Goede Vrijdag

10 april 2009

Het is weer zover! In Naarden stijgen nu de klanken van de Matthäuspassion boven de Grote Kerk uit. Daar zitten op de eerste rij al die keurige hoogwaardigheidsbekleders die Ton Koopman het land uit hebben gejaagd. Ja, eigenlijk zou de dirigent – dit jaar de Deen Mortensen – na het Sind Blitzen, sind Donner de uitvoering even moeten onderbreken. “Ik vraag u een kort moment stilte ter nagedachtenis aan Ton Koopman en de zijnen die helaas wegens politiek wanbeleid het land hebben moeten verlaten.” Dat zou solidariteit zijn, maar wie weet komt de Nederlandse Bachvereniging wel met een nog betere en/of subtielere stunt. Maar misschien zijn ze er te laf voor, dat kan ook natuurlijk.

Goede Vrijdag, de dag van de kruisiging. Heerlijk! Het is er nu ideaal zonnig warm weer voor. Vandaag las ik dat volgens Nietzsche medelijden de kernwaarde van het christendom is. Volgens mij is het masochisme dat. Het systematisch verheerlijken van een man aan een kruis kan moeilijk op iets anders wijzen. Hoeft ook niet. Zo lekker naakt en bezweet aan zo’n kruis hangen in de hete zon – dat heeft wat. Jammer en onhandig dat het pijn doet. Ik bedoel: zonder pijn was het makkelijker om masochist te zijn: dat is echt een foutje van de natuur. Fijn zwelgen in overgave en machteloosheid, de ultieme nekslag voor het ego voor zover dat zich met het lichaam identificeert. Wat is spiritualiteit anders dan de kunst van het sterven? Iets spirituelers bestaat er dus niet, dat heeft Jezus goed begrepen en wat dit betreft wijkt het christendom helemaal niet zoveel af van veel andere religies.

En dan… dat sterven! Wat wil je nog meer?! Uitgesparteld hang je nog tintelend in de rode zoele avondzon. Eindelijk dood, rust, ontspanning, weg, opgegaan in het Niets of Alles terwijl de laatste zuchtjes wind nog langs je uitgeputte lijf strijken. Dat kruis zou trouwens ook leuk op een strand staan, waar je door huizenhoge zoute golven wordt overspoeld om onder donderend geraas je lichaam te verlaten. Ik ben een romanticus, en romantici zijn dol op sterven. Zolang het geen pijn doet althans. En het bewust gebeurt. Liefst ergens in de natuur. Zonder overvliegende vliegtuigen of lastige muggen. En het gras of de heide waarop je ligt mag niet al te hard zijn of kietelen. Ook niet met een te volle maag of kiespijn. Er mag natuurlijk wel een mooi achtergrondmuziekje bij, zoals het beroemde Adagietto van Mahler.

Ruhe sanfte, sanfte ruh’… De Matthäuspassion hoort zonder meer thuis op de lijst van wat de Nederlandse identiteit bepaalt. Ook bij mijn ouders, want toen ik nog bij hen in Slotervaart woonde, zaten we altijd trouw met de tekstboekjes voor de zwart-wittelevisie. Daar heb ik sopranen leren haten, wiens opsmuk mij veel te veel in tegenstrijd was met de naaktheid van Jezus. Afgezien van het feit dat wat zij zongen meestal onverstaanbaar was zodat ik helemaal niet snapte waarom ze überhaupt zongen. Alten vond ik mooier, hoewel die weer eindeloos konden staan jammeren ‘Ach nun ist mein Jesu hin’ in plaats van dan als de wiedeweerga achter hem aan te rennen zolang het nog kon. Hoe dan ook: de Matthäuspassion zit ook in mijn bloed, net als dat christendom dat met zijn verheerlijking van het lijden misschien zo gek nog niet is. Voor zover je daarvan kan genieten natuurlijk.