Lynne McTaggart – De verbinding

Lynne McTaggart: De verbinding – Word je bewust van het veld waarin je leeft. Uitgeverij Ankh-Hermes, paperback, 368 pagina’s, € 27,90

In De verbinding, het derde boek van Lynne Mc-Taggart na Het Veld en Het intentie-experiment rekent de auteur radicaal af met ‘de stelling die centraal staat in de orthodoxe wetenschap, dat materie, zelfs subatomaire materie, op zichzelf zou bestaan en volledig is in zichzelf. Het laat zien dat de dans van het leven geen solo is, maar een koor – omdat elk bestanddeel van ons wezen in essentiële en niet te reduceren verbondenheid met al het overige bestaat.’ (p. 25) Bondiger kan de inhoud van dit boek niet worden samengevat, en het staat dan ook vol met talrijke experimenten, niet alleen in de fysica maar ook in onder andere de biologie, psychologie en sociologie. Uit de wereld van de kwantummechanica, waarin we in het eerste hoofdstuk worden ingeleid, kennen we al de begrippen verstrengeling en non-lokaliteit, terwijl daar ook de poten onder iets als objectiviteit worden weggezaagd: bewust waarnemen heeft invloed op het waargenomene. Er blijft geen Ding-an-sich over en alles is uiteindelijk een immens energieveld, waarin vormen voortdurend veranderen. Net zoals mieren en bijen onzelfzuchtig functioneren in grote kolonies, maken wij mensen deel uit van één groot intergalactisch organisme. Het superorganisme is dan ook de titel van het eerste deel van de trilogie die dit boek is.

‘Niet het machtsstreven, maar het streven naar verbondenheid is de essentiële drijfveer van alle levensvormen. Eenwording met de ander, weg van de opdeling in individuen naar de heelheid van de groep, is onze natuurlijke impuls.’ (p. 116) McTaggart protesteert luid tegen het uit de hand gelopen individualisme van onze tijd, waarbij ze ook uithaalt naar Ayn Rand, de alma mater van het neoliberalisme, met haar verheerlijking van zelfzucht en helden als architect Roark en John Galt, die sterk aan übermenschen doen denken. Want of we het willen of niet, of we ons ervan bewust zijn of niet, we zijn innig met anderen verbonden. We zijn geboren om erbij te horen, geboren voor overeenstemming, geboren om te geven en om om beurten te handelen. Daarover gaat het middelste deel van dit boek dat De aantrekkingskracht van eenheid heet, met aan het slot een voorbeeld van Wilkinson en Pickett die, na bijna elk westers land onderzocht te hebben, tot de conclusie kwamen dat ‘hoe onbillijker een samenleving is – dat wil zeggen, hoe meer economische en hiërarchische ongelijkheid – des te slechter is iedereen af in termen van bijna elk maatschappelijk probleem, zowel rijk als arm.’ (p. 198) Dat geeft te denken.

Oog hebben voor het geheel is de titel van het eerste hoofdstuk uit het derde deel De verbinding herstellen. Dat oog is tijdens de tsunami van december 2004 de redding geweest voor veel leden van de Thaise Moken-stam, een kleine gemeenschap van nomadische vissers. Door een millennia-oude kennis herkenden zij subtiele veranderingen in de wind en het water die aan de ramp voorafgingen, zodat ze tijdig een veilig heenkomen konden opzoeken. Dat lukt ons in het westen niet meer omdat wij te weinig oog hebben voor het geheel. Interessant is het aangehaalde onderzoek van Nisbett over verschillen van waarneming tussen Amerikanen en Japanners waarbij de laatsten niet zozeer focussen maar het grote geheel zien. ‘In het Westen zijn we zo druk met het uiteenrafelen van wat we zien,’ concludeert McTaggart, ‘op zoek naar het individuele ding, in plaats van de samenhang van het geheel te zien, dat we soms blind zijn voor de essentiële verbindingen vlak voor ons.’ (p. 216) Het is bijvoorbeeld een training in mindfulness die ons kan helpen onder andere wakker te blijven voor nuances en details, onze voortdurende neiging tot oordelen te verminderen, meer open te staan voor intuïtie en empathie, kortom om meer te leven in het hier en nu.

Het lezen van De verbinding is een rijk avontuur dat juist daarom bijna niet is na te vertellen. Alleen al de noten, de literatuur en het register aan het eind beslaan al 58 pagina’s, wat niet alleen van een degelijke en verantwoorde aanpakt getuigt, maar ook handig is als je iets terug wilt zoeken of als je je ergens verder in wilt verdiepen. Maar belangrijker dan dat is het weten en ervaren dat individualisme in diepste wezen een illusie en een leugen is. Dat niet overleven de basisbehoefte van ons is, maar verbonden zijn met anderen en dat – paradoxaal genoeg – juist dat ons doet overleven. Daarin belemmerd worden veroorzaakt de fysieke, psychische en sociale ziektes die zo floreren in onze samenleving. De boodschap van McTaggart is dan ook in feite dezelfde die veel spirituele meesters ons hebben verteld: de echte bevrijding is de bevrijding van het idee dat we gescheiden zijn van anderen en de wereld om ons heen.

De Kaarsvlam, januari/februari 2012