Zonder last

4 september 2010

Piet Hein Donner heeft de drie ‘dissidenten’ Klink, Koppejan en Ferrier binnen het CDA gevraagd zich te binden aan de uitkomst van het CDA-congres. Zeker voor iemand die rechten heeft gestudeerd is dat heel merkwaardig, want Donner zou moeten weten dat dat helemaal niet kan. Volksvertegenwoordigers worden geacht ‘zonder last’ te stemmen, maar daar lijkt deze ex-minister van Justitie niets van af te weten. Waarmee deze keurige gereformