De echte kannibalen

22 november 2017

In het laatste hoofdstuk van waar ik mee bezig ben zegt iemand dat neoliberalen erger zijn dan kannibalen. Ben ik een beetje doorgeslagen? Zeker voor hen die de realiteit niet onder ogen durven te zien. Gisteren moest ik opeens aan Plato denken. Waarheid, goedheid en schoonheid. Toen ik een kleine twaalf jaar geleden in de gemeenteraad kwam had ik nog een sprankje hoop dat politici dat zouden nastreven. Dat gebeurt maar bij mondjesmaat. Erger nog: het wordt vaak aan alle kanten bestreden. Zeker door de neoliberalen en hen die daarmee heulen. Een te gemakkelijk frame? Zeker volgens hen voor wie de werkelijkheid te confronterend is en niet willen stilstaan bij de wortels van dit in het Westen overheersende geloof in de vrije markt. Die zich niet realiseren dat die markt helemaal niet vrij is en alleen maar kan overleven door de vrijheid van anderen te beperken. Neoliberalisme beperkt zich niet alleen tot de VVD en D66, maar is een spook dat door het gedachtegoed van Europa waart.

Waarheid zou moeten betekenen dat je zorgvuldig onderzoekt wat de beste oplossingen voor problemen zijn. Maar in de praktijk stelt waarheidsvinding niet veel meer voor dan dat je een onderzoeksbureau inhuurt dat je naar de mond praat. Goedheid zou moeten betekenen dat je opkomt voor mensen die het minder goed hebben, voor dieren, voor het milieu. Maar in de praktijk komt het erop neer dat de armen armer worden en de rijken rijker, dat winst wordt geprivatiseerd en verlies wordt gecollectiviseerd. Schoonheid zou moeten betekenen dat je kunst en wetenschap een warm hart toedraagt en subsidieert. Maar in de praktijk wordt daar alleen maar op bezuinigd en krijgen grote bedrijven subsidies in de vorm van renteaftrek. Je moet toch wel ontzettend dom zijn als je niet beseft dat dit op langere termijn alleen maar tot meer ontevredenheid en protest leidt, dat dit de grootste bubbel is die over ons rondwaart en vandaag of morgen ontploffen moet.

De meerderheid van het volk is wijzer dan de politici, die met steeds meer regelgeving krampachtig de touwtjes strakker en strakker aantrekken. Democratie is dan ook de grote vijand van de neoliberalen die in de praktijk een allesbehalve vrije markt voorstaan. Want ze weten drommels goed dat ze in feite voor de dictatuur van de rijken en de machtigen zijn. Clubjes van mensen die elkaar als pubers in autoritaire studentencorpora hebben leren kennen, waar hen de kunst van reten likken en elkaar omlaag trappen hartgrondig is aangeleerd, waarna ze elkaar in broederlijke trouw het hand boven het hoofd blijven houden, gelovend dat zij de intelligentsia zijn die het beter weet dan het domme volk. Ja, de politiek heeft me wel somberder gemaakt, geconfronteerd als ik ben met doortrapte spelletjes waarop je geacht wordt netjes en diplomatiek te reageren omdat je anders nog minder bereikt.

Diplomaten laten nooit het achterste van hun tong zien. Worden terecht door het volk met argusogen bekeken. Ik vind dat je duidelijk moet laten zien waar je voor staat. Natuurlijk moet er onderhandeld worden, maar dat is heel lastig als iedereen na wat grabbelen op internet meent de waarheid in petto te hebben. Of beter: als steeds meer mensen ontkennen dat er een waarheid bestaat en alles een mening is en er dus eigenlijk niets onderzocht hoeft te worden. Dat er geen goedheid bestaat zodat alles alleen op een praktische wijze aangepakt kan worden. Dat er geen schoonheid bestaat omdat dat toch maar een subjectief gevoel is. Verkondigen dat er toch iets als waarheid, goedheid en schoonheid bestaat is vloeken in de kerk. Debat verwordt tot schelden en elkaar spitsvondig vliegen afvangen. Journalisten onderzoeken niet meer en misbruiken de media voor hun persoonlijke scheldpartijen waarin respect ver te zoeken is.

In de strijd om de macht kunnen veel politici elkaar wel vreten, branden en slachten elkaar ze af, en kunnen ze elkaars bloed wel drinken. Keurig als ze zijn doen ze dat niet letterlijk, maar het is de vraag of het daarom minder erg is. Willen de echte kannibalen opstaan?