Sarco

Date 29 september 2024

Psychiater en euthanasiedeskundige Boudewijn Chabot ziet de Sarco niet zo zitten. Dat is een ‘suicide machine’ waarin je vredig kunt sterven. Je gaat erin liggen, drukt op de stikstofknop en daar ga je. Binnen een minuut ben je pijnloos vertrokken. Wat wil je nog meer? Het apparaat is ontworpen door de Australische Philip Nitschke en ziet eruit alsof het uit een futuristische wereld is neergedaald. Chabot, die in de jaren tachtig nog een poosje mijn supervisor was, vindt het geen mooie manier van afscheid nemen. Dat zou moeten gebeuren ‘met om je heen de mensen die van je houden. Dat is voor mij het belangrijkste,’ zoals hij afgelopen weekend in een interview in de nrc vertelde. ‘Het gaat snel en je bent alleen. Niemand die je hand kan vasthouden. Wat Nitschke zegt over sterven in het bos of aan het strand, in een apparaat dat Sarco heet – een verwijzing natuurlijk naar een Egyptische sarcofaag – dat geeft er wat mij betreft een nét iets te romantisch tintje aan.’

Daar zit wat in. Sterven zou je niet alleen moeten doen, maar met mensen om je heen die je hand vasthouden. Het pleit voor Chabot dat hij kennelijk best een romantische inslag heeft. In zo’n Sarco stappen, de deur achter je dichtdoen en gas geven gaat hem te ver. Maar je kunt je geliefden toch omhelzen vóórdat je instapt? Alsof ze echt binnenin de auto afscheid van je zouden moeten nemen als je met vakantie gaat! Alsof je de stervende niet buiten de Sarco kunt nawuiven, want er zit niet voor niets een raam in. Het enige wat mist is een toeter zodat je stervend nog twee keer kunt claxonneren als je de stikstofkraan hebt opengeklikt. Maar die komt er wellicht in de Sarco 2 bij. Net als Spotify, zodat je net als in de film Soylent Green tijdens je afscheid de Pastorale van Beethoven kunt beluisteren. Net als een pedaal voor de snelheid van je sterven, want ik ben het met Chabot eens dat een minuut wel erg kort is. Want sterven is iets waarvan je wel rustig moet kunnen genieten.

In het bos of op het strand moet het zo goed sterven zijn. Met familie en vrienden om je heen, die er wat mij betreft een feestje van maken. Ik moet toegeven dat ik dan ook liever dan reukloze stikstof een bos- of zeelucht zou inademen, maar ook daar zullen de ontwikkelaars wel iets op weten te vinden. Geurtjes genoeg. Je kunt natuurlijk ook een aanval van claustrofobie krijgen als je de deur achter je hebt dichtgeslagen, want je bent echt helemaal alleen, wat Chabot ook een nadeel van deze vinding vindt. Onterecht. Want als er iets is dat je alleen moet doen, en waarbij niemand met je mee kan gaan, is het wel sterven. Samen sterven is voor mij een nét iets te romantisch tintje. Hoewel? Sterven is wellicht het mooiste is dat je samen kunt doen als je er beiden aan toe bent. De kleine dood – het orgasme – beleef je toch ook graag samen? Maar ik vrees dat er te weinig romantici zijn om de productie van de tweepersoons Sarco 3 rendabel te maken. Bovendien is het verboden om zomaar dood te gaan omdat je er zin in hebt.

Een utopie of een dystopie? Ik weet het niet. Je hoort geen grapjes te maken over het sterven. Waarom weet ik ook niet. Vroeger was sterven heel gewoon. Mensen die aan het eind van hun leven als een nachtkaars uitgaan, zoals mijn Wijze Tante. Misschien heeft dat met acceptatie te maken, dat de dood er gewoon bij hoort zodat je het sterven niet met allemaal kunst-en-vliegwerk gaat vermijden of bespoedigen. We lijden omdat we bang zijn te vroeg of te laat te sterven. Als we dat loslaten sterven we precies op tijd.

Naarderheem

Date 22 september 2024

Drie keer in de week zoek ik Vriend op in Naarderheem waar hij inmiddels alweer bijna twee maanden verblijft. In eerste instantie alleen voor revalidatie, maar al snel werd door het team in overleg met Vriend en mij besloten dat hij daar zal blijven. Deze instelling van Vivium is met name in de ziekte van Parkinson gespecialiseerd, waar tachtig procent van de bewoners aan lijden, net als Vriend. Er hangt een rustige, gemoedelijke sfeer. Als partner voel ik mij daar welkom en word ik bij veel aangelegenheden betrokken. Mijn vragen zoals die aan de arts en de maatschappelijk werker worden vrijwel per omgaande beantwoord, en geleidelijk begin ook ik me daar meer thuis te voelen. Je kunt je natuurlijk afvragen in hoeverre het heilzaam is als mensen te midden van soortgenoten wonen en verzorgd worden, maar mijn indruk is dat dit zeker het geval is. Als ik Vriend opzoek blijf ik met hem in het restaurant eten, meestal klassieke maaltijden met gekookte aardappeltjes en jus en zo. Daar hou ik van. Dit te midden van de vele rolstoelen met mensen in verschillende fasen van hun ziektes. Het is er rustig en eigenlijk best gezellig. Ons onder ons.

