Taal
26 mei 2013
Slecht taalgebruik zet me meteen op het verkeerde been. Ik vind het een ramp als mensen zo weinig moeite nemen om een beetje goed Nederlands te schrijven, en vind dat schofferend naar de lezer. En dan heb ik het niet alleen over spelling, maar ook het misbruik van en gebrek aan punten, komma’s en andere leestekens waardoor je zinnen soms meerdere malen moet lezen om ze te begrijpen. Het is maar goed dat ik niet in een sollicitatiecommissie zit, want ik zou alle brieven in slecht Nederlands meteen opzij leggen, autochtoon of niet. In plaats van dat ze zelf wat moeite doen om iets begrijpelijks op papier te zetten, moet je als lezer extra je best doen om te volgen wat er gezegd wil worden. Het type mensen dat hun auto op de stoep zet en met een ‘Ja maar je kan er toch omheen lopen?’ antwoordt als je er wat van zegt. Zelfs veel gelezen nieuwssites als nu.nl maken taalbrokken waar mijn verstand bij stilstaat. Wat laten die mensen zich toch kennen!
Waarom slecht taalgebruik me zo irriteert? Omdat taal een middel voor communicatie is, de drager van de boodschap, en daarom onopvallend op de achtergrond moet blijven. Slecht en afwijkend taalgebruik leidt af van de inhoud, en moet niet functioneren als een knetterende stoorzender. Als je niet behoorlijk kunt schrijven, doe ik het dan gewoon niet! Soms voel ik zelfs de neiging om mensen in Facebook te ontvrienden als ze het steeds meer hebben over hun als ze hen bedoelen, over welke als ze die bedoelen, over me als ze mijn bedoelen en ga zo maar voort. Niet dat je alles volgens het Groene Boekje hoeft te schrijven maar dan moet een alternatieve spelling of neologisme wel een funksie hebben! En sommige officiële schrijfwijzen stuiten ook mij tegen de borst, bijvoorbeeld dat je actie met een toch wat ouderwets aanvoelende c schrijft in plaats van met de meer progressief ogende k. Klavecimbels, helikopters en insecten bezorgen ook mij problemen, zelfs tijdens het schrijven van deze blog.
Uiteraard dacht ik er in mijn jonge progressieve jaren anders over en schreef ik liever over staatsjonrestoraatsies en zo, maar dat heb ik later toch weer achter me gelaten. En ik ben niet de enige die bij het verschijnen van het Groene Boekje in 1995 op zijn achterste poten kwam te staan. Toen kregen we dat gedoe met die tussen-n, bedacht door een aantal academici die achter hun bureau vol pannenkoeken mij veel zielenleed bezorgden. Ik ga ervan uit dat de Taalunie die onzin in de editie van 2015 straks weer terugdraait. Dat zou getuigen van ruggengraat! En dan heb ik het nog niet eens over de schrijfwijze van planten en kruiden, die paardenbloemregel. Of over het gebruik van accenten en de schrijfwijze van samenstellingen. Het lijkt erop dat de Nederlandse Taalunie onze taal heel academisch en rationeel wilde maken, maar voorbij ging aan de mensen die deze spelling zouden en soms moesten gaan gebruiken.
Geen wonder dat in 2005 het Witte Boekje van het Genootschap Onze Taal verscheen, waarvan de spelling door NRC, De Volkskrant, Trouw, Elsevier gebruikt wordt. Het is ook veel praktischer dan het Groene Boekje omdat er bijvoorbeeld ook de spelling van eigennamen en uitdrukkingen te vinden zijn, terwijl het Groene boekje hoofdzakelijk losse woorden geeft. Is het er van af komen, ervan af komen, er vanaf komen, er van afkomen, ervanaf komen of er vanafkomen? Probeer dat maar eens in het Groene Boekje te vinden! Terwijl het Witte Boekje van Onze Taal vol staat met dit soort voorbeelden. Daar heb je wat aan. Zeker als je, zoals ik, vaak teksten en drukproeven corrigeert, zoals die van het dorpsblad hei & wei.
Nu kun je natuurlijk stellen dat het abominabele taalgebruik ook te danken is aan slecht onderwijs, maar dan blijf ik me er toch over verwonderen dat mensen kennelijk niet zien hoe woorden worden geschreven, dat hen niet opvalt dat in Facebook staat vind ik leuk en niet vindt ik leuk, dat soort dingen. Ik ben geen fan van hen die bij alles op ‘eigen verantwoordelijkheid’ wijzen, maar dat kan toch geen argument zijn om zelf niet meer op te letten? Of taal gewoon lelijk te maken, zoals maar al te vaak in het computerwereldje gebeurt, waar steeds meer gesproken wordt over de tablet, de notebook en router als rauter wordt uitgesproken. Dat doet pijn. En helemaal als ze het over media en data als enkelvoud hebben, maar kennelijk realiseren ze zich niet dat er ook pluralia tantum bestaan, woorden die gewoon geen enkelvoud kennen, zoals ingewanden en onkosten. ‘De data is veilig,’ schrijven ze dan onbeschaamd. Ik vraag me af waar hun hersens zit.
Het zal wel een tic van mij zijn, die taal. Heb ik van mijn schrijvende vader en grootvader. En ook ik zie wel eens taalfouten over het hoofd. Maar ik blijf het moeilijk vinden om slecht geschreven teksten, net als plat gepraat, serieus te nemen. En nu maar hopen dat er in deze blog niet teveel taalfouten zitten…
Gepost in Diversen
26 mei, 2013 om 16:49
Je schrijft toch: een beetje goed Nederland(s)…….
