim Jong-un mee dreigt, maar ik zou de merels tekort doen als ik daarom niet meer naar hun gezang luisterde.

Een dagboek kan heel behulpzaam zijn om je aandacht op het positieve te focussen. Het negatieve heeft al genoeg aandacht, daar hebben we de media voor. Zelf ben ik ook een dagboekschrijver, en ik zit al dicht tegen de tienduizendste pagina aan. En als ik een halve eeuw terugblader en lees over hoe ik toen leefde, kan ik ervan genieten. Zeker ook van de passages waarin rozengeur en maneschijn ontbrak, ik me eenzaam voelde, vol zelfmedelijden zat, ruzies maakte en vrienden verried, de superwijze jongen uithing en wellicht soms op de rand van een psychose ronddobberde. Wat was ik soms een idioot! Maar toch: ik lééfde! Ik was een ander ik, maar toch ik. Prachtig, maar niet voor herhaling vatbaar. Dat lezende voel ik me dankbaar. Misschien wel omdat ik steeds mijn eigen eigenwijze weg bleef volgen. En slechts sporadisch een normaal leven heb geleid zoals het hoort. En nu ben ik bezig met een roman te schrijven. Iets wat ik niemand laat weten opdat het ongestoord in mijn donkere baarmoeder moet groeien, en opdat niemand zich ermee gaat bemoeien voordat de laatste regels geschreven zijn. En als dan weer een paar alinea’s of pagina’s af zijn voel ik me soms intens dankbaar en gelukkig, alsof er niets mooiers is in het leven.

Er is altijd wel ergens een merel die voor je zingt, een geur die je bezielt of een kind dat naar je lacht. Turn on, tune in en drop out! Die vogel, bloem en baby zijn veel belangrijker dan Kim Jong-un, want zij hebben een ziel. Het is maar net wat je aandacht wil geven. Een heel mens kijkt ook naar de positieve kanten van het leven. Pas dan kunnen de dualiteiten versmelten om op te lossen in een stil neutraal Niets of Alles dat alles overstijgt. Misschien was ik daarom altijd slecht in scheikunde, omdat ik meer in heelkunde geloofde. En terwijl ik dit schrijf ben ik opnieuw dankbaar. Voor de woorden die onvoorspeld uit mijn vingers vloeiden.

Gepost in Psychologie, Uit mijn leven