Adyashanti – van wakker naar verlicht
(Koorddanser, juni 2011)

Op een vroege en koude morgen hoorde de 25-jarige Steven Gray in de voortuin een vogel tjilpen. Voor het eerst vroeg hij zich af wat nou eigenlijk dit geluid hoorde. Het geluid, de vogel en degene die de vogel hoorde waren hetzelfde, één ding. Hij stond op en liep door het huis en alles bleek een weerspiegeling van dat Ene, alles was goddelijk.

Zo ontwaakte eind jaren tachtig in Californië een 25-jarige zenleerling die zich later Adyashanti ging noemen, wat oorspronkelijke vrede betekent. Hij werd in 1962 in een heel gewoon gezin geboren, waarin hij met twee zusjes opgroeide. Als klein kind ontdekte hij al de oorzaak van veel conflict en lijden, want hij zag tot zijn verbazing dat volwassenen echt gelóóf hechtten aan de gedachten in hun eigen hoofd, alsof die echt waar waren en die in de hoofden van anderen niet. Als tiener hield hij van racefietsen werkte hij in een reparatiewerkplaats. Toen hij negentien was kwam hij in een boek het woord ‘verlichting’ tegen en was hij meteen verkocht. Hij bouwde een meditatiehuisje in de achtertuin van het ouderlijk huis, waar hij onder leiding van zenmeester Arvis Joen Justi energiek aan het mediteren sloeg. Dat leidde tot zijn ontwaken, die hij omschreef als ‘realisatie van de onderliggende verbondenheid en eenheid van alle wezens.’ In 1996 begon Adya, zoals hij door intimi wordt genoemd, op advies van Justi boven een garage toespraken te houden. Opvallend is hoe gewoon hij bleef: in jeans, sandalen, een T-shirt, zonder spiritueel jargon en vrijwel nooit refererend aan voorgangers, hoewel Nisargadatta Maharaj wel eens de revue passeert.

Zelden komt nondualisme zo helder, scherp en eigentijds in beeld als bij Adyashanti. De foto’s en video’s waarin zijn blauwe ogen je rechtstreeks aanraken, de frisheid en onbevangenheid waarmee hij spreekt en zijn jeugdige en sportieve uitstraling brengen je in contact met een ontwapenende eigentijdse spiritualiteit, die ontdaan is van welke traditie dan ook. Alles wat hij overdraagt komt uit zijn eigen ervaring, zoals het ‘toestaan om alles te laten zijn zoals het is’, waarover het eerste deel van zijn tweedelige boek Ware meditatie gaat, dat vergezeld is van een audio-cd waarop hij de besproken meditaties begeleidt. Ook het ‘meditatieve zelfonderzoek’ uit het tweede deel, dat veel lijkt op wat Jed McKenna ‘autolyse’ noemt: schrijven en nog eens schrijven om een vraag te beantwoorden, waarbij hij alleen maar dingen mocht opschrijven waarvan hij uit eigen ervaring zeker wist dat ze accuraat en waar waren. Zo bracht Adyashanti vele avonden met pen en papier door in coffeeshops. Uiteindelijk was de vraag verdwenen, wat doet denken aan Bhagwans ‘the problem does not exist’, en was elk antwoord hetzelfde: ik ben! En zelfs dat ik was niet meer te vinden omdat er alleen bewustzijn overbleef.

