Helen Toxopeus – Een ander soort geld

Helen Toxopeus: Een ander soort geld. Uitgeverij Jan van Arkel, gebonden, 352 pagina’s, € 19,95

‘Is een ander soort geld mogelijk dat tot een eerlijker, effectiever en duurzamer samenleving leidt?’ luidt de vraag op de achterflap van dit boek van Helen Toxopeus, die zelf bij ABN AMRO heeft gewerkt. We gaan er maar al te vanzelfsprekend van uit geld hetzelfde is als de euro’s, dollars en andere valuta die de nationale banken in omloop brengen. Ook ik, maar mijn Bitcoins en de Linden Dollars die ik in Second Life gebruik blijken voor de belastingdienst even interessant als mijn euro’s.

‘Geld is elk object dat algemeen wordt geaccepteerd als betaling voor goederen en diensten en het aflossen van schulden in een bepaald land of in een bepaalde sociaal-economische context,’ citeert de auteur Google. (p. 53) De banken hebben dus niet het monopolie erop en omdat geld zo’n belangrijke rol speelt in ons leven, zou er best eens alternatief geld ontwikkeld kunnen worden waarmee het verschil tussen arme en rijke mensen en landen verminderd, en duurzaamheid en werkgelegenheid bevorderd worden.

Toxopeus werd benaderd door STRO, de Social Trade Organization, om een boek te schrijven over het ‘andere geld.’ Zij stortte zich – aanvankelijk sceptisch – in vele gesprekken met Henk van Arkel in het Utrechtse kantoor, en geleidelijk wordt haar duidelijk dat de rente de financiële problemen veroorzaakt: daardoor gaan mensen sparen en speculeren, waarmee geld aan de circulatie onttrokken wordt. ‘Intussen is het grootste deel van alle geld dat in omloop is niet beschikbaar voor de werkelijke economie’ (p. 112) Als je alternatief geld in omloop brengt, zou de rente daarvan dus minimaal moeten zijn. En waarom zou geen ‘ander geld’ mogen bestaan? Als men binnen een bepaalde gemeenschap elkaar schuldbekentenissen geeft voor geleverde producten en diensten is dat gewoon geld, en dat blijkt met name binnen kleine gemeenschappen goed te werken. Althans als er geen of minimale rente aan vastzit, want anders gaan mensen weer sparen en speculeren.

Van Arkel illustreert het gebruik van alternatief geld met veel voorbeelden: het graangeld in Soemerië, het Bracteaten-geld in de Hanzesteden, het door Silvio Gesell bedachte Freigeld waarbij een liquiditeitsbelasting (een negatieve rente) moest worden betaald, de Gota Verde in Hondoras, complementair geld in het stadje Wörgl, de Banco Palmas in Brazilië, SMS-geld in Kenia, Vrijgeld in Polen, Raamgeld in Limburg, LETS (Local Exchange Trading Systems), zoals de Noppes en het Amstelnet barternetwerk in Amsterdam, en het Scandinavische JAK-model (Jord, Arbete, Kapital) waarbij men gedurende een heel leven evenveel spaart als leent.

Voor ‘ander geld’ is het wel van belang dat ‘alle deelnemers in een economisch proces onderdeel zijn van één juridische entiteit, zoals een coöperatie. Dan is een “girosysteem” niets meer dan het uitdraaien van de interne boekhouding’ (p. 164) Waarbij de rente minimaal is. Want ‘geld is te belangrijk om aan de markt over te laten. Het moet gereguleerd worden.’ (p. 193)

Niet alleen het adviseren, het faciliteren en met steun ook financieren van diverse vooral lokale en kleinschalige projecten is het werk van STRO. Want zij heeft ook het digitale betalingssysteem Cyclos ontwikkeld. ‘Onze software maakt een zelfstandig systeem mogelijk waarbij de verhandelde waarden niets anders zijn dan digitale informatie over onderling claims.’ (p. 229) Bij het opzetten van een nieuw systeem zal STRO graag van dienst zijn, zoals met dit boek waarin verder nog op veel vragen wordt ingegaan, zoals het kopen en verkopen van dit digitale ‘@nder geld’, een garantiefonds en last but not least de dringende noodzaak om onze financiële wereld eens goed op de schop te nemen.

Een ander soort geld is geen boek om even op een middagje uit te lezen. Maar voor hen die echt geïnteresseeerd zijn is het boeiend om dieper in het verschijnsel geld te duiken, wat bevorderd wordt door de uitgebreide uitleg en vele voorbeelden van de mogelijkheden die alternatief geld biedt. Een uitgebreid register maakt het daarbij makkelijk om zaken terug te vinden. Een en ander wordt samenvat op de 61 pagina’s die opgenomen zijn achter de achterflap na het omkeren van het boek, inclusief afdrukken van een powerpointpresentatie. Meer uitgebreide en recente informatie is te vinden op de website van STRO www.socialtrade.nl. Daar kan men ook dit boek kopen, en uiteraard worden giften en donaties daar ook welkom geheten. Want dat verdienen ze. En dat kan gewoon in euro’s.

De Kaarsvlam, juli/augustus 2015