Hoogbegaafdheid voor dummies

Date 28 november 2020

Hoogbegaafdheid voor dummies. Vanwege de prachtige titel besloot ik meteen het boekje te kopen. Omdat het onderwerp mij interesseert, en omdat ze zeggen dat ik zelf hoogbegaafd ben. Zelf kan ik dat niet zeggen omdat ik mijn hersens als tamelijk gewoon ervaar. Je bent meestal je eigen norm zodat er alleen door anderen op gewezen kunt worden dat je niet normaal bent. Je kan anderen dom vinden, maar daarmee vind je jezelf niet slim. Als dat laatste wel zo was, dan zou dat betekenen dat je domme mensen heel normaal vindt, maar je ervaart tegelijk jezelf ook als heel normaal, dus daar wringt iets. Bovendien kan ik soms heel dom zijn. Wat me wel opvalt is dat ik hoogbegaafden eigenlijk heel normaal vind, iets waarvan ik me extra bewust werd toen ik borrels van Mensa – waarvan ik een nogal slapend lid ben – ging bezoeken. Heerlijk om allemaal gewone mensen om me heen te hebben!

Maar het is toch lastig om als hoogbegaafde uit de kast te komen, want dat kan gauw overkomen alsof je jezelf hoger aanslaat dan anderen. Eerder wil ik zeggen dat ik mezelf normaal vind, en dat anderen wat meer hun hersenen moeten gebruiken. Freek de Jonge had daar een mooie sketch over waarin mensen een pilaarheilige toeriepen dat hij eens naar beneden moest komen, waarop die heilige terugriep dat zij maar eens naar boven moesten komen! En dan kan je je ook nog afvragen of het zo prettig is om hoogbegaafd te zijn, wat natuurlijk weer een heerlijk romantisch zelfmedelijden kan oproepen over het eenzame leven in een wereld die jou niet begrijpt. Hoezo romantisch? Het is gewoon een feit dat je je sneller alleen voelt en onbegrepen bent als je tot die bovenste twee procent behoort. Dat is een keihard feit waarmee je moet leren leven in een wereld waar alles boven het maaiveld wordt gekortwiekt.

Maar hoogbegaafdheid is meer dan alleen een hoge intelligentie. Wat dat betreft is dit boekje van Janet van Horssen-Sollie, onderzoeker aan de Radboud Universiteit, een uitstekende kennismaking. En voor mij leuk om mijn zelfkennis weer eens op te halen. Dat hoge IQ gaat namelijk heel vaak samen met andere eigenschappen zoals een goed geheugen, tegendraads en vernieuwend denken, behoefte aan variatie in activiteiten, aandacht voor innerlijke gevoelens, creativiteit, nieuwsgierigheid, verbeeldingskracht, een meer gevoelige waarneming waardoor dingen heel intens kunnen worden beleefd, rechtvaardigheidsgevoel, het hoogst haalbare willen, kritische (zelf)reflectie en een sterke behoefte aan autonomie. Ik denk niet dat alle hoogbegaafden last hebben van al die eigenschappen, maar het is wel een bijzondere cluster van dingen die kennelijk vaak samengaan.

Hoezo last hebben van? Nou, het leven van hoogbegaafden gaat echt niet altijd over rozen. Klassiek is het gegeven dat veel van hen wegens gebrek aan uitdaging op school gaan onderpresteren omdat ze zich in de klas zitten te vervelen, met als gevolg dat ze dom overkomen en te laag worden ingeschat voor een vervolgtraject. Niets is zo funest voor de ontwikkeling van kinderen als een klas waar ze niet thuis horen, en vele van die hoogbegaafden belanden op werk dat beneden hun niveau is. Maar er zijn ook hoogbegaafden die in de meest eenvoudige baantjes belanden, gewoon omdat ze dat leuk vinden. Je kan misschien wel een whizzkid zijn, maar misschien werk je liever als tuinier met je handen in de aarde. Maar ik blijf roepen dat onderwijs voor hoogbegaafden eigenlijk een topprioriteit is, iets waar onze wethouder het helemaal mee eens was toen we het er samen op een bankje buiten over hadden. Je kan natuurlijk zeggen – alert: complottheorie! – dat juist gebrek aan voldoende onderwijs voor die slimme kinderen een methode is om het volk dom te houden.

Ook ik herken me niet in al die mogelijke componenten van hoogbegaafdheid. Behoefte aan uitdaging? Ik hou niet van uitgedaagd worden! Om vervolgens mijn tanden te zetten in het overzetten van een WordPress-site naar een eigen domein, waarbij ik geniet van mijn eigen gezoek en geknaag achter het scherm. Het hoogst haalbare willen? Liever niet, ik ben geen perfectionist! Om vervolgens bewondering te hebben voor de ambtenaren die een plaatselijke verordening met de vele artikelen soms letterlijk tot punten en komma’s weten samen te stellen. Een enkele verkeerde punt of komma kan ook een computerprogramma totaal doen crashen en wat is heerlijker dan uit te zoeken waar die boosdoener zich verschuilt? Veel gevoel voor rechtvaardigheid? Nooit bij stilgestaan! Om vervolgens de burgemeester te laten blijken dat ik het niet eerlijk vind dat gebruikers van wiet minder vrijheden hebben dan die van lachgas. Daar zitten dan allemaal wetten en regels achter, maar het blijft oneerlijk. Kritische zelfreflectie? Ik word eerder te moe van mezelf! Om me vervolgens af te vragen of achter veel van mijn gedachten en woorden wellicht diepere onbewuste drijfveren zitten die ik liever nog niet onder ogen wil zien.

Het unieke van dit boek is dat er aandacht is voor elke levensfase van hoogbegaafden. Hoe is dat bij baby’s en peuters? Bij kinderen op de basisschool en pubers? Bij jongvolwassenen, volwassenen en senioren? Ja, zelfs in een bejaarden- of verpleegtehuis kan dat een probleem geven omdat je nu eenmaal andere interesses hebt dan het gebruikelijke gekeuvel, bingo en rummikuppen. Dan word je toch een beetje raar aangekeken. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Maar hoogbegaafden kunnen gewoon niet gewoon doen, net zoals het voor de meesten heel moeilijk is om de wereld in zwart-wit te zien, de geur van de seringen niet te ruiken, of geen last te hebben van hondenpoep op straat. Wat dit boek compleet maakt is dat veel begrippen uit de psychologie worden toegelicht, en dat het besluit met een opsomming van tien steekhoudende ideeën over hoogbegaafdheid en met een index van ADHD tot en met zzp’er. Knap werk om dit alles binnen 168 pagina’s te doen. Het heet dan ook eigenlijk De kleine hoogbegaafdheid voor dummies. Het gaat maar om twee procent van de mensen, een uitzonderlijk groepje dat echter wel de samenleving kan verrijken.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>