Vriend staat nu bovenaan de wachtlijst voor een eigen kamer. Daar verheug ik me op omdat hij dan wat meer van zijn eigen dierbare spulletjes om zich heen kan hebben. Maar voorlopig deelt hij zijn kamer met een ander, en tot nog toe zijn dat mensen die er tijdelijk voor revalidatie zijn en ook heel aardig zijn. Sinds Vriend er verblijft was het vrijwel altijd mooi weer, zodat we veel op het terras hebben gezeten waar ik hem altijd op een ijsje heb getrakteerd. Vriend is inmiddels wel een echte smulpaap geworden, zoals ik zie op de maandelijkse factuur van het restaurant met daarop allemaal extra’s die hij snoept zoals gebakjes, kroketten, tosti’s, pistoletjes en gebakken ei. Hij weet steeds beter de weg, want soms moet ik hem zoeken als hij niet op zijn kamer is en dan blijkt hij al op het terras te zitten met een ijsje en een gebakje, of in de hal bij de ingang aan een tafel in een krantje verdiept te zijn, of in zijn rolstoel ergens aan het eind van een gang rond te snuffelen.

De huidige bebouwing gaat wel over twee jaar tegen de vlakte want vlak achter het pand vindt nieuwbouw plaats die in 2026 gereed zal zijn. Daarvoor moest al een deel van het inmiddels vijftig jaar oude gebouw afgebroken worden, zodat tijdelijk ook gebruik gemaakt wordt van het voormalige Tergooi in Blaricum en hier in Naarden nog maar zo’n honderd mensen zijn ondergebracht. Als ik het ontwerpbestemmingsplan van de nieuwbouw mag geloven gaat het er heel mooi uitzien. Bewoners krijgen daar hun eigen sanitair bij hun kamer. Vanuit dat nieuwe gebouw loop je meteen een parkje binnen en ik zie mij Vriend dan vandaaruit in zijn rolstoel Naarden-Vesting binnenrijden. Het enige nadeel van het mooi gelegen en rustige Naarderheem is dat het vrijwel niet met het openbaar vervoer is te bereiken omdat ik dan nog altijd zo’n twee kilometer moet lopen. Ik maak daarom veel gebruik van AutoMaatje. Daarmee vervoeren vrijwilligers je voor 35 cent per kilometer. Dan word ik opgehaald en kom ik precies waar ik zijn moet. Scheelt enorm in reiskosten en tijd.

Het leven in Naarderheem bestaat niet alleen uit wat rondhangen, eten en slapen, want Vriend krijgt er wekelijks fysiotherapie, ergotherapie, logopedie en zelfs psychotherapie. Dat lijkt mij allemaal geen overbodige luxe voor mensen met parkinson, de snelst groeiende hersenziekte ter wereld waarvan de oorzaak onduidelijk is, behalve dat bestrijdingsmiddelen daar een rol in kunnen spelen. In Frankrijk is het voor boeren een erkende ziekte die opvallend veel voorkomt in gebieden waar druiven worden verbouwd voor de productie van hun populaire drug. Zoals zo vaak willen we graag een enkele oorzaak van iets vinden, wat in onze complexe verweven wereld bepaald niet altijd het geval is. Hoe dan ook, het blijft een sadistische ziekte die vrijwel alles in je lichaam aantast en je hersenen in nevelen hult. Het enige wat overblijft is je bewustzijn en je moet sterk in je spirituele schoenen staan om diep van binnen niet onder je fysieke en psychische aftakeling te lijden. Dat wens ik Vriend toe. In een rustige en veilige omgeving als Naarderheem.

De serieuzeriken

Date 15 september 2024

Van jongs af aan fulmineerde ik al tegen serieuzeriken. Dat heb ik met Osho gemeen. Serieusheid moet je niet serieus nemen. Dat maakt het leven zwaar en smoort alle speelsheid, en dat is toch juist waarom het gaat in het leven. Liever lichtvoetig dan zwaarhoofdig. Het leven is een goddelijk spel, leela. Ik begin van binnen te grinniken als mensen gewichtig gaan doen. Want ik heb iets tegen zwaartekracht. Wetenschappers weten zelfs niet eens wat dat is. Ja, ze hebben het over ruimtekromming. Een kind kan dat bedenken, maar alleen omdat kinderen speels zijn. Ik zette twee kubieke meters naast elkaar, maar betwijfelde of in beide evenveel ruimte zat. Vond ik leuk. Dankzij de zwaartekracht sta je stevig met je voeten op de grond, kun je aarden. Alsof dat alles is. Klinkt heel zwaar, alsof je niet in de hemel kunt aarden zoals je ook op de aarde kunt hemelen. ‘Wie met zijn hoofd in de wolken loopt en met zijn voeten op de grond, is een waarlijk groot mens,’ luidt een indiaans gezegde.

Dat is het leuke van de relativiteitstheorie en kwantummechanica. Het zet de ons zo vertrouwde wereld en opvattingen zo heerlijk op zijn kop. Ik ga zo’n ruimtedichte kubieke meter eens in elkaar knutselen. Die zet ik dan naast mijn bed. Als de muggen daarin vliegen komen ze er voorlopig niet meer uit. Het is prachtig om te zien hoe de wetenschap zichzelf ondergraaft, daar geniet ik van. Zelfs van hun eigen principes, zoals dat van objectiviteit, blijft steeds minder over. Prachtige ouderwetse schoolborden tot de rand gevuld met wiskundige formules. Waarover dan heel gewichtig wordt gedaan en met zwaarwegende argumenten gedebatteerd wordt over de waarschijnlijkheid van sprookjes zoals onzichtbare oerknallen en zwarte gaten. Ik vind dat humor. Discussies over of God al dan niet dobbelt. Met katten die tegelijk levend als dood zijn. Getallen die negatief kunnen zijn, waardoor ik nog steeds zoek naar negatieve auto’s en koeien. Waarmee je een nul kan splitsen in twee tegendelen zodat uit het niets iets kan ontstaan.

