De mooiste jongen

Date 8 september 2021

‘The most beautiful boy on the earth.’ Zo heet een documentaire, lees ik vandaag in de nrc, over Tadzio uit de Visconti’s film Death in Venice. Of beter: over de nu 66-jarige acteur Björn Andrésen die in 1971 in een matrozenpakje de vijftienjarige jongen speelde in de verfilming van het boek van Thomas Mann. Het verhaal speelt zich rond 1900 af terwijl Venetië geteisterd wordt door een epidemie van cholera. Daarin doet Tadzio het hart smelten van de ouder wordende componist Gustav von Aschenbach. Lees Mahler, want het adagietto uit zijn vijfde symfonie kleurt de film perfect met een romantisch smachten bij het aanschouwen van Tadzio’s schoonheid. Die prijkt trouwens ook op de kaft van het boek De jongen van Germaine Greer uit 2003, waarin zij met woord en beeld pleit voor de schoonheid van nog niet volwassen jongens en het raar vindt dat in onze cultuur schoonheid vooral aan vrouwen wordt toegekend.

Zeker in onze tijd met zijn pedojagers ligt dit onderwerp gevoelig. Gustav raakt Tadzio met geen vinger aan, en zelfs in de verste verte is niets erotisch of seksueels te proeven. Het gaat puur over het overdonderd worden door schoonheid. Zo ziet Ramsey Nasr, die in 2019 heel moedig dit verhaal met Toneelgroep Amsterdam op de planken heeft gezet, in een interview in Trouw. Tadzio als een kunstwerk, een beeld. ‘En dát herken ik: je staat voor een kunstwerk en bent sprakeloos (…) waarbij je gewoon niet weet wat je overkomt. Je kunt niet verklaren welke kracht en uitwerking het op je heeft. Dat overkomt Von Aschenbach. De jongen wordt een obsessie, een verslaving.’ In Manns Der Tod in Venedig loopt het verhaal slecht af, want Von Aschenbach sterft terwijl hij Tadzio door de zee ziet lopen en gebaren. Ik weet niet of je dat een slechte afloop mag noemen, want wat is er mooier dan sterven in het aanschouwen van de schoonheid?

Germaine Greer vertelt in het voorwoord van haar boek dat het vaak moeilijk is te erkennen dat mannen wel degelijk mooi zijn, ‘in elk geval gedurende een bepaalde periode van hun leven, en dat sommige mannen zelfs van een onthutsende, zeg maar gerust goddelijke schoonheid zijn (…) wanneer zijn wangen nog glad zijn, zijn lichaam onbehaard, zijn hoofd bedekt met een weelderige haardos, zijn blik helder, zijn houding beschroomd en zijn buik plat.’ Hoewel jongens bij haar erotischer zijn dan Tadzio, gaat het ook bij haar in de eerste plaats om schoonheid. Waar ligt de grens tussen schoonheid, erotiek en seksualiteit? Ik denk dat dit met bezitsdrang te maken heeft. Echte schoonheid wil en kan je je niet toe-eigenen, die laat je gewoon over je heen komen zoals een mooi muziekstuk. Je voelt je dankbaar en tegelijk klein omdat die al met de geringste aanraking al vernietigd zou kunnen worden, als een valse noot. Schoonheid nodigt uit om te zijn, niet om te hebben. Mooie bloemen moet je niet plukken, maar laten leven en geuren.

Schoonheid koester je door ervan af te blijven. Pas dan alleen kan ze bloeien. Von Aschenbach bleef ervan af, wilde er tot de dood van genieten. In zekere zin is schoonheid ook de dood. Van je bezitterige en hoogmoedige ik. Hij is in schoonheid gestorven, de naar de verte gebarende Tadzio aanschouwend. Hij heeft zichzelf erin verloren en ik kan me geen mooiere dood wensen. En ja, ik kan me geen mooiere jongen voorstellen.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>