‘De waarheid is dat je al bent wat je zoekt. Je zoekt naar God, met zijn ogen. De waarheid is zo eenvoudig en schokkend, zo radicaal en taboe dat ze makkelijk over het hoofd wordt gezien als je zo druk bezig bent met zoeken,’ zegt Adyashanti in het eerste hoofdstuk van Dansende leegte, dat gewijd is aan het ontwaken. In dat boek kondigt hij al aan dat er ook een boek over het leven ná de verlichting zal komen, want ontwaken is nog geen verlichting. Net zoals een wakker iemand nog altijd in slaap kan vallen, kan iemand dit ontwaakt is nog altijd terugvallen in de droomstaat ervoor. ‘Er is geen drug zo sterk als een spirituele ervaring,’ en je kan aardig depressief en gedesoriënteerd raken van zo’n extase. Pas als de zoeker oplost, er geen verlangen meer is naar het al of niet hebben van ervaringen, kan verlichting worden bereikt. Velen kennen het ontwaken, maar dat wil nog niet zeggen dat ze verlicht zijn, want daarvoor moet dat ontwaken blijvend worden. Het verschil tussen beide doet denken aan wat Bhagwan satori deed onderscheiden van samadhi. Dat het verwarren van die twee tot grote misverstanden en ongelukken kan leiden hoeft geen betoog als we kijken naar wat er allemaal omgaat in het wereldje van satsangs dat vaak bol staat van spirituele ego’s.

Het al eerder aangekondigde boek werd Het einde van je wereld, een soort ‘verlichting voor gevorderden’ waarin Adyashanti veel vertelt over wat er allemaal ná zijn ontwaken op 25-jarige leeftijd is gebeurd. Dat is heel bijzonder, want niet alle verlichten vertellen over hun wel en wee na hun ontwaken. Maar het is ook heel kenmerkend voor zijn openheid, eerlijkheid en vermetele gehamer op wat waarheid is, wat echt is, teneinde niet terug te vallen in de droom van leugen en onechtheid. Hij wijst op verschillende valkuilen waar ontwaakten in kunnen trappen, zoals het blijven steken in een gevoel van superioriteit, het depressief gevangen raken in zinloosheid en het blijven vastzitten in de positie van de getuige. Adyashanti suggereert ook zelf hiermee geworsteld te hebben en pas op 32-jarige leeftijd een verlichting bereikt te hebben ‘die nadien nooit ongedaan is gemaakt.’ Die transformatie gaat vaak gepaard met fysieke verschijnselen die zich ook al eerder kunnen manifesteren. Zoals ontlading van energie omdat blokkades er niet meer zijn. Zoals het gevoel dat je hersenen helemaal omgebouwd worden, waarbij zich zelfs geheugenstoornissen kunnen voordoen, iets waar Eckhart Tolle ruim twee jaar last van had. Zoals het scherper worden van je zintuigen en dingen gaan aanvoelen die je daarvoor niet voelde. Verlichting betreft je hele wezen en doordringt zowel je verstand, je gevoel als je lichaam.

Rond en met Adyashanti en zijn vriendin Mukti heeft zich sinds 1996 bij de baai van San Francisco een spirituele gemeenschap, de Open Gate Sangha gevestigd. Dat is niet alleen een plaats voor satsangs en stille retraites, maar ook de plek van waaruit reizen van Adyashanti en Mukti worden gecoördineerd, boeken worden gepubliceerd, audio-cd’s en video’s worden geproduceerd en de site www.adyashanti.org wordt onderhouden. Deze website is zeker een bezoek waard, ook omdat je via Teachings in het Cafe Dharma kunt belanden, waar onder andere drie mooie filmpjes ‘The Basic Teachings’ te zien zijn. Ook hier blijkt weer hoezeer Adyashanti een eigentijdse ‘guru’ is, want je kan bepaald niet van elke spirituele meester zeggen dat hij ook in de praktijk in de wereld van het hier en nu leeft, daarvoor is hem de aardse stoffelijke wereld te vaak te min. Ware spiritualiteit speelt zich niet alleen in je hoofd af, maar ook in je hart en je lijf, in het volle leven. ‘De grootste definitie van verlichting is eenvoudig de natuurlijke staat van zijn,’ zegt Adyashanti. Net als de vogel die hem wakker tjilpte, lokt hij ons naar het open mysterie dat verlichting heet, naar de waarheid dat we allang zijn wat we zoeken.