Wat weten we uiteindelijk meer dan onze verre voorouders? Ja, we kunnen ons dankzij de wetenschap perfect door de stad navigeren, maar wie kan in real life nog de windrichtingen aangeven? Kernwapens zijn heel efficiënt om al het leven te vernietigen, maar waarom zo ingewikkeld doen als dat ook kan door het internet uit te zetten? Dan weten we niets meer en worden we allemaal het slachtoffer van een collectieve verdwaling. Mensen die in Amsterdam naar de Martinitoren zoeken, en in Groningen naar het Rijksmuseum. Daar geniet ik van. Een hele mensheid die millennialang haar best doet de wereld mooier te maken maar het tegengestelde bereikt. Humor gaat vaak over pretenties van over serieusheid uitgeglede betweterige ego’s. Alles en iedereen is op zoek naar een keurig geordend evenwicht, maar heeft niet door niet dat volgens de thermodynamica evenwicht hetzelfde is als chaos. Daar gaan we dan ook hard heen. Ja, rechts streeft naar orde en daarmee naar ego’s, en links naar evenwicht en daarmee chaos. En ik hou van chaos.

Ook taal is vaak een chaos. Gelukkig maar, want als het keurig geordend was kon je niet meer met woorden spelen. Laat het lichtvoetige licht overal schijnen. Het leven als spel. Dat was de kop van een uitgebreid artikel dat ik ooit over Second Life schreef. Neem niets serieus, want uiteindelijk weten we niets. Dat is humor, en alleen humor neem ik serieus.

Wees transparant!

Date 7 september 2024

Zo zie je maar weer hoe de geest heerst over de stof. Hoeveel decennia hebben we niet geroepen dat we meer transparant moeten zijn? Daar is nu een eenvoudig zalfje voor gevonden dat al goedgekeurd is door de Europese Unie. Tartrazine met keurmerk E102. Dat is al te vinden in snoep en frisdrank. Je moet het alleen niet eten of drinken, maar over je huid smeren en voilà, je wordt doorschijnend totdat je het er gewoon weer afwast. Daar zitten we dan met onze mri-scanners en echo-transducers, die kunnen allemaal bij het grofvuil. We hoeven straks niet meer in zo’n kabalig cyclotron te liggen om ons van binnen te laten bekijken, want zo’n zalfje is al genoeg. Deze ontdekking van de Stanford Universiteit in Californië laat zien dat alles veel simpeler kan. Het is de makke van veel mensen dat ze denken dat grote problemen om grote oplossingen vragen. Waarom eenvoudig doen als het ingewikkeld ook kan, vragen ze zich dan af. Ook hier blijkt weer dat ze ongelijk hebben.

Fabrikanten van snoep en frisdrank zijn vast blij met deze ontdekking. Hun omzet zal stijgen want het gaat natuurlijk een rage worden om transparant te zijn. Ik zie bij het strand al douches staan waar geen water maar frisdrank uit komt. Om je biceps te showen, samen met bloedvaten en zenuwen. Om zichtbaar te maken dat je een lege maag hebt of genoeg hebt gegeten, of dat je écht naar het toilet moet. Om aandacht op de knoop in je maag te vestigen, of op wat je op je lever hebt. Rechtse mensen kunnen nu zien dat het hart écht aan de linkerkant zit. Als je in verwachting bent kun je pronken met je toekomstige kindje. Omdat je alles ziet wat zich in je handen afspeelt kun je veel beter leren typen en pianospelen. Omdat ook weefsels achter bot zichtbaar worden, kun je zelfs laten zien dat je wel degelijk hersenen hebt. Of in de spiegel naar die van jezelf kijken, op zoek naar waar je ziel zich schuilhoudt. En dat alles alleen wanneer je dat zelf wil, want je kunt je eigen transparantie in- en uitschakelen wanneer je maar wil. Jezelf even villen zonder dat het pijn doet.

Met of zonder huid? Ik zie het mensen elkaar al vragen voordat ze de liefde gaan bedrijven. Want zonder huid zie je veel beter welke plekjes je liefkoost. Je kunt veel mooier elkaars hele lijf zoenen, spiertje voor spiertje, orgaantje voor orgaantje. Misschien stoort het een beetje dat die onzichtbare huid ertussen zit. Maar dat is wel zo veilig want niet alles daarbinnen zal er even goed tegen kunnen als het gelikt of gezoend wordt. Zo’n lijf in extase met een enthousiast kloppend hart en hevig hijgende longen moet prachtig zijn om te zien, net als het naar binnen zwemmende sprankelende sperma. Liefde bedrijven met heel je lijf, extatischer kan het niet. Je moet na afloop natuurlijk niet vergeten je huid weer aan te trekken, zeker als je in wat luchtige kleding de straat op gaat. Dat is een raar gezicht, en dat heb je ook. Eerst even onder de douche dus. Want gewoon bloot is al aanstootgevend genoeg, dus daar hoef je niet met extra bloot nog een schepje bovenop te doen.

Dankzij deze ontdekking zie ik de toekomst vol vertrouwen tegemoet. Het einde van botoxen want iedereen kijkt dwars door het resultaat heen. Geen tatoeages meer die zo lastig te verwijderen zijn en het zicht op wat daar onder leeft belemmeren. Een onzichtbare huid maakt ons innerlijk juist méér zichtbaar, en het gaat toch uiteindelijk om het veelgeprezen innerlijk en transparantie? Ik doe mee!

