VVD 60 jaar

27 januari 2008

Ik zag mijn kont laatst in de spiegel, en dacht: “Hé, daar heb je Wiegel!” Aldus Freek de Jonge, maar ik ben het niet met hem eens. Een kont is van vlees en bloed, lééft. En dat is niet iets wat ik van Wiegel zou durven zeggen. Hij voelt aan als beton, hard en vierkant, meedogenloos. Heeft inderdaad iets van een kanon. Vroeger moesten we niets van hem hebben, en dat is altijd zo gebleven. Jammer genoeg heeft de VVD weinig geleerd in de laatste decennia, is ze zelfs van kwaad tot erger vervallen. Is ze op haar 60e verjaardag verworden tot een partij van schreeuwlelijken en neoliberalen, die het ideaal van vrijheid blijheid zo hoog in hun vaandel hebben staan dat ik mij afvraag waarin het eigenlijk van anarchisme verschilt. De partij is helemaal losgeraakt van haar beginselen. Net als de Partij van de Arbeid trouwens, waarbij ik nog steeds vind dat Wim Kok zijn ogen uit zijn kop zou moeten schamen. Ja, tegenwoordig moet je eigenlijk zeggen ‘zijn ballen uit zijn broek schamen’, maar dat lijkt me bij hem een onmogelijkheid.

Gelukkig zijn er hier en daar VVD’ers die er anders over denken. Zoals de Groningse professor Frank Ankersmit, die onlangs in Dagblad De Pers onder de kop Na zestig jaar moet de VVD gaan nadenken zijn verhaal over deze partij vertelde. “Als de liberalen zich zouden bezinnen op hun intellectuele erfenis, dan is daar goud van te maken,” zegt hij, erop aandringend dat de VVD zich moet afvragen wat liberalisme eigenlijk is. De koers van deze partij was volgens hem de laatste jaren zelfs anti-liberaal, want die is “verwaterd tot een economische theorie en het marktdenken totaal doorgeschoten,” zoals bij de zorg en het onderwijs, “sectoren waar de logica van het bedrijfsleven niet opgaat.” “De echte liberale traditie is nou juist die van de strikte scheiding tussen publiek en privaat, dat is wat in de Franse Revolutie bewerkstelligd werd. We leven nu ook weer in revolutionaire tijden, omdat we de staat weer opnieuw moeten uitvinden.”

Ja, daar droom ik van. Een staat dus die niet onder het mom van terrorismebestrijding ons hele privéleven wil doordringen met behulp van pasjes, camera’s, RFID-chips, mobiele telefoons, satellieten, internet, koppeling van bestanden, GPS en wat niet al. Een staat dus die haar burgers vrijheid van keuze geeft, bijvoorbeeld voor al dan niet alternatieve voeding en geneesmiddelen. Een staat dus die het privéleven en de keuzes van haar burgers – zolang zij daar geen anderen schade mee berokkenen – respecteert. Dat is liberalisme!

Ankersmit was ook degene die mij heeft geïnspireerd om over neoliberalisme te schrijven. “De publiek-private sector zou de overheid beter moeten laten werken, maar heeft er vooral voor gezorgd dat de staat niet meer direct kan ingrijpen. Om toch greep te houden moet er voortdurend nieuwe regelgeving worden bedacht. Met een onvoorstelbare bureaucratie tot gevolg. Het resultaat is een machteloos monster. Een staat die vooral autistisch met zichzelf bezig is.” Zo mag ik het horen en is het duizend procent herkenbaar. Het roer moet om, dat lijkt me overduidelijk. En kijk, als zo iemand als Ankersmit nou partijvoorzitter werd, of zijn denkbeelden nu eens binnen de VVD gingen floreren, dan zou ik me heel in de verte misschien kunnen voorstellen dat ze er een stem bij zou krijgen.