26 mei, 2013 om 18:23
Awwww! En die fout kan ik er niet meer uit halen want dan slaat jouw commentaar nergens op. Bloos! Zucht…
26 mei, 2013 om 18:24
Ga je gang
27 mei, 2013 om 11:19
Oké Peter, dank je wel. Ik heb ‘Nederland’ in de tweede zin veranderd in ‘Nederlands’.
27 mei, 2013 om 14:11
Nog bedankt voor het boekje !
30 mei, 2013 om 21:59
Héérlijk, Satyamo! Je blogje (ook al zo’n woord) is me niet alleen uit het hart gegrepen, maar de tekst komt, nagenoeg precies zo, zeer regelmatig vanuit mijn hart via mijn eigen koker naar buiten!
Er zijn tegenwoordig teveel mensen, waaronder journalisten en zelfs advocaten, die dermate slordig met de Nederlandse taal omgaan en daarmee blijk geven niet te begrijpen, hoe belangrijk juist taalgebruik is.
Ik vermoed, dat door de globalisering vanuit het Noord-Amerikaanse achterbuurt-Engels het “them have” door de debielekes is vertaald met “hun hebben”. Ik ben nog steeds van plan, als ik iemand tegenkom die een dergelijk Nederlands tegen me gebruikt, om dan bv. te zeggen: “Mijn heb”. (Consequent gebruik van een bezittelijk voornaamwoord als persoonlijk voornaamwoord.)
Verder gebruik ik in mijn geschreven teksten vaak verbindingsstreepjes, komma’s en hoofdletters om mij moverende redenen en wel deze:
het duidelijk en heel precies overdragen, meedelen, communiceren van gedachte-inhouden en bedoelingen gaan mij boven alles, ook boven afspraken over schrijfwijzen. Daar ben ik nogal eigenzinnig in. Maar als een correcte schrijfwijze belangrijk is, dan maak ik graag gebruik van (ook een wit boekje) “Spellingwijzer Onze Taal”, heel uitgebreid en makkelijk te hanteren. Bedoelde je die misschien?
31 mei, 2013 om 11:16
Hi Diana, dank voor je uitgebreide reactie. Leuk te horen dat ik in elk geval één medestander heb! Ik ken de Spellingwijzer Onze Taal http://www.bol.com/nl/p/spellingwijzer-onze-taal/666817323/ niet. En weet dus ook niet of deze alternatieve spelling van woorden bevat (denk aan de tussen-n en zo) zoals in het Witte Boekje http://onzetaal.nl/boeken/het-witte-boekje-editie-2012 dat ik gebruik, maar dat denk ik niet. De Spellingwijzer is trouwens uit 2000, en de witte spelling duikt voor het eerst in 2006 op in de eerste editie van het Witte Boekje.
19 juni, 2013 om 15:10
Jammer jammer Satyamo. Betrapt!
Het groene boekje van 1995 gaf als regel dat paardebloem ZONDER n geschreven mocht worden en vandaar heb ik in mijn artikel over de paardebloem in de Kaarsvlam dat door jou is gecorrigeerd (!) paardebloem als paardebloem geschreven. Bovendien heb ik de pest aan paardenbloemen, vanwege dat ennetje.
Daarin ben ik dan een uitzondering geworden, want alle dreuzels onthouden slechts dat de n wordt toegevoegd als het eerste deel van het woord een meervoud kent. De pannenkoekenregel dus. Voor de paardebloem geldt dat als het eerste deel van het woord een dierennaam is en het tweede deel de naam van een plant of deel daarvan de n wordt weggelaten, zeker als het geheel een plantkundige naam oplevert. Ben je er nog?
Anders is het dus met paardenvijg. Het eerste deel levert een dierennaam op en het tweede deel een plantennaam. Het geheel is echter geen plantkundige aanduiding. (Ontleend aan Wikipedia).
Voor de liefhebber:
Aangezien paardenvijgen niet op het menu stonden, bestelden de plukkers van de geneeskrachtige kattenstaarten pannenkoeken met paardebloementhee.
19 juni, 2013 om 15:32
Pfffffff, dank je wel, Nisarg!
Maar ‘paardenbloemregel’ is toch géén plantaardige aanduiding? Dan heb ik het woord toch goed geschreven? De kop van het Wikipedia-artikel luidt trouwens ‘Paarde(n)bloemregel’ en aan het eind van de vijfde alinea hebben ze het zelfs over ‘paardenbloemregel’. Helaas is het woord ‘paardenbloemregel’ (of ‘paardebloemregel’) niet te vinden in mijn Groene Boekje (uitgave 2005). 😉
Overigens heb ik onlangs ergens gelezen dat ze niet van plan zijn om in het Groene Boekje van 2015 de regel weer terug te draaien. Zucht…….
19 juni, 2013 om 19:47
Ojee, dat wordt lastig, satyamo. Maar paardebloemregel is een regel die met paardebloemen te maken heeft en dat zijn planten. Het kan er bij mij niet in dat de koppeling van regel en paardebloemen de schrijfwijze van het al samengestelde woord paardebloem kan veranderen. Anders zou het zijn met paardenmiddel en een paardenmiddelregel.
Dat in de kop van het artikel het ennetje tussen haakjes is gezet wil m.i. zeggen dat er kennelijk twijfel is geweest over de schrijfwijze. Er is een uitzondering voor gemaakt.
Het is echt heel jammer dat deze regels niet worden teruggedraaid. Ooit schreef Rudy Kousbroek dat nieuwe spellingen hele generaties boeken onleesbaar maakten voor kinderen van nu.
Wat niet helemaal waar is, want ik las als kind de boekenkasten van mijn hele familie uit en die boeken waren geschreven met sch’s en naamvallen.
Maar Satyamo, het is echt de moeite waard om op te blijven opletten op taal; goed om daar over te schrijven, wat hullie er ook over zeggen .