In verwachting

Date 28 augustus 2024

Arthur is zwanger. Dat is goed nieuws! In de andere wereld kunnen mannen geen kinderen krijgen, maar bij ons is dat beter geregeld. Veel eerlijker ook. Arthur kon er niet over uit toen hij mij het nieuws vertelde. We hadden het nog maar een paar keer zonder condoom gedaan en het was vrijwel meteen raak! Hij heeft het kindje van mij! Daar ben ik best trots op, want in de andere wereld is me dat nooit gelukt. Behalve dan als ik het met een vrouw gedaan zou hebben, maar ik weet niet hoe dat daar moet. Nou ja, ook ik heb daar biologieles gehad, maar mijn lijf wilde niet echt meewerken en een kind zou uit echte liefde en extase geboren moeten worden. En dat is bij dit kind, mijn eerste dus, zeker het geval want we zijn nog steeds smoorverliefd op elkaar. Als ik wat beter kijk meen ik zelfs te zien dat Arthurs buik een beetje dikker is dan normaal, en dat is deze keer dus niet omdat hij lekker heeft gegeten en veel ijsjes met chocolade heeft gesnoept. Het kan ook nu al zichtbaar zijn omdat dit alles veel sneller gaat dan in de andere wereld. Daar duurt het maar liefst negen maanden voordat het resultaat van je werk tevoorschijn komt! God weet waarom. Het kost kapitalen aan zwangerschapsverloven, en je blijft steeds maar in spanning of alles wel goed gaat.

Wordt het een jongen of een meisje? Dat vertelde de zwangerschapstest er niet bij. Die vertelde alleen maar wanneer het verwekt is. Nog maar zo’n tien dagen geleden! Waar waren we toen? Op het strand waar ik indertijd Arthur ten huwelijk vroeg. We stonden toen in een vijvertje en ik heb daar nog een foto van. Daarop sta ik knielend voor hem, met mijn gevouwen handen naar hem uitgereikt. Anderhalve week geleden waren we dus op datzelfde strand. Een wegwijzer wees naar een ‘Gage Chamber’ in het kasteel verderop, en omdat we nieuwsgierig waren naar wat dat was lieten we ons daarheen teletransporteren. Toen werd ons al snel duidelijk dat er een schrijffoutje op die wegwijzer stond, want in die kamer stonden allemaal metalen kooien. Altijd belust op nieuwe ervaringen maakten we daar gebruik van. Want het heeft iets spannends om in een kooi te zitten. Naakt natuurlijk. Helemaal niets kunnen doen totdat een meester je eruit haalt omdat hij je lijf wil gebruiken. Of omdat hij je op transport naar een slachterij wil zetten. Of omdat hij gewoon wil dat je thee voor hem gaat zetten. In die kooi heb ik mijn geliefde dus bevrucht. We dachten nauwelijks aan een kind, want daarvoor waren we teveel in extase.

We wilden een jongen. Die zouden we dan opvoeden tot een goede en keurige kannibaal die netjes met mes en vork eet. Niet zo’n primitief barbaars type waarover in de andere wereld verhalen de ronde doen. Die daar vaak in het echt hebben bestaan of wellicht nog steeds ergens gulzig hun vlees bloederig verscheuren. Bovendien moet ons kind als het volwassen is zelf ook lekker smaken, en kannibalen zijn het lekkerst als ze zich veel aan mensenvlees tegoed hebben gedaan. Eten doe je ook om gegeten te worden, zo zit hier nou eenmaal onze natuur in elkaar. Het overgrote deel van de natuur in de andere wereld trouwens ook. Niks mis mee. Arthur en ik wilden graag een jongen omdat we die het lekkerst vinden. Die zijn wat pittiger en energieker dan meisjes en vrouwen. Dat proef je gewoon. Onze avonturen hebben ons eens naar een stadje geleid waar precies het omgekeerde het geval is. Daar zijn het meisjes en vrouwen die elkaar opeten omdat ze kennelijk van zachter en vetter vlees houden. Het was trouwens best een mooi stadje waar je elkaar heel romantisch op het nachtelijk strand onder de sterren kon braden en zo. Met een goed restaurant, een prachtig kerkje, en een theater waar je onder het smullen van popcorn kon genieten van terechtstellingen. Heel beschaafd allemaal. 

Maar nu Arthur zwanger is maken we ons toch zorgen, want wat te doen als het een meisje blijkt te zijn? Opeten, was onze eerste gedachte, en dan opnieuw beginnen. Maar het staat ons toch een beetje tegen om kinderen op te eten. Die hebben er niet voor gekozen. En als ze er wel voor kiezen overzien ze de gevolgen ervan nog niet. Een meisje zou trouwens ook wel eens een T-boy kunnen worden. Deze transgender jongens zijn er veel in onze wereld. Het dorp waar we wonen is daar volgens de naam T-boy Cove ook voor bedoeld. Maar net als wij zijn niet alle bewoners meisjes die zich tot jongens hebben omgebouwd. Juist omdat ze er als echte jongens uit zien, inclusief de energie die ze uitstralen, vind ik die T-boys even leuk als jongens die als jongens zijn geboren. Wel hebben ze hier vaak hun vagina behouden. Ja ja, van twee walletjes eten, gniffel ik dan. Of beter: in drie gaten genomen kunnen worden. Maar toch zal mij dat worst wezen, of hoe zeg je dat. Toen ik Arthur leerde kennen had hij ook een vagina. Hoe dan ook zijn we er nog niet uit wat te doen als het een meisje blijkt te zijn. Als ze een T-boy wil worden zal ze dat toch zelf zo moeten voelen.

We wilden het toch weten, dus ik heb alle medische gegevens van ons kind opgevraagd. Het is een jongen. En een meisje. Een tweeling. Arthur krijgt het zwaar. Moet veel rusten. En goed eten. Toen we op ons strandje lagen bij te komen van het nieuws wilde hij meteen een ijsje met chocolade, dat ik snel voor hem heb gehaald.

Mijn laatste keuze

Date 21 augustus 2024

Naarmate je minder wil is ook de vraag over het al of niet bestaan van een vrije wil minder interessant. Naarmate ik ouder word heb ik steeds meer het gevoel dat alles is gelopen zoals het moest. Heb ik ook minder spijt of schuldgevoel. Heb niks verkeerd of goed gedaan. Ik was nu eenmaal wie ik was, en daaraan is weinig uit te leggen of toe te voegen. Ja, ik dacht dingen te doen en keuzes te maken, maar achteraf bekeken kon ik in die en die omstandigheden niet anders, was alles voorspelbaar. Ik was niet altijd aardig voor mensen. Heb ze soms pijn gedaan. Mij niet altijd netjes gedragen. Omdat ik zo nodig spontaan moest zijn. Mezelf moest zijn, wat voor mij hetzelfde was. Alles wat dat niet was, was huichelarij, een leugen. Dat zei ik ook, en velen vonden dat naïef, vertelden mij dat ik het daarmee niet ver zou schoppen. Alsof ik dat zou willen. En ik hou niet van schoppen.

Ik moet toegeven dat mijn levensloop niet alledaags was. Een wild studentenleven. Psychologie studeren. Daarna bankmedewerker. Toch maar de studie afgemaakt. Toen naar Osho in Poona. Tien jaar van een uitkering geleefd. Mijn eigen astrologische bedrijfje gerund. Een lange tijd in de gemeenteraad gezeten. Nee, ik leidde geen voorbeeldig leven. Maar weinigen voelen zich zo rijk en gelukkig als ik. De realistische doemdenkers hebben ongelijk gekregen. Veel dingen gingen mij voor de wind, en waarom zou ik dan tegen de klippen op moeten laveren? Als dingen niet vanzelf gingen, als ik er moeite voor moest doen, hoefden ze voor mij niet meer. Ik ben ook principieel best lui. Natuurlijk wekt dat argwanende ogen op van velen die zich uit de naad werken en manoeuvreren om een beetje leuk bestaan te hebben. Maar kan ik helpen dat het zo gelopen is, dat veel dingen me kwamen aanwaaien? Dat er geen vierkantsaspecten in mijn horoscoop zitten? Is het dan verplicht om te lijden en ongelukkig te zijn?

Alleen gelukkige mensen kunnen de wereld verbeteren. Alleen maar door er te zijn. Daar is geen morele ambitie voor nodig. Het gaat ook niet om grootse dingen, maar om gewoon aardig te zijn. Om een glimlach. Beetje luisteren, beetje meeleven, beetje helpen. Juist géén doelen te hebben en te stellen, maar gewoon wat aanrotzooien. Ik hou niet van plannen en agenda’s, die moet je zoveel mogelijk vermijden. Onlangs kwam het opeens in me op om de vieze kliko schoon te gaan poetsen. Hoewel er geen kliko tussen de sterrenbeelden staat, was het kennelijk het goede moment daarvoor. Alles heeft zijn eigen tijd. Als ik van tevoren dit in mijn agenda had gezet, had ik er tegenop gezien en het klusje alleen maar afgeraffeld. Had ik ervoor gekozen om die kliko schoon te maken? Nee dus, het gebeurde gewoon. Mars stond kennelijk even conjunct Pluto in Kliko of zo. Ik doe maar wat, en dan gaat het opvallend vaak goed.

Onderzoek toont aan dat onze hersenen allang iets gekozen hebben voordat we ons daar bewust van zijn. Dan zeggen we achteraf dat het onze keuze was, maar het was gewoon ons ego dat zich dat besluit toe-eigende. Dat suggereert ons dat we dingen onder controle hebben. Maar op wat spontaan gebeurt past helemaal geen auteursrecht. Dingen gebeuren gewoon. Geloof je nou echt dat al die componisten hun muziek zélf hebben gemaakt? Die kwam gewoon in hen op, daar deden ze niets voor. Hetzelfde geldt voor uitvinders met hun aha-erlebnissen die ze alleen krijgen als ze even niets doen, ontspannen zijn, aan iets anders denken. Maar eigenlijk zijn er geen personen die het recht op auteursrecht en copyrights hebben, anders dan het bestaan zelf. De enige rechtvaardiging daarvan is dat ook de geïnspireerden brood op de plank hebben. Het enige wat ze deden is keihard oefenen en werken om hun inspiratie vorm te geven. En zelfs die bevlogenheid was niet hun eigen keuze.

Nee, een vrije wil is aan mij niet besteed. Ik kan niet anders dan doen wat ik doe. Keuzes maken je alleen maar onvrij. Dan moet je je daaraan houden en zo, terwijl het later allicht niet meer goed voelt. De grootste vrijheid is geen keuzes te hoeven maken. Daar kies ik voor! Mijn laatste keuze!

