Douwe Tiemersma – Openingen naar openheid

Douwe Tiemersma: Openingen naar openheid. Uitgeverij Advaita, gebonden, 144 pagina’s, € 14,50

Naast mensen als Wolter Keers, Alexander Smit en Jan van Delden heeft ook Douwe Tiemersma een grote bijdrage geleverd aan de bekendheid van de Advaita Vedanta in ons land. Douwe is een leerling van niemand minder dan Nisargadatta Maharaj, die op zijn kamertje in Bombay velen de weg wees op het pad van non-dualiteit, onder welke naam de advaita (letterlijk: niet-twee) de laatste jaren opmars maakt in de westerse wereld. De wortels hiervan zijn te vinden bij de school van de Vedanta die zich niet alleen op de klassieke Upanishads – de slotgeschriften van de oeroude Veda’s – baseerde, maar ook op een samenvatting daarvan onder de naam Brahma Soetra en op de Bhagavad Gita. Het waren met name Gaudapada en Shankara die in de tweede helft van het eerste millennium non-dualistische kenmerken van de Upanishads benadrukten, waarmee binnen de Vedanta de Advaita Vedanta was geboren. Maar ook binnen andere tradities zoals die van het Taoïsme, Tantra, Dzogchen, Zen en Soefisme komen we heel expliciet non-dualiteit tegen.

Verlichting, ontwaken, zelf-realisatie is het uiteindelijke doel dat in deze scholen beoogd wordt, waarbij het steeds gaat om bewustzijn in het hier en nu, om het afbreken of negeren van het ego, het stoppen van het denken met zijn oordelen, het loslaten van identificaties, het vinden van het Zelf dat uiteindelijk alles en het goddelijke omvat: Tat tvam asi (Dat zijt gij). Dit betekent dat je je uiteindelijk één weet met het Al, Brahman, God of hoe je het ook noemen wilt, en dit is ook de kern van wat veel verlichte mensen zoals Osho en Eckhart Tolle de afgelopen decennia naar het Westen hebben gebracht. Eigenlijk kun je niet spreken van een ‘leer’, want daar gaat het om gedachten en die kunnen niet zonder tegenstellingen functioneren zodat het non-duale nooit echt logisch is te begrijpen. Uiteindelijk gaat het alleen om ervaren, waarnemen, bewustzijn. De weg daartoe is die van openheid en dat is dan ook iets dat als een rode draad door de woorden van Tiemersma loopt. Zo simpel is het, zo voor de hand liggend dat we er meestal overheen kijken, opgevoed als we zijn met het idee dat verlichting alleen maar met veel zweet en tranen, na het inboeten van veel zonde en karma te bereiken zou zijn.

Tiemersma studeerde biologie en filosofie in Amsterdam en doceerde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Sinds 1980 geeft hij satsangs. Hij is mede-oprichter van het tijdschrift InZicht (een ‘tijdschrift voor wegen van radicaal zelfonderzoek’ waarover op www.inzicht.org meer te vinden is), en leidt het Advaitacentrum in Gouda, dat ook de e-mail nieuwsbrief Advaita Post uitgeeft. Openingen naar Openheid bevat 123 korte teksten uit  deze nieuwsbrief. Het begint met Ken jezelf: ‘Het zelf-zijn blijkt een diepte te hebben van kosmische universaliteit en uiteindelijk van oorspronkelijke openheid. Deze openheid is het diepste zelf-zijn en zo de grondslag niet alleen van jezelf maar van alles en iedereen.’ (p. 7) En het boek eindigt met Laat je niet afleiden; laat je niet in de maling nemen: ‘Het enige is: blijf waakzaam en laat je niet meer afleiden door wat dan ook.’ (p. 129)

Maar voor we zover zijn lezen we onder andere ‘Het feit van empathie is alleen mogelijk op grond van feitelijke non-dualiteit’ (p, 26), ‘Luister naar de stilte en wees bewust van je zelfgevoel. Ga met dit gevoel dichter naar de stilte toe, ga die stilte binnen en los erin op. Dan ervaar je dat je zelf stilte bent’ (p. 67), ‘Bevrijding is onvoorwaardelijke liefde, want zij is een volkomen acceptatie van alles en iedereen als jezelf. Je accepteert het zelf van de ander als jezelf. Daarmee vallen alle gevoelsmatige scheidingen weg. Je bent alles en iedereen’ (p. 74) en ‘Zelfs op het niveau van de getuige is er nog een centrum van zelf-zijn. Als je dit laatste standpunt loslaat, ben je overal en nergens. Dan val je zonder standpunt samen met alles en iedereen.’ (p. 98) Mocht een tekst over een bepaald onderwerp worden gezocht, dan is een achterin het boek opgenomen register daarbij behulpzaam.

Openingen naar openheid is niet een boek om in één adem uit te lezen. Dat doe je ook niet met een dichtbundel. Ook hier is eigenlijk sprake van poëzie, waarvan de kracht immers is dat het kan vertellen over dingen die eigenlijk niet onder woorden te brengen zijn. Tiemersma’s woorden munten uit in nuchtere kernachtigheid waarmee hij een hele wereld voorbij het logische verstand weet aan te spreken. Op www.advaitacentrum.nl is veel meer te vinden over hem, zijn satsangs en retraites, boeken en opleidingen, ja zelfs een advaita-encyclopedie. Het is hoopgevend dat non-dualisme wellicht een nieuwe spiritualiteit brengt. Want die is hard nodig voor mens en wereld om de crisis te overleven. En meer dan politici en bestuurders kunnen mensen als Tiemersma hierbij behulpzaam zijn. De mens zelf moet veranderen.

De Kaarsvlam, januari/februari 2013

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites