Mijn hersenen en ik

Date 31 maart 2025

Nu mijn hersenen nog. Die betrap ik erop dat ze minder goed kunnen rekenen. Eén keer wilden ze me niet laten weten hoeven zes maal acht was. Gekker moet het toch niet worden! Soms zijn ze gewoon duf. Ik heb ergens gelezen dat mensen met long covid last hebben van hersenmist. Hoewel ik nooit covid heb gehad, vind ik dat toch een mooi woord. Nou ja, mooi. Soms vertel ik Arthur iets dat ik al eerder heb verteld. Hij neemt het me dat niet kwalijk omdat ik ben nu eenmaal een oude man ben. Au! Hoe durf je dat te zeggen, liefje! Omdat er eergisteren een gedeeltelijke zonsverduistering was, zat ik even te puzzelen over hoe zons- en maansverduisteringen eigenlijk ontstaan, waarop mijn grijze massa allemaal onzin begon te spuien. Steeds vaker gebeurt het dat ik een woord niet kan vinden, alsof dat een les voor mij is om te beleven hoe Vriend zich vaak voelt.

Laatst kon ik midden in de nacht niet op een woord komen en voelde ik allemaal gewroet en geploeg in mijn hersenen voordat ik weer in slaap viel. Maar toen ik weer wakker werd waren ze nog steeds bezig met graven. Ja, ik weet dat je even aan iets anders moet denken als je een woord aan het zoeken bent. Maar dat lukt niet altijd. Op een onbewaakt moment popte het overigens niet al te alledaagse woord eindelijk op. Entropie. Hè hè! Een wetenschappelijk begrip dat onder andere chaos betekent. Zoiets waar de Verenigde Staten nu op afstevenen. Het is niet voor niets dat je bepaalde woorden niet meer wilt weten, dat je ze verdringt in je onderbewustzijn.  Daar betrap ik ze wel vaker op. Kennelijk hadden mijn hersenen weinig behoefte aan zelfkennis, wilden ze niets van chaos weten.

Twee maanden geleden moest ik een vies drankje met kalium drinken, want daar was niet veel meer van over in mijn lijf. Een gebrek daaraan is niet goed voor je hersenen. Dus ik had óf te weinig kalium in mijn voedsel geconsumeerd, óf mijn hersenen veel te veel van die brandstof laten opslorpen, zodat ik moest bijtanken. Misschien moet ik de dokter nog wat extra vragen? Gelukkig heb ik mijn lidmaatschap van Mensa al veertien jaar geleden aangevraagd, want nu zou dat niet meer gehonoreerd worden. Een beetje intelligentie kon ik dus wel missen. Misschien ga ik dan juist wat meer van apps snappen, want hoe meer je daarbij nadenkt, hoe minder je ervan snapt. Appen is kennelijk iets anders dan snappen. Hoe intelligent moet je zijn om iets van de wereld te snappen? Om iets van je eigen hersenen te snappen? Is het mogelijk om het onsnapbare te snappen?

Intelligentie is leuk speelgoed, maar wijsheid is toch iets anders. Wat dat laatste betreft geeft Arthur mij juist complimenten.

De echte oorlog

Date 19 maart 2025

Over de échte oorlog hoor ik relatief weinig in de media. Want dat is niet de ouderwetse oorlog met tanks, houwitsers en drones, maar die met het internet. Met het platgooien daarvan wordt je tegenstander heel makkelijk en natuurvriendelijk uitgeschakeld. Probeer je maar eens een wereld zonder internet voor te stellen. Als boomer kan ik dat nog wel, maar voor mijn zoomervriendje is internet even gewoon en noodzakelijk als water uit de kraan. Internet is levensgevaarlijk omdat het uitgeschakeld, gehackt kan worden. Je wordt vandaag de dag doodmoe van wat je allemaal moet doen om veilig te internetten. Lange sterke wachtwoorden maken die je daardoor niet kunt onthouden zodat je een wachtwoordmanager zoals Lastpass gaat gebruiken die zelf óók weer een stevig wachtwoord behoeft. En dan ook nog met je mobieltje je inloggen bevestigen. Ik vermoed dat softwareontwikkelaars die helft van hun tijd kwijt zijn aan het implementeren van beveiliging.

Wat deze nieuwe oorlog betreft kan ik Trump geruststellen, want hier in Europa – en zeker ook in ons land – zijn we ons stilletjes hard aan het bewapenen. Zeker hier in Nederland. Dat doen we door mee te bouwen aan een superveilig internet. Uiteraard zullen ook je vijanden daar graag gebruik van maken, maar het is wel een prettig idee dat minder goedgezinde landen zoals de Verenigde Staten en Rusland dan niet meer met alles kunnen meeluisteren. Dat superveilige internet gaat gebruik maken van kwantummechanica, die mysterieuze fysica waarin dingen blijken te gebeuren die met ons logische verstand niet te volgen zijn. Daar belanden we in de microwereld van qubits die niet alleen de waarde van 0 óf 1 kunnen aannemen, maar ook die van 0 én 1. Waar deeltjes kunnen verstrengelen, zodat informatie zonder een klassieke verbinding via de kabel of de lucht kan worden overgebracht, wat ook wel teleportatie wordt genoemd.

Maar kwantumcomputers zijn ook zo snel dat al onze huidige beveiligingen in een mum van tijd gekraakt kunnen worden. Dus wie het eerst komt kan alles platleggen. Al met al geen wonder dat er enorm wordt geïnvesteerd in dit soort computers. Op nos.nl lees ik dat naast Nederland ook Duitsland, de Verenigde Staten en China tot en met 2023 vele miljarden dollars in deze kwantumtechnieken hebben geïnvesteerd. Omgerekend naar investering per inwoner liggen ons land en onze buren met afstand aan de kop, respectievelijk zo’n 58 en 65 dollar, en de andere twee slechts zo’n 11 dollar. In eerste instantie komen er acht grote kwantumcomputers in Europa, waarvan één in Nederland, in het Science Park van Amsterdam. Die kost slechts zo’n twintig miljoen euro, een schijntje vergeleken met de uitgaven voor defensie. Ze zijn trouwens ook nuttig voor het ontwikkelen van medicijnen, batterijen voor elektrische auto’s, kunstmatige intelligentie en klimaatvoorspellingen.

Het zal waarschijnlijk nog een paar decennia duren voordat een en ander gerealiseerd is. Eindelijk veiligheid! Dan kan al het glasvezel weer uit de grond en kunnen onderzeese kabels weer boven water worden gehaald. En dat alles wordt mogelijk gemaakt door die mysterieuze verstrengeling van deeltjes. Daar ben ik zelf trouwens ook goed in, want emotionele verstrengeling lijkt ook een hobby van mij te zijn. Maar ik leef nog steeds, en diep van binnen geloof ik dat uiteindelijk alles met alles is verstrengeld.

Trumps Nieuwspraak

Date 14 maart 2025

De auteur was nog bezig het boek te schrijven toen Donald Trump het levenslicht zag. Ik heb het over George Orwell’s 1984. Een van de meest huiveringwekkende dystopieën ooit, inmiddels 75 jaar geleden verschenen. Het boek moet een grote inspiratiebron van de Amerikaanse president zijn. Zo las ik onlangs in The New York Times – met dank aan de NRC die me deze krant een jaar lang gratis laat lezen – dat je twee keer moet nadenken voordat je woorden gebruikt uit een lijst van door Trump verboden woorden, die op zijn minst zoveel mogelijk vermeden dienen te worden. Met de waarschuwing dat die nog niet compleet is. Wat mij opvalt is dat het woord ‘democratie’ nog ontbreekt.

Accessible, activism, activists, advocacy, advocate, advocates, affirming care, all-inclusive, allyship, anti-racism, antiracist, assigned at birth, assigned female at birth, assigned male at birth, at risk, barrier, barriers, belong, bias, biased, biased toward, biases, biases towards, biologically female, biologically male, BIPOC, Black, breastfeed + people, breastfeed + person, chestfeed + people, chestfeed + person, clean energy, climate crisis, climate science, commercial sex worker, community diversity, community equity, confirmation bias, cultural competence, cultural differences, cultural heritage, cultural sensitivity, culturally appropriate, culturally responsive, DEI, DEIA, DEIAB, DEIJ, disabilities, disability, discriminated, discrimination, discriminatory, disparity, diverse, diverse backgrounds, diverse communities, diverse community, diverse group, diverse groups, diversified, diversify, diversifying, diversity, enhance the diversity.

Als woorden niet meer bestaan, kun je er ook niet meer over denken. Wat is krachtiger dan alles wat niet mag bestaan uit het woordenboek te schrappen? Wat niet weet, wat niet deert. Ik heb 1984 zelf nooit gelezen, maar in Wikipedia lees ik nog meer trucjes van Newspeak die ons vandaag de dag bekend voorkomen. “Synoniemen en antoniemen worden, net als ongewenste concepten, uitgeroeid, zodat men alleen nog maar politiek correcte dingen kan zeggen, doordat men eenvoudigweg de woorden niet heeft om dingen te zeggen of zelfs maar te denken die het regime onwelgevallig zijn.” Lukt het de Amerikanen om hun product brainwashing naar de rest van de wereld te exporteren?

Enhancing diversity, environmental quality, equal opportunity, equality, equitable, equitableness, equity, ethnicity, excluded, exclusion, expression, female, females, feminism, fostering inclusivity, GBV, gender, gender based, gender based violence, gender diversity, gender identity, gender ideology, gender-affirming care, genders, Gulf of Mexico, hate speech, health disparity, health equity, hispanic minority, historically, identity, immigrants, implicit bias, implicit biases, inclusion, inclusive, inclusive leadership, inclusiveness, inclusivity, increase diversity, increase the diversity, indigenous community, inequalities, inequality, inequitable, inequities, inequity, injustice, institutional, intersectional, intersectionality, key groups, key people, key populations, Latinx, LGBT, LGBTQ, marginalize, marginalized, men who have sex with men, mental health, minorities.

Het blijft niet alleen bij het censureren van taal. Met newspeak kun je ook gemakkelijk leugens verkondigen. Bij Orwell houdt het Ministerie van Vrede zich met oorlogsvoering bezig, dat van Waarheid met geschiedvervalsing, dat van Overvloed met een laag levenspeil en dat van Liefde met totale controle. En probeer daar maar eens aan te ontsnappen, want Big Brother houdt iedereen in de gaten. Je dient hem te gehoorzamen en dankbaar te zijn, zoals je ook Trump dankbaar dient te zijn, wat we onlangs zagen in de ontmoeting van Zelensky met hem en zijn vicepresident Vance. Het ‘twee tegen één is héél gemeen’ geldt niet in het Witte Huis.

Minority, most risk, MSM, multicultural, Mx, Native American, non-binary, nonbinary, oppression, oppressive, orientation, people + uterus, people-centered care, person-centered, person-centered care, polarization, political, pollution, pregnant people, pregnant person, pregnant persons, prejudice, privilege, privileges, promote diversity, promoting diversity, pronoun, pronouns, prostitute, race, race and ethnicity, racial, racial diversity, racial identity, racial inequality, racial justice, racially, racism, segregation, sense of belonging, sex, sexual preferences, sexuality, social justice, sociocultural, socioeconomic, status, stereotype, stereotypes, systemic, systemically, they/them, trans, transgender, transsexual, trauma, traumatic, tribal, unconscious bias, underappreciated, underprivileged, underrepresentation, underrepresented, underserved, undervalued, victim, victims, vulnerable populations, women, women and underrepresented.

Zo ontstaat een dictatuur. Het congres delegeert bevoegdheden aan Trump. Musk, het hulpje van Big Brother die alles wil zien, gaat niet voor niets bij de geheime dienst NSA op bezoek. Wellicht zal de lijst van verboden woorden uit het geheugen van een dementerend internet verdwijnen, net als deze blog. Er is echter één ding dat Trump en consorten nog niet zien, namelijk dat ze hun eigen land om zeep helpen. De Amerikaanse economie begint nu al te kraken. Dit alles meemakend hoef ik het Orwells boek 1984 helemaal niet meer te lezen.

Noodpakket

Date 9 maart 2025

Liefde maakt blind. Misschien dat ik ook daarom Finland zo’n voorbeeldig land vind. Weerbaarheid – Sisu – zit in hun bloed, dankzij de Winteroorlog van 1939-1940 waarin ze Rusland wisten te verslaan. Het land heeft een van de best getrainde legers en zit onder de schuilkelders. Nou ja, erboven dan. Hier in ons land zijn we nauwelijks op oorlog voorbereid, ook omdat er wat bufferlanden tussen ons en Rusland zijn. Maar een nieuwe bedreiging zou gebrek aan steun van het onbetrouwbare Amerika kunnen worden, zodat Europa gemangeld wordt tussen twee wereldmachten waarvan steeds onduidelijker wordt of het vrienden of vijanden zijn. Een deal tussen die twee: Amerika krijgt West-Europa en Rusland Oost-Europa. Een spelletje Risk. Beide vegen ze maar al te graag onze roze legers van het bord want die kleur geeft waarschijnlijk het beste aan waarom Europa van de kaart moet worden geveegd.

Moeten we voorbereid zijn op oorlog? Dat is toch iets ouderwets uit grootmoeders tijd? Tegelijk bestaat ons hele verleden uit een opeenvolging van oorlogen, dus waarom zou dat nu anders worden? Op school was ik altijd slecht in geschiedenis. De jaartallen van oorlogen waren belangrijker dan cultuurgeschiedenis, die alleen op de laatste pagina’s van je leerboek nog een plekje kreeg. Alsof je kookles had met ingrediënten die je allemaal niet lustte. Een interbellum van tachtig jaar is natuurlijk een mooie tijd om in geleefd te hebben, zoals wij babyboomers, maar is geen garantie voor de toekomst. “Wees voorbereid!” zou je kunnen roepen. Dictatuur is niet alleen iets voor Rusland en China, maar ook voor Amerika, zij het niet met de mond beleden. De strijd daarvan met de democratie is al zou oud als de weg tussen Sparta en Athene, die prachtig beschreven is in Pfeijffers boek Alkibiades.

Nu de NATO dreigt te verbrokkelen lijkt Starmers Coalition of the Willing een mooi initiatief van de Engelse eerste minister. Doen jullie niet mee, Amerika, Hongarije en Slovenië? Dan herstarten we wel zonder jullie! Wij laten Oekraïne geen splijtzwam zijn! Ons kabinet aarzelt, daar houden ze zich liever bezig met minor problems zoals de asielzoekers. Vorig jaar kwamen 44.055 asielzoekers en nareizigers naar ons land met zo’n achttien miljoen inwoners. Tweeënhalf promille van de bevolking. Waar hébben we het over? Zo doet extreemrechts, onder leiding van onze grote vriendin Faber, christelijke waarden als naastenliefde in damp opgaan. Maar liefde is natuurlijk niet iets voor macho’s als Trump, Poetin en Marjolein. Hoeveel leugens Trump ook verspreidt, in één ding kan ik niet anders dan hem groot gelijk geven: Europa moet sterker en weerbaarder worden. Laat de Finnen maar vertellen hoe je dat doet.

Flessen water, houdbaar eten, radio op batterijen, mobieltje met powerbank, zaklamp en extra batterijen, kaarsen, lucifers, EHBO-doos, dekens, fluitje, cash geld, wat gereedschap, desinfecterende gel, wc-papier, natte doekjes, maandverband, tandpasta en tandemborstel, kopieën van identiteitsbewijzen, belangrijke telefoonnummers, reservesleutels van huis en auto. Naar je omstandigheden ook babyvoeding, medicijnen en eten en drinken voor je huisdieren. Dat moet er volgens de Rijksoverheid allemaal in een noodpakket zitten. Als dat echt gemeend is, staat er binnenkort een kratje met dat alles voor onze huisdeur. Want het kabinet wil dat ze dit alles in huis hebben. “Zo bereid je je voor op oorlog.” En je kunt nu kant-en-klare noodpakketten kopen, hoewel ik soms wel last krijg van keuzestress, met als gevolg dat ik zoals gebruikelijk helemaal niks koop. En bovendien is de koopsom van zo’n geheel meer dan de prijs der onderdelen.

Doen of niet doen, zo’n noodpakket in huis? Aan de ene kant is angst een slechte raadgever die je vaak precies de verkeerde beslissingen laat nemen. Aan de andere kant kan angst ook een gezond realiteitsbesef zijn, mits je je er niet emotioneel in laat verdrinken. Gewoon nuchter naar de dokter gaan en in het ziekenhuis laten behandelen, en je tegen griep en corona laten vaccineren. Ja, ik heb best vertrouwen in de medische wetenschap, en dat heeft zich nog nooit beschaamd. Maar of het nú al tijd is voor zo’n noodpakket, betwijfel ik. Zo weet ik niet of die 72 uur overleven wel voldoende is, want ook die gaan voorbij. En zit er inderdaad wel alles in wat we te zijner tijd nodig blijken te hebben? Zo’n rugzak erbij lijkt wel handig, maar ik zie mij daarmee niet naar de meest dichtbij zijnde schuilkelders in Helsinki lopen. Mijn ervaring is dat ik de meeste beslissingen op het juiste moment neem, en daar vertrouw ik op.

Kunstbloemen

Date 6 maart 2025

We vonden het altijd nep en moesten er dus niets van hebben. Kunstbloemen. Maar ik heb toch een boeket ervan bij Vriend laten bezorgen. Met een mooie vaas. Geen gedoe met water geven, al of niet in het zonlicht plaatsen, en die gaat héél lang mee. Toen ik hem vertelde dat ik hem zo’n boeket wilde geven, wist hij niet of hij het leuk vond of niet. Maar ik heb de gok gewaagd. Prijzig, zeer prijzig zelfs. Van Blooming Good, niet de eerste de beste op dat gebied. Met volgens de beschrijving gele en oranje cosmea, vlambloem violet, roze madeliefjes, lelies en phaenocoma, en blauwe lavendel. En een “agapanthus, ofwel ‘bloem der liefde’ in het Grieks.” En dat allemaal van zijde. Het lijkt wel handgemaakt. Het enige nadeel is dat zijde niet geurt. Maar wel vrolijk kleurt en als veldboeket toch een beetje lente in de kamer van Vriend brengt. En geloof me: mooie kunstbloemen maken is ook een kunst!

Vriend gromde wat, waaruit duidelijk werd dat hij het maar niets vond. Ik vraag me af of hij een schilderij van bloemen ook niet zou waarderen omdat de flora erop niet echt is. Het herinnerde me aan een oud strijdpunt tussen ons dat nooit is opgelost. De aanleiding ervan was Second Life. Hoe durfde ik als spiritueel iemand mij in die namaakwereld te storten en zo mijn ziel te verkopen? Dat ik deze virtuele wereld als echt en reëel ging bestempelen sloeg toch wel alles! Ik las deze week in de NRC een artikel van Anne-Martijn van der Kaaden over hoe ouders met hun kinderen omgaan “En, hoe was het online?” vragen ze hen maar zelden. “Wat was het leukste filmpje dat je vandaag hebt gezien? Wie volg je op YouTube, TikTok of Insta? Wat deelt diegene? Zie je weleens dingen die je niet leuk vindt? Hoe voel je je nadat je lang achter een scherm hebt gezeten? Met wie praat je meestal online?” Ik zou het leuk gevonden hebben als ook Vriend mij dat soort dingen vaker had gevraagd. “Voor kinderen bestaat het onderscheid niet: de online wereld is net zo echt als de fysieke.” Kennelijk ben ik nog een kind.

Wat is namaak en wat is echt? In de klassieke muziekwereld zijn er hele discussies over wat authentieke uitvoeringen zijn, en of je dat al dan niet dient na te streven. Is de enige echte Mondscheinsonate die zoals Beethoven hem speelde? Zijn andere uitvoeringen dan minder waard? Moeten uitvoerenden zich de ziel van de componist eigen maken of mogen ze er ook hun eigen ziel in leggen? Zijn reproducties van schilderijen eigenlijk uit den boze terwijl je ook daarmee de ziel van de schilder kunt voelen? En wat te zeggen van mooie speelfilms die zich afspelen in een wereld van decors, van boeken die herdrukt worden, van de dierenwereld die zich miljoenen jaren heeft gereproduceerd? Is de ‘mens’ Trump nog een echte originele brulaap? Als je heel goed kijkt blijkt de hele wereld nep, is er nog maar weinig origineels te vinden. Maar ook wat nep is heeft een ziel. Uiteindelijk is alles uit liefde ontstaan, ook lelijke dingen en gebeurtenissen zoals oorlogen.

Ik ben een panpsychist. Praat zelfs lief tegen de Friese klok die de laatste weken niet meer lopen wil. Zo zal ik ook blijven praten met de kunstbloemen die nu rolstoelbestendig de kamer van Vriend wat meer kleur geven. En moet ik nog uitzoeken welke die agapanthus eigenlijk is.

Geluksvogel

Date 28 februari 2025

‘Hé vogel!’ Zo spraken we elkaar in de jaren zestig wel eens aan. En ik was een bijzondere vogel. Zoals een vogel betaamt was ik graag high, met mijn hoofd in de wolken. Erboven zelfs, dromend van sterrenstelsels diep in de ruimte en in mijzelf. Pink Floyd erbij, wat wil je nog meer? Maar wat voor vogel was ik eigenlijk? Daar kom ik nu eindelijk achter. Een felix avis, een geluksvogel. Die zit ergens bovenin mijn borstkas verborgen en zit vaak heel stil te grinniken en te schaterlachen. Waarom weet ik niet. Hij bedoelt iets wat we in de jaren zestig ‘helemaal te gek’ noemden. Moet kunnen, weet je wel? Het mag duidelijk zijn dat hij het nieuws niet volgt. Hij zit daar maar gelukkig te zijn, tikt af en toe plagend tegen mijn borstbeen alsof hij me wakker wil maken als ik mij somber voel over onze planeet. Misschien is die vogel wel mijn ziel, want als kind dacht ik dat ook die vleugels had en naar de hemel vloog als je doodging. Die geluksvogel is meer mezelf dan ik zelf mezelf ben.

Hij lijkt een beetje kinderlijk, die vogel. Onvolwassen. Niet luisterend naar een gezond verstand, dat volgens hem niet eens bestaat. Want hij betwijfelt of een verstand überhaupt gezond kan zijn. Hersenen zijn leuk om mee te spelen, maar niet om echt serieus te nemen. Spelen! Dat is volgens mijn felix avis het belangrijkste wat er is. Wees een homo ludens! En dankzij hem heb ik dat best een beetje geleerd in mijn leven. Toen ik nog een kind was zat hij al in mijn borst te kwetteren. Zodanig dat ik vaak niet om hem heen kon. Hij is mijn ziel en reisgenootje. Als hij even uitgevlogen is komt hij altijd weer terug. Woordloos geeft hij me wijze lessen. Alsof hij me vertelt dat het leven een grote grap is en dat alles goedkomt als je daarvan geniet. Hij leert me een kinderlijke zorgeloosheid, en als ik weer eens niet naar hem luister begint hij wild met zijn vleugels te flapperen. Alsof hij dan allemaal stomme emoties zoals somberheid en boosheid uit mijn lijf wil jagen. En me eraan wil herinneren dat ik diep van binnen gewoon gelukkig ben.

Ik ben meestal eigenwijs naar mijn geluksvogeltje blijven luisteren, hem daar in mijn borst blijven koesteren. Velen vreesden dat mijn leven een puinhoop zou worden als ik teveel van hem zou genieten. Dat ik van armoede in de goot zou belanden en soortgelijke ellende. Ze vonden dat ik, in plaats van gelukkig te zijn, met het leed van anderen méé moest gaan lijden. Dat het ongepast is om in deze wereld gelukkig te zijn. Mijn felix avis vindt dat maar stom. Want als iedereen gaat lijden en niemand meer gelukkig durft te zijn is het einde van de wereld nabij. Inmiddels ben ik oud aan het worden. Maar mijn geluksvogel lijkt altijd jong te blijven, nooit volwassen te zijn geworden. En gelijk heeft hij. Als je volwassen wordt ben je kennelijk uitgegroeid, zodat je beter maar meteen in je graf of in het vuur kunt gaan liggen. Het is niet voor niets dat de meeste mensen zo graag jong willen blijven. Toen het leven nog leven was. Toen geluk nog heel gewoon was. Zijn hun geluksvogels uitgevlogen? Of luisteren ze gewoon niet naar hen? Gewoon even stil zijn, jongens! Eerst hoor je misschien een heel zacht stil gepiep, maar dan weet je zeker dat hij er is!

Soms vragen mensen zich af waar mijn mysterieus gegniffel en glimlachen vandaan komt. Dat is het vogeltje dat mijn hart heeft gestolen en ervoor zorgt dat ik ook zelf een geluksvogel ben.

Het juiste moment

Date 22 februari 2025

Je kunt vreugdevol sterven, met een glimlach op je gezicht, met een enorm mysterie in je ogen.

Aldus Satyamo. Want schreef ik in mijn vorige blog al niet dat ik wil sterven met een glimlach op mijn gezicht? Maar dit zijn woorden van Osho die ik vandaag tegenkwam in de laatste nieuwsbrief van de stichting Vrienden van Osho. Daarin staan teksten uit zijn lezingencyclus Zarathustra, A God That Can Dance uit 1987. Ik verbaas me wel vaker over de synchroniciteit van eigen gedachten en woorden van Osho. Sannyasin zijn is voor mij dan ook altijd een feest van herkenning. Een meester is iemand die je vertelt wat je eigenlijk al weet. Die komt niet met nieuwe richtlijnen en gebruiken waaraan je je dient te houden. Hij komt eerder met exdoctrinatie dan met indoctrinatie. Hij bevrijdt je van twijfels en misverstanden, geeft de bloemen van je hart water zodat ze uitbundig kunnen bloeien. Hij ruimt alle dualiteit van het denken op zodat je herinnerd wordt aan heelheid en eenheid die altijd al in je lagen te sluimeren.

De diepte is dat je niet langer je fysieke lichaam bent, en je bent ook niet langer je mentale lichaam – alleen maar een puur bewustzijn, een pure hemel zonder wolken, onbegrensd. Alleen maar een simpele blik daarin en de dood wordt een glorieuze ervaring …

Om van deze ervaring te proeven hoef je niet fysiek te sterven, dat kan ook door meditatie en creativiteit, vertelt Osho. En echt verliefde mensen zijn ook niet bang voor de dood. Die angst is iets van de mind, het mentale lichaam dat alles in de hand wil hebben, controleert en daarmee bang is voor de dood. Vrijwel iedereen is een controlefreak. De meest machtige mensen zijn het meest bang voor de dood. Overigens maak ik hier net als Osho de veel gemaakte fout door over dood te spreken als ik sterven bedoel. Als het over het leven na de dood gaat wordt altijd het leven na het sterven bedoeld. Misschien willen we dat laatste woord liever niet gebruiken omdat het ons met allerlei ellende associeert. Terwijl het volgens Osho juist een feestelijke culminatie van het leven kan zijn. Sannyasins rouwen niet, en ook ik deed dat niet toen twee van mijn beste vrienden gestorven waren. Er bleef alleen dankbaarheid over.

‘Sterf op het juiste moment.’ Iemand die oprecht, intens en totaal heeft geleefd, zal op het juiste moment sterven. Zijn dood is niets anders dan een rijping, een oogst. Zijn dood is niets anders dan een vervulling.

Osho vertelt over Boeddha die op gegeven moment de tijd rijp vond om te sterven. En hij is niet de enige die op gegeven moment zijn ogen sloot en vertrok. Ik kan mij daar wel iets bij voorstellen: het leven is mooi geweest, ik ben dankbaar voor alles wat ik heb meegemaakt en neem nu afscheid. In de oorspronkelijke tekst hekelt Osho uitspraken dat iemand te vroeg of te laat gestorven is. Dat vinden overledenen niet leuk om te horen. Alsof ze de juiste trein hebben gemist. Maar alleen hij die echt heeft geleefd, dus niet in het verleden door daaraan te hechten of in de toekomst door ernaar te streven maar gewoon in het hier en nu, sterft op het juiste moment. Gewoon een beetje zonder oordelen in harmonie met het bestaan leven lijkt me voldoende. Om een beroemde uitspraak van Osho te parafraseren: sterven is geen probleem dat opgelost moet worden, maar een mysterie dat geleefd moet worden.

Oké, Osho?

De echte revolutie

Date 16 februari 2025

Jonge kinderen die op sleetjes een heuvel af roetsjen. Zo te horen hebben ze plezier. Net als ik tijdens de vijf seconden van het filmpje dat Arthur mij vroeg in de morgen had gestuurd. Hij is jeugdwerker voor uit huis geplaatste kinderen en doet niets liever dan hen een fijne tijd te bezorgen. Er is geen groter geluk dan anderen gelukkig te maken. Maar daarvoor moet je wel zelf gelukkig zijn, anders lukt dat niet. En Arthur is een gelukkige jongen. Niet altijd natuurlijk, want ik heb zelden zoveel gevloek gehoord als de vorige winter toen het veel kouder was en hij om het kwartier hout in zijn kachel moest stoppen. En het vaak onweerde zodat hij het internet niet op durfde. Damn! Zijn halve vakantie naar de knoppen! Hij woont ergens in the middle of nowhere, een dikke 1500 kilometer van mij vandaan. Hij kan genieten van alleen zijn, van het stille geritsel van bladeren in de loofbomen. Ik wist niet eens dat die in Finland groeiden.

Hij houdt van oudere vrienden, want zijn leeftijdsgenoten vindt hij vaak te oppervlakkig. Dan heeft hij aan mij een goeie want we verschillen een halve eeuw. Boomer en zoomer noem ik ons wel eens. Soms vind ik onze vriendschap te mooi om waar te zijn. Dan heb ik kennelijk weer last van mijn mind, iets waarin ik niet alleen sta. De mind, het zogenaamde gezonde verstand, is in de eerste plaats negatief. Zo denk je bij elk kwaaltje of pijntje maar al te snel dat je een erge ziekte hebt. Zo denk je graag aan het verleden alsof alles toen nog goed was, en aan de toekomst waarin mooie dingen gaan gebeuren. Geluk mag volgens de mind overal zijn, behalve in het hier en nu. Dat is trouwens ook heel asociaal te midden van alle ellende in deze wereld. Maar de mind weet niet beter en kan niet anders omdat hij op gevaar is gericht, op handhaving van het lichaam. De mind is kritisch, sceptisch, wantrouwend, en is met zijn geluksverbod nooit in het hier en nu.

‘Dit is zó mooi,’ zei Arthur onlangs toen we naakt bij het kampvuur in Snuff & Snack zaten. Het was nacht en ik had de fakkels ontstoken zodat we onder de sterren een prachtig uitzicht hadden op de galgen en hakblokken in het zand, met de bijna onzichtbaar wuivende palmbomen op de achtergrond. ‘Ja, het is makkelijk sterven hier,’ zei ik met mijn arm om hem heen. Op zo’n moment kunnen we lang zwijgen, hoeven we er alleen maar te zijn. Kunnen we zelfs van het sterven genieten. ‘Het leven is geen probleem dat opgelost moet worden, maar een mysterie dat geleefd moet worden,’ is een van de beroemdste uitspraken van Osho. Voor je het weet fluistert je mind dat zo’n mysterie te mooi is om waar te zijn, en het is een hele kunst om niet meteen alles te geloven wat je denkt. Geluk is volgens dat ‘gezonde verstand’ een sprookje dat je niet serieus moet nemen. Als we afscheid nemen moet ik van Arthur gaan slapen met een glimlach op mijn gezicht. Zo wil ik trouwens ook sterven.

Ongelukkige mensen kunnen geen geluk brengen. Daarom geloof ik niet in veel politiek. ‘Be happy,’ zegt Arthur vaak. En gelijk heeft hij, en het is mooi dat hij als jongere daarop blijft hameren, dat deze zoomer mij blijft herinneren aan iets wat ik als boomer niet mag vergeten. Gelukkig zijn is het meest revolutionaire dat je kan overkomen.

What’s up?

Date 7 februari 2025

Het voordeel van Facebook is dat je op je wenken bediend wordt als je iets leuk vindt. Dat je lekker in je eigen bubbel rondjes kan blijven zwemmen. Geen wereld is zo mooi als je eigen wereld. Zo zag en hoorde ik een maand geleden een leuk liedje. Uiteraard dacht ik eerst dat de zanger een jongen was, maar die bleek al snel een zangeres te zijn. Daar vergis ik me wel vaker in. Laten we zeggen dat Linda Perry een jongensachtige vrouw is. Het is een liedje uit de jaren negentig van de meidengroep 4 Non Blondes, waarin later twee vrouwen door mannen zijn vervangen. Het komt niet zo vaak voor dat ik iets van verliefdheid voor een vrouw voel, maar deze keer was het raak. Like. Ik heb het over het liedje What’s Up dat niet de veel herhaalde strofe ‘What’s going on’ mocht heten omdat een ander populair lied al die naam droeg. Het schijnt in 1993 tien weken op nummer 1 te hebben gestaan, wat me totaal ontgaan is.

Voordat ik ga slapen zit ik rond middernacht graag nog even buiten te facebooken. Al snel verscheen What’s Up opnieuw op het schermpje van mijn mobieltje en moest ik het nummer opnieuw bekijken en beluisteren. Nee, de buren hadden daar geen last van, want alles wordt rechtstreeks in mijn oortjes gestreamd. Het zijn de gekkigheid, de stem en gelaatsuitdrukkingen van Linda die ik zo leuk vind. What’s up? Toen mensen in Second Life mij dat vroegen vond ik dat een rare vraag waarop ik alleen maar een beetje in het rond kon staan kijken. Even zoeken wat er nou eindelijk aan de hand was. Meer kon ik er niet van maken. Hoe dan ook een liedje zoals er vandaag de dag weinig meer worden gemaakt. Komt het omdat ik een babyboomer ben dat ik de popmuziek van na de jaren zestig, zeventig minder vind? Ja, je had natuurlijk nog Queen, U2, REM, Simple Minds, Coldplay en veel andere fantastische groepen, maar van de hitparade snap ik niks meer.

Een avondje later. Na grappen van Peter van Straaten, een avontuur van Tom Poes, en komiek Philippe Geubels komt de clip weer langs terwijl de muziek al de hele tijd door mijn hoofd heeft gegonsd. What’s Up. OMG! Eindelijk ontdek ik waarom oligarch Mark zijn populaire app ‘Whatsapp’ heeft genoemd! LOL! En opnieuw hoor ik haar over Robin Hood zingen, terwijl ze het over ‘brotherhood’ heeft. Maar ik was altijd al slecht in het luisteren naar songteksten. Er zijn trouwens meerdere versies van dit lied te zien, maar die vind ik minder mooi. Het voelt alsof het filmpje dat ik steeds bewonder de meest originele en spontane versie van deze song is. Elke keer opnieuw wil ik het weer helemaal zien en horen. Ik krijg er geen genoeg van. Heerlijk. Even in mijn bubbeltje, weg van de wereld. Even weg van die dikke idioot die bezig is zijn eigen land en ook liefst de rest van de wereld naar de kloten te helpen. Gewoon even genieten en me gelukkig voelen, wat eigenlijk not done en daarmee ook revolutionair is in deze donkere tijden.

Ook vanavond zal de clip van 4 Non Blondes wel weer langs komen in dat chaotische onbestuurbare Facebook en zal ik hem opnieuw weer tot de laatste gitaarroffel willen uitzien. Maar ik ga er nu eerst nog even naar kijken. What’s Up?

De eerste hippies

Date 31 januari 2025

Was ik zelf een hippie in de jaren zestig? Niet echt. Want hoe ik ook sympathiseerde met die jongens en meisjes, ik zag mezelf niet mijn studie opgeven om in een beschilderd volkswagenbusje de wereld in te trekken, en me elke dag vol weed en lsd te proppen. Maar hun muziek, de manier waarop ze zich uitdosten, en hun vrije seks waren me uit het hart gegrepen, samen met de oosterse opvattingen die ze erop nahielden. Dat vond ik allemaal te gek, weet je wel. Als ik Scott McKenzie het iconische lied San Francisco hoor spelen, smelt mijn hart nog steeds. En wereldwonder Woodstock liet in 1969 zien dat het mogelijk is dat zo’n 400.000 mensen gedurende vier dagen vredig en zonder ongelukken kunnen samenleven. Vier dagen paradijs op aarde bewijzen dat zo’n paradijs echt bestaat. Doemdenkers zeggen graag dat dit slechts voor even is, alsof het daardoor minder echt zou zijn. Ik vraag me af wat ze ervan vinden als ze klaarkomen, want dat duurt nog veel korter en kan daarom nauwelijks serieus worden genomen. Maar een enkele witte raaf is voldoende bewijs dat er witte raven bestaan.

Gisteren was er in het Vitusgebouw in Blaricum een lezing van Frank Bokern, de auteur van De eerste hippies dat vorig jaar het licht zag. Daar moest ik natuurlijk heen. Want ook Mijn dorp heeft zijn eigen hippies gekend, de Kolonie van de Internationale Broederschap die in 1899 werd gesticht door professor Jacob van Rees, in navolging van het Walden in Laren waarmee Frederik van Eeden een jaar eerder was begonnen. Mellie Uyldert is er zelfs geboren, in een huisje naast de koloniebakkerij. Maar Bokern wijdde geen enkel woord aan haar. Dit terwijl je zowel tijdens zijn enthousiaste lezing – er waren zo’n vijftig bezoekers – als in zijn boek ondergesneeuwd raakt onder de talloze namen van mensen die erbij betrokken waren. Zoals architect Theo Rueter, wiskundige Lex Brouwer en dichter Adriaan Roland Holst. Deze kolonie heeft tot 1911 bestaan, want de vredige ‘naaktlopers’ en ‘grasvreters’ riepen weerstand op van de pastoor en de Blaricumse bevolking, zodat ze weggepest werden. De wijk waarin hun hutten stonden is nu een dure villawijk. In De wereld in een dorp van Lien Heyting is deze geschiedenis heel nauwkeurig na te lezen. Voor mij is deze kolonie naast het eenvoudige boerenleven een van de roots van Blaricum die nog steeds in de grond zit.

Een halve eeuw later ben ik daar vlakbij geboren. Ik weet niet waarom mijn ouders daarheen vanuit Amsterdam verhuisd waren. Ik heb hen zelden over spiritualiteit gehoord. Wel kwam Mellie die toen in Huizen woonde wel eens bij ons in Blaricum op bezoek, maar mijn moeder vond haar ideeën maar niets. Want ze verkondigde dat de kruiden die je nodig had altijd vlak bij je huis groeiden, en mijn moeder klaagde dat je bij haar altijd zand te eten kreeg. Maar toch gingen we in 1951 met vakantie naar Ascona aan het Lago Maggiore in Zwitserland. Ik was toen vier jaar oud en herinner me niet veel meer dan een raderboot en het uitzicht op een kerkhofje in het stadje. Op een foto lopen mijn vijf jaar oudere broer en ik naakt het water in. Leuk, die jongensbilletjes. We verbleven in een hut op de Monte Verità waar zich rond de eeuwwisseling veel rebelse alternatievelingen hadden verzameld zoals psychiater Carl Jung, schrijver Hermann Hesse en schilder Paul Klee. Ook daar was een kolonie ontstaan, en die neemt als bakermat van de hippies een centrale plek in de verhalen van journalist Bokern in. Kennelijk zit er ook in de Berg der Waarheid iets van spiritualiteit in de grond.

Vervolgens springt de journalist over naar de jaren zestig, waar de hippies veel overeenkomst vertonen met die van het fin de siècle. Ook hier non-conformisme, vrije liefde, vegetarisme, antimaterialisme en Jugendstil, en invloeden van oosterse spiritualiteit waaraan Bokern weinig tot geen aandacht wijdt. Er is ook een hemelsbreed verschil, want waar de eerste hippies fel tegen alcohol waren, werd er in de jaren zestig volop van drugs genoten. Zo kwamen we op de vele foto’s die de lezing illustreerden zelfs de onlangs gerehabiliteerde lsd-professor Timothy Leary tegen. Tenslotte werd ook aandacht gevraagd voor de sporen die het hippiedom tot vandaag de dag hebben nagelaten zoals de populariteit van tiny houses waar vroeger de alternatievelingen in Blaricum en Ascona in hutten woonden. Greenpeace en de Partij voor de Dieren zou je ook als nakomelingen van de hippies kunnen beschouwen, en alles wat een zo natuurlijk mogelijk leven nastreeft. Zeker de laatste jaren kom ik steeds meer tot de conclusie dat de positieve en kleurrijke hippies tóch gelijk hadden.

Natuurlijk waren er ook mafkezen onder en waren ze niet allemaal consequent in hun opvattingen en leefwijzen, maar je moet ergens beginnen als je de wereld wil verbeteren. En dat ergens is bij jezelf, wat niks met egoïsme te maken heeft. Want alleen gelukkige mensen kunnen de wereld verbeteren en elke bloem die de hippies hebben nagelaten geef ik een kusje. Ik ben in Blaricum geboren en in het Lago Maggiore gedoopt en daar ben ik mijn ouders dankbaar voor. Love, flowers, freedom and happiness! Als je dat niet in je hebt, heb je voor niets geleefd.