De Al-tijd

Date 16 augustus 2024

Vriend komt niet meer thuis. Dat was de conclusie van een gesprek dat we vorige week hadden met een team van Naarderheem waar hij sinds drie weken in revalidatie is. Hij heeft 24-uurs zorg nodig, en het was me niet meer mogelijk hem dat te geven. Tot hoe ver kan je daarmee gaan? Ik beloofde mezelf en anderen dat ik mijn grenzen goed zou bewaken, maar ging er ongemerkt toch overheen. De cardioloog vond mijn hart onrustiger geworden en gaf me bètablokkers tegen de stress. Na een poos niet op mijn gewicht te hebben gelet was ik opeens vijf kilo lichter. Hij kon nauwelijks meer lopen, en mijn grootste angst was dat hij zou vallen zodat ik dag en nacht waakzaam was. Nu bezorgt hij zijn kamergenoot zowat een hartverzakking als hij weer eens kunsten gaat uithalen. Ik vind eigenwijsheid een mooie eigenschap, maar je kan ook overdrijven. Tijdens dat gesprek met het team voelde ik opnieuw een janken in mijn keel opkomen. We hielden elkaars handen vast.

Tot zo’n anderhalve maand geleden had hij best heldere momenten. Dan kon hij niet ophouden met mij te danken voor al mijn zorgen. Ervoer hij een keer dat hij niet meer wist wie hij was, en genoot daarvan. Zei hij me troostend dat er eigenlijk niets aan de hand was. Vertelde hij heel bewust geweest te zijn toen hij met een zwaar bloedend hoofd op de grond lag. Dat gaf hoop dat het spiritueel wel goed met hem zou komen, maar van dit alles is weinig meer over. Hij is in een totaal andere voor mij ondoorgrondelijke wereld beland. Ik zoek hem drie keer in de week op, en blijf dan met hem in het restaurant eten. Hij praat zacht en is vaak in de war. Ik denk ook dat hij zich soms in de steek gelaten voelt, achtergelaten, gedumpt, en ik kan me dat zelfs nog goed voorstellen ook. Alsof ik hem als een gewonde soldaat heb moeten achterlaten. Maar ik kan hem niet meer helpen. Niet meer dan soms te laten merken dat ik nog bij hem ben. Uiteindelijk moeten we toch allemaal alleen sterven.

Soms hoop ik dat zijn geheugen weer terugkomt, dat al het moois tussen ons niet verloren gaat. Dat we weer samen fietsen in de Veluwe. Op een warme zomernacht aan de Amstel op een bankje zitten. De Mont Ségur en de Martinitoren beklimmen. Gewoon spelletjes spelen bij de muziek van Enya. In Duitsland de zonsverduistering van 1999 beleven. Overal in het land klassieke concerten bezoeken. Elkaar voor het eerst zien en werken in de Osho-commune in Amsterdam. Ik wil graag geloven dat dit alles niet verloren gaat, zoals je in sommige spirituele kringen hoort. Dat alles in zogenaamde Akasha-records wordt opgeslagen, of in een vijfde dimensie. Dat dit alles nog steeds aanwezig is, maar je er niet meer bij kunt omdat het bestandssysteem in de hersenen kapot is en niets meer kan vinden op de kosmische harde schijf waar alles voor eeuwig in de Al-tijd is opgeslagen. En eigenlijk geloof ik dat niets verloren gaat, dat alles wel ergens zo niet overal een stempel achterlaat. Ergens fietsen we nog steeds in de Veluwe.

Hij zit en ligt daar maar. Met voor mij onpeilbare gedachten, ook als we elkaar even recht in de ogen kijken. Hij kijkt niet naar films, want die zijn voor hem niet meer te volgen. Ja, ik moest een boek voor hem meenemen. Wetend dat hij er niet veel meer dan een paar pagina’s uit zou lezen heb ik het toch voor hem meegebracht. Het ontstaan van de tijd van Thomas Hertog. Alsof voor het ontstaan van iets géén tijd nodig is. Maar Vriend heeft nu alle tijd omdat van alles voor hem geregeld is en hij zich nergens zorgen over hoeft te maken. Maar dat doet hij toch, want hij voelt zich opgesloten, gevangen gezet door mij en consorten. Het moet wennen, want het is allemaal heel nieuw voor hem. Ik hoop dat hij na een poosje genieten kan van het hier en nu, waarvoor helemaal geen gedachten nodig zijn. Dat hij niet meer hoeft te weten wie of waar hij is, of wie ik ben. In gedachten zie ik hem guitig glimlachen omdat hij stiekem verlicht is. Zou zomaar kunnen, daar in de Al-tijd. Maar eerst gaan we vanmiddag weer een ijsje eten.

Herinnering

Date 7 augustus 2024

Dit is ideaal, zoals het hoort. Vanuit mijn nest in schamele kleding meteen buiten gaan zitten met koffie, rookwaar en een krantje. Zomer. Doet me denken aan Saint-Tropez, zomer 1979, toen ik gebruik kon maken een appartementje dat Alex het jaar ervoor had gekocht en dat we toen samen hadden ingericht. Hij had een erfenis gekregen en meende zijn geld goed te investeren omdat een bureau er wel voor zou zorgen dat het verhuurd werd als hij of ik er niet waren. Het werd toch stiekem verhuurd, want toen ik een jaar later er onverwacht binnenviel bleken er anderen te zitten die ik via het verhuurbureau weg moest jagen. Deze zomer was ik er alleen en flaneerde ik ’s avonds bloot in een rode tuinbroek over de kades langs de cafés. Overdag schreef ik brieven en pende steeds nieuwe liedjes op die in mijn hoofd kwamen spelen. Het mag dan een decadente wereld zijn, toch hield ik van het stadje. Pink Floyd zong er ook al eens over, en ik was helemaal verkocht toen twee jongens ergens in het halfduister hun Brain Damage ten gehore brachten. Romantischer kon het niet. Toen ik terugwandelde naar het appartementencomplex deed de maan me meeglijden zodat ik niet eens zelf hoefde te lopen. Over de Chemin des Amoureux.

Want verliefd was ik! Op Osho – toen nog Bhagwan geheten – die ik dat voorjaar had ontdekt. Ik had boeken en cassettes met zijn lezingen meegenomen. De ontmoeting met de Meester is eigenlijk de ontmoeting met jezelf. Herkenning. Hij vertelde dingen die ik eigenlijk allang wist, alsof hij mijn gedachten tot leven bracht door er proza en poëzie van te maken. Een her-innering, zoals mijn Wijze Tante het zou noemen. Maar ik was niet alleen op Osho verliefd, maar op de hele wereld hier in Saint-Tropez. De lome luie zomersfeer, de zangers en artiesten op de kades. Ik heb daar mooie herinneringen aan. Ik zwelg daar soms zelfs in, maar dat schijnt niet te mogen van veel spirituele leraren. Je moet in het hier en nu leven. Niet elders, niet in het verleden of de toekomst. Want je bent alleen en altijd in het hier en nu. Wat een kortzichtige visie eigenlijk! Wat is dat ‘hier’ dan? Mijn eigen lijf, de plek waar ik ben? Het bos waarin ik wandel, het dorp waar ik woon? Waar is de grens tussen hier en daar? Mag ik niet meeleven met een kind in Gaza? Klinkt nogal selfish allemaal. Waarom is het hier niet overal? Wat ook geldt voor dat ‘nu’, alsof het ene nu belangrijker is dan het andere nu. Alsof op dieper niveau niet alles tegelijk overal gebeurt.

Voor een rationeel denker is dat natuurlijk onzin allemaal. Maar voor mijn gevoel klopt het, en laat mij maar mijn gevoel volgen. Verleden en toekomst bestaan niet meer als wat geweest is of wat nog komen moet omdat ze in het nu aanwezig zijn. Ga op een verre planeet zitten, kijk naar de aarde. Laat alles als in een versnelde film aan je voorbij trekken. Wat maakt het uit allemaal? Niets. Alles wat overal en altijd gebeurt staat al lang op een kosmische film waarvan we alleen een paar beeldjes zien waarmee we ons identificeren. Alles gebeurt gewoon en daar is eigenlijk weinig over te zeggen. Niets is belangrijk en daarom is alles even belangrijk. Vergeet de tijd en alles gebeurt tegelijk. Dan zijn er geen verleden en toekomst meer omdat ook die in het nu zitten, de al-tijd die overal aanwezig is. Tijd en ruimte zijn een illusie, een bedenksel als je je vastpint op de vier coördinaten van ruimte en tijd. Zo’n identiteit moet je niet willen. Verlang ik nu terug naar die mooie vakantie in Saint-Tropez? Ja en nee. Het verlangen is het verlangde! Hoe kan ik verlangen naar iets dat er al is? Zelfs een van mijn beste vrienden die overleden is mis ik niet. Omdat hij er voor mij nog altijd is. Ik schud de tijd van me af en proef de tijdloosheid.

Eigenlijk ben ik een mysticus, hopeloos verliefd op het onuitsprekelijke waarnaar zoveel gedichten en muziek proberen te verwijzen. Smachtend wil ik één worden met het tijdloze Al, met de sterren. Ik kan me niet vaak genoeg her-inneren dat ik ooit zo was, ben en zal zijn. Op een terras in Saint-Tropez neem ik nog een glaasje pastis en ik weet dat het goed is.

Vriend in revalidatie

Date 27 juli 2024

Gisteren hebben Marcel en ik Vriend naar de revalidatiekliniek Naarderheem gebracht. In 2018 was parkinson bij hem geconstateerd, waarmee toen nog goed te leven was. De afgelopen jaren kreeg hij er echter veel last van, en de afgelopen maanden ging hij sterk achteruit. Het licht sprong op rood toen hij precies een maand geleden in de badkamer zodanig zijn hoofd verwondde dat ik de ambulance erbij moest halen. Dat liep goed af, maar ik was op het einde van mijn krachten als mantelzorger. Een paar dagen later de dokter op bezoek die mij de weg wees naar thuiszorg en huishoudelijke hulp. De zorgen gingen niet alleen om Vriend maar ook om mij, en iedereen was het er over eens dat ik ongemerkt mijn eigen grenzen had overschreden en zwaar overspannen was. Ik was intussen vijf kilo afgevallen, maar vond het heel fijn om voor Vriend te zorgen en hij was me daar ook heel dankbaar voor. Thuis blijven kon niet meer, onder anderen omdat hij nog nauwelijks kon lopen en de halsbrekende toeren waarmee ik hem de trap op en af hielp werden onverantwoordelijk. En dan heb ik het niet eens over andere onaangenaamheden.

Parkinson is een sadistische hersenziekte die de laatste tijd epidemische vormen lijkt aan te gaan nemen. Geleidelijk aan verlies je de controle over je spieren, maar ook het denken en het kortetermijngeheugen gaan achteruit, zodat communicatie steeds lastiger wordt. We kennen de ziekte van de prachtige film Awakenings naar aanleiding van het gelijknamige boek van neuroloog Oliver Sacks. Het is een hersenziekte waarbij te weinig dopamine wordt aangemaakt, wat tot in zekere mate gecompenseerd kan worden door gebruik van levodopa. Terwijl ik deze woorden schrijf begint mijn horloge te trillen als herinnering dat Vriend 150 milligram daarvan moet innemen, maar daar wordt nu in Naarderheem voor gezorgd. Ik noem het een sadistische ziekte omdat er ook hoopgevende periodes zijn waarin alles beter lijkt te gaan terwijl het uiteindelijk steeds slechter gaat. De oorzaak van parkinson wordt gezocht in het gebruik van bestrijdingsmiddelen, maar ik kan me ook voorstellen dat mensen die veel behoefte aan controle hebben daar extra ontvankelijk voor zijn. Net zoals veel andere ziektes zich niet alleen op het lichamelijke vlak afspelen, maar ook een psychologische en spirituele dimensie hebben.

Ik heb Marcel, die ons het afgelopen jaar met veel hand-en-spandiensten heeft bijgestaan, gisteravond getrakteerd op een etentje op het terras van Bruis hier in de Blaricummermeent. Ik nam een pannekoek en een dame blanche toe. Daar belde Vriend nog naar Marcel, en was verward. Toen ik later weer alleen thuis was voelde het huis stil en leeg aan. In gedachten was ik bij Vriend, tien kilometer verderop in een vreemd bed, maar wel met een aardige kamergenoot. Het doet pijn hem alleen achter te laten, maar het kan gewoon niet anders. Op de een of andere manier heb ik het gevoel de afgelopen maanden dichterbij bij hem geweest te zijn dan ooit. Stil, huilend en machteloos. Ik hem troostend, maar hij ook mij troostend. Het is onzeker of hij hier ooit nog terug zal komen. En ik moet eraan wennen alleen te zijn, in elk geval de komende maanden. Maar ik hoef niet meer dag en nacht angstig te zijn dat hij valt of gekke dingen gaat doen. Zelfs Arthur leeft via berichtjes met mij mee. Ook een Maagd, net als Marcel en Vriend.

Straks ga ik kersen voor hem kopen, daar is hij dol op, en vanavond ga ik met hem mee-eten in het restaurant. Heel veel lieve kusjes, lieve Vriend!

Ik ben een dromer

Date 23 juli 2024

Als alles één is, kan er geen verschil zijn tussen subject en object, tussen de getuige en het waargenomene. Osho hamert vaak op dat getuige zijn, de watcher on the hill die zich nergens mee identificeert. Maar dat is dus géén non-dualisme. Het is een fase op het spirituele pad, die uiteindelijk – paradoxaal als dat is – tot versmelting van subject en object kan leiden. Identificatie met de getuige groeit dan tot identificatie met alle subjecten, het Al.

Het bewustzijn kan ook zichzelf waarnemen, want anders had ik er nooit over kunnen schrijven. Dat verschil tussen subject en object is een creatie van het denken dat net als computers digitaal werkt. Hoewel de kwantummechanica al een eeuw knaagt aan dit grondvest van de wetenschap. Object is subject! Maar dat kan het verstand zich niet voorstellen. Evenmin als iets als oneindigheid, dat je eeuwig kunt blijven reizen in de kosmos. Dat wringt ergens in de hersens. Als ik een boom zie, ben ik de boom!

Ik kom op dit alles wegens reacties op mijn verhaal dat ik kan dromen dat ik verlicht ben. Dat is uiteraard een knuppel in het spirituele hoenderhok, want dromen wordt in die kringen meestal niet als de meest hoogstaande activiteit beschouwd. Daar kan dat per definitie niet. Maar 1: als het zo is dat wij mensen leven in een droom, en 2: mensen verlicht raken, dan 3: dromende mensen kunnen verlicht raken. En het is trouwens niet echt non-duaal om een verschil te maken tussen droom en werkelijkheid.

Niet dat die dromen die ik bedoel zo bijzonder zijn, want ik herinner me niet veel meer dan een verstilde serene sfeer. Dat was het gewoon. Geen vragen, geen antwoorden. Misschien zijn het eigenlijk herinneringen, want elk kind wordt verlicht geboren. Uiteindelijk gaat het op het spirituele pad om herkenning, bewustwording van dingen die je allang wist. Herkenning in een goeroe, mooie gedichten, muziek, het maakt niet uit wat. Eigenlijk weten we drommels goed wat verlichting is maar ons zorgelijk ikje staat dat in de weg.

Veel mensen identificeren zich alleen met zichzelf. Stom. Dan kan je moeilijk meegenieten van de bomen die naar de wind wuiven, van de golven die met het strand spelen of van de sterren die guitig naar je knipogen. Dan kan je moeilijk meelijden met een zieke die pijn heeft, met het liefdesverdriet van je kind of vriend, met de angst van mensen wiens huizen door raketten worden bedreigd. Als ik de vliegenmepper pak bied ik de mug mijn excuses aan voordat ik hem doodsla. En ik dank zelfs mijn computer voor al het werk dat hij voor me doet. Want alles leeft – ook dat is logisch in de non-duale wereld.

Sommige mensen vinden mij een dromer. Houden zo. Want mijn belangrijkste dromen vertegenwoordigen voor mij meer werkelijkheid dan veel alledaagse zogenaamde realiteit. Het gaat mij niet eens om verbondenheid met de wereld om me heen, want dan rest er nog steeds verschil tussen ik en de ander. Maar ik geef toe dat het onbegrijpelijk is allemaal. De meest essentiële dingen – zoals de liefde – zijn gewoon niet te begrijpen. Dat zou betekenen dat je er grip op hebt. Vergeet dat maar.

Ik geef toe dat ik het grootste deel van mijn leven meen dat ik als een ikje besta. Maar de momenten waarop dat niet zo is zijn wel de meest waardevolle in mijn leven.