Depressie

12 maart 2008

De barometer stond gisteren heel laag en hoewel hij nu weer naar 990 millibar is opgekropen stormt het hevig buiten. Ik hoor de boomtakken tegen de dakpannen slaan. Ben bang dat dit niet altijd even goed blijft gaan als tot nog toe het geval is. Heb weer een beetje last van hoofdpijn en moeilijk kunnen lezen vanaf het wit oplichtende beeldscherm. Ben een beetje depressief. Ja, ook ik ken dat gevoel! Maar wat heeft dat nou met luchtdruk te maken? Nou, als die buiten afneemt word ik letterlijk opgeblazen en ben ik veel te vol van mezelf. Wat volgens mij een basiskenmerk van depressie is: opgesloten zijn in jezelf, somberheid, het niet meer zien zitten, geen uitweg meer zien, een gevoel van gevangenschap. Allemaal dingen die eigenlijk alleen maar over jezelf gaan en waarbij geen gaatje of luikje meer openstaat naar de buitenwereld. Een gevoel dat zo erg kan zijn dat het tot zelfmoord leidt. Een gevoel waar je niet uit kan komen omdat het in zichzelf verstrikt raakt. En er is ook niet uit te komen, want het kenmerkende van depressie is het geloof dat je door niets meer verlost kan worden, ook niet door een therapie of pillen.

Maar goed. Therapie is teveel gevraagd, maar een pilletje slikken willen mensen nog wel eens doen tegen somberheid. Zodat antidepressiva inmiddels zoveel worden geslikt dat het nuttiger zou zijn om eens hier een kruistocht tegen te beginnen dan tegen alcohol en drugs. Want die pillen nemen de oorzaak niet weg, doen je leven in een schijnwereld wat zich hoe dan ook eens zal wreken, wellicht pas tijdens het sterven of daarna. De oorzaak die ligt in een ultiem gevoel van afgescheidenheid van de buitenwereld, een gevangen zijn in zichzelf, het voelen van de ultieme consequentie van het hebben van een ik dat weigert zich over te geven aan een hogere realiteit. In spirituele kringen wordt wel gesproken over the dark night of the soul, vaak als laatste fase voordat iemand verlicht raakt, bevrijd wordt van de overbetrokkenheid met zichzelf. Want de meeste mensen maken de fout zich met zichzelf te identificeren. In dit licht is depressie een heilige ziekte. Bij te lage luchtdruk wordt je lijf letterlijk opgeblazen, en zo is dit ook met het ik dat alleen maar aan zichzelf kan denken en erachter komt dat dat eigenlijk verschrikkelijk is.

Maar depressie is ook iets waarover je nauwelijks durft te schrijven omdat je er wellicht anderen mee kwetst. En humor is natuurlijk helemaal uit den boze! Je moet voorzichtig omgaan met mensen die depressief zijn of kunnen worden, want anders worden ze nog depressiever als ze al zijn. Of doe je hen verdriet. Of worden ze kwaad, wat vaak op ingehouden verdriet wijst. Natuurlijk is er verdriet! Wie zou dat niet hebben als hij zich realiseerde al héél lang het moederhuis verlaten te hebben? Al millennia lang doelloos rondlummelend in Second Life, Third Life, Fourth Life en in nog verdere uithoeken van het heelal? Die hij dan ook nog voor de enige echte reële wereld heeft aangezien? Een verdriet dat echter tegelijk van de diepst mogelijke ontroering getuigt, waar gevoel zijn polariteit verliest en er alleen maar is. Is het niet een ultiem smachten naar overgave, naar meedansen met het bestaan, naar opgaan in het Al, dat op de loer ligt en waar je in een depressieve bui nog even niets van wil weten? Maar dat er ondanks jou nog altijd is en je zelfs nooit verlaten heeft?

Mijn moeder die depressief op bed ligt in haar kamer. Buiten is het groene leven van de bomen, heerst er vrede en is het stil. Een beeld dat ik nooit vergeet. Hoe kan iemand somber zijn terwijl er niets dan die stilte en vrede is? Terwijl er niks aan de hand is? Kijk gewoon naar that which is, zou Bhagwan zeggen, want de rest bestaat alleen maar uit gedachteconstructies, verlangens en herinneringen, angsten en opvattingen, geloven en oordelen, hechtingen en conditioneringen. En dan merk je dat er niet alleen niets aan de hand is, maar dat er zelfs Niets aan de hand is. Dat jij eigenlijk helemaal niet zo belangrijk bent, en dat ook helemaal niet hoeft te zijn. Dat geeft pas ontspanning! En daar zijn we hard aan toe in onze samenleving. Depressie als spirituele ziekte. Hoe raar dat ook in deze context klinkt, betekent dit ook dat er hoop is. Hoe we met depressies omgaan – drogeren of erkennen als existentieel noodzakelijke fase – zegt iets over hoe we als samenleving tegenover spiritualiteit staan.

Intussen staat de barometer op 1001 en is de storm een beetje geluwd. Het KNMI heeft het weeralarm ingetrokken en alle pannen zitten nog op het dak. Depressies komen en trekken voorbij en als ik niet bij tijd en wijle zo’n bui had gehad was mijn leven vast minder mooi geweest.

Gepost in Psychologie, Spiritualiteit