Neoliberalisme
12 december 2007
Als ons land ergens aan ten onder gaat, dan is het wel het neoliberalisme. Een doorgeslagen liberalisme dat gekenmerkt wordt door privatisering van de publieke sector. Wat er eigenlijk op neerkomt dat de overheid taken afstoot met de smoes dat die beter uitgevoerd zullen worden als ze aan de vrije markt worden overgelaten. Want bij concurrentie kan de consument kiezen en zullen alle partijen hun uiterste best doen om de consument als klant te winnen en te houden. Nee dus, want bij wedstrijden en spelletjes is er meestal maar één winnaar. In die vrije markt maken alleen de sterksten en de slimsten de dienst uit. Wat leidt tot veel ontsporingen op gebieden die oorspronkelijk tot de taak van de overheid behoorden. Volgens mij dan. In een beschaafd land hoort een overheid basale bestaanszekerheden te garanderen en betalen burgers daar graag belasting voor. Wat echter al sinds enkele decennia gebeurt, is dat zij zich steeds minder om haar burgers bekommert, dat zij zich ontpopt als een vader die nooit thuis is als je hem nodig hebt.
En daar zitten we dan met ons geprivatiseerde openbaar vervoer, met aan de markt verkochte woningcorporaties, met misleidende telefoonbedrijven en energieleveranciers, met steeds later arriverende post, met miskleunende ziekenzorg. Zonder de weken extra vrije tijd die we nodig hebben om alle overbodige administratieve rompslomp trachten te begrijpen en te verwerken. Daar zitten we zonder de zekerheid dat we straks onze AOW krijgen, dat het land onder water loopt, dat onze ziektes serieus worden genomen, dat ons voedsel niet vergiftigd wordt, dat we niet overal worden gevolgd door overal stiekem verstopte chips en gespioneer naar onze internet-activiteiten. Daar zitten we met al het lawaai en kabaal van schreeuwende reclames die ons afstompen, van denderende vliegtuigen die nauwelijks een stil plekje in het luchtruim overlaten, van overgrote vrachtwagens waarvan de chauffeurs zo weinig zicht hebben dat ze fietsers en brommers doodrijden, zoals onlangs nog in Zandwijk. Daar zitten we dan met een overheid die haar eigen burgers in de steek laat, zodat je steeds vaker hoort roepen dat zij je grootste vijand is. Hoe zou dat nou toch komen…
Het is deze mentaliteit van zoek het zelf maar uit, al decennia lang gepropageerd door mensen die hun mond vol hebben over normen en waarden, die bijdraagt aan het ikke ikke ikke en de rest kan stikken dat steeds duidelijker zichtbaar wordt in de samenleving. Gewoon op straat waar mensen zich steeds minder van elkaar aantrekken. Met jou heb ik niks te maken! Waar bemoei je je mee? Je zou het zelfs geen normvervaging meer kunnen noemen, want dat suggereert alsof er nog normen zijn. En normen komen niet voor in het neoliberale woordenboek, want daar gaat het alleen om de markt, om concurrentie, om vechten, om bloed. Of beter gezegd: alleen dat is de norm: survival of the fittest, de rat race.
De mentaliteit waarin de overheid zich niet meer om haar burgers bekommert waaiert uit over de hele maatschappij. De verloedering, de uitverkoop van Nederland is al begonnen met Lubbers, Reagan en Thatcher en ik ben bang dat dit kwaad zich al teveel heeft ingevreten om het nog te kunnen keren. Zorg, openbaar vervoer, verkeer, energie, media, banken zijn zo verzakelijkt, zo verhard, zo in de klauwen van managers beland dat ze nauwelijks nog te redden zijn. Mijn land is mijn land niet meer, mijn stad is mijn stad niet meer en wellicht is straks mijn dorp mijn dorp niet meer. Nederland wordt steeds meer een land waar een fatsoenlijk mens niets meer te zoeken heeft. Als ik nog wat jaartjes jonger was wist ik het wel: héél ver weg van Balkenende en consorten!
Tegelijk weet ik niet of het echt erg is wat er gebeurt. Dingen moeten nu eenmaal hun loop hebben. Zo ook hele culturen. In plaats van in een depressie te belanden kan ik ook in verwondering toekijken hoe niet alleen mensen maar ook hele volken kennelijk alleen kunnen leren door vallen en opstaan, door pijn en leed die helaas maar al te vaak nodig zijn om mensen wakker te schudden, tot bewustzijn te brengen. Als iemand die wel durft mee te leven met al deze schijnbaar onnodige ellende, maar zich er niet mee verbindt en zich geworteld weet in een diepe overtuiging dat alles goed is zoals het is, gewoon omdat het is zoals het is. Zoals ik onlangs in een nieuwsbrief schreef: we kunnen alleen bloeien als we durven te vertrouwen en te stralen in een wereld die – net als Atlantis indertijd – aan hoogmoed en decadentie ten onder gaat.
Gepost in Maatschappij en politiek
