Roeland de Looff – Jij bestaat niet
Roeland de Looff: Jij bestaat niet. Uitgeverij Dirah Academie, paperback, 280 pagina’s, € 24,50
‘Op een fundamenteel niveau ben jij niet de beperkte, tijdelijke, kwetsbare ik die je denkt te zijn,’ staat op de achterkant van dit boek te lezen. ‘Dat tijdelijke ik verrijst uit eenheid, zal er in terugkeren en maakt in de korte tijd dat het er is deel uit van eenheid. Het kan nooit zelfstandig handelen, noch zelfstandig bestaan.’
Enige troost brengt de volledige titel van het boek, waarin achter ‘Jij bestaat niet’ is toegevoegd ‘als afgescheiden persoon’. De Looff, afgestudeerd in sociale wetenschappen en met een eigen website www.jijbestaatniet.nl staat in de non-dualistische traditie. Want spiritualiteit ‘is op een diep niveau weten dat er alleen eenheid is,’ schrijft hij in het eerste hoofdstuk Reis je mee? (p. 10) om ons vervolgens door vele illusies te gaan gidsen. In hoofdstuk 2 De illusie van de zintuiglijke waarneming toont hij hoe onze zintuigen allesbehalve de werkelijkheid weergeven, en in hoofdstuk 3 De illusie van de vaste materie concludeert hij: ‘wat zich in onze ervaring voordoet als vorm blijkt slechts leegte te zijn (…) Vastigheid is slechts een illusie van de zintuigen.’ (p. 31) Zo is er ook De illusie van de gefragmenteerde wereld (hoofdstuk 4) en De illusie van ruimte en tijd (hoofdstuk 5) waarin hij aantoont dat voor het licht zelf geen tijd en ruimte bestaan.
Voor de vrije wil blijft geen ruimte over in hoofdstuk 6 De illusie van de autonome lotsbepaling en in hoofdstuk 7 De illusie van de beslisser, waarin de auteur een uiterst nuchtere biologische benadering van á la Dick Swaab hanteert en stilstaat bij de mogelijkheid om kunstmatige hersenen te maken. ‘Als alles aan ons nagemaakt kan worden zijn wij dan meer dan een biologische machine (spontaan ontworpen door evolutie)? Ons ego zegt natuurlijk van wel,’ (p. 85) want we zijn erop geprogrammeerd om onszelf belangrijk te vinden. Zo blijft er van onze mooie spirituele dromen weinig over. In hoofdstuk 8 De illusie van het afzonderlijke zelf komt De Looff tot de kern: ‘Wat je ervaart in het dagelijks leven is (…) hersenactiviteit.’ (p. 110) Er is zelfs niet eens een ziel – ook die is illusie, want strijdig met eenheid. ‘Spiritualiteit is weten dat je nooit iets hebt gedaan, nooit iets zult doen en niets kunt doen, omdat alleen eenheid iets doet. Spiritualiteit betekent dit gegeven totaal aanvaarden. Weten dat er alleen eenheid bestaat. En dat jij dat bent. Tat tvam asi. Jij bent dat.’ (p. 114)
In hoofdstuk 9 De illusie van het afzonderlijke organisme: de aarde groeit mensen wordt ingegaan op de evolutie, terwijl in hoofdstuk 10 De illusie van het afgescheiden ik gehamerd wordt op het doorzien van de illusie: echter net zoals je een regenboog zult blijven zien ondanks het feit dat je weet dat die een illusie is, zullen en kunnen we onszelf nooit anders dan afgescheiden ervaren. ‘Dit aanvaarden, het onvermijdelijke accepteren geeft vrede.’ (p.137) Omdat er niet meer gevochten wordt. Enige hoop bieden de laatste pagina’s in hoofdstuk 11 De illusionaire strijd van het ego, waarin de evolutie soms toch foutjes maakt: sommigen gaan op zoek naar de werkelijkheid achter de illusie en komen erachter dat die ‘vreemder is dan je ooit voor mogelijk zou houden’ (p. 153) In hoofdstuk 12 De illusie van de ziel rekent de auteur af met reïncarnatie en bijna-doodervaringen die immers geen geheel-doodervaringen zijn.
De illusie van verlichting is de titel van hoofdstuk 13. Bij mensen die verlicht zijn kan het ik-gevoel verdwenen zijn, maar dat zegt nog niet dat ze geen ego hebben, dat immers nodig is voor zelfhandhaving. ‘Ik houd niet van het woord verlichting,’ schrijft De Looff, ‘vanwege de associatie met goeroe’s, spirituele shows (…) een mogelijke alternatieve definitie zou kunnen zijn: Weten wat waar is.’ (p. 189) In hoofdstuk 14 Het einde van de illusie: oefeningen kun je aan de slag met vragen als ‘Wat is er in de ruimte tussen mijn gedachten?’ en ‘Wie ben ik?’ De titel van hoofdstuk 15 Naar een andere spiritualiteit en ethiek: jij bent eenheid spreekt voor zich: ‘dat je weet dat jij, de natuur, de kosmos hetzelfde zijn. Dat beseffen kan een eind maken aan vernieling van de natuur en geweld. En ook al gebeurt dat niet dan weet je dat het op een fundamenteel niveau goed is zoals het is, want alles gebeurt door eenheid.’ (p. 211-212)
Na hoofdstuk 16 Slotwoord over de ervaring van verlichting, bevat het boek nog zes artikelen en een uitgebreide lijst van aanbevolen boeken en websites. Het is de logische en materialistisch aandoende benadering van spiritualiteit die Jij bestaat niet zo uitdagend maakt, maar juist door die benadering worden de vingers op zere wonden gelegd en wordt spiritualiteit uit hemelse sferen terug op de nuchtere aarde gezet. Of je het al dan niet De Looff eens bent – zelf geloof ik niet zo in de big bang en evolutie die de auteur vanzelfsprekend lijkt te vinden – doet er niets aan af dat dit boek zeker op de boekenlijst thuishoort van studenten in de spiritualiteit. Om er hun tanden in te zetten.
De Kaarsvlam, maart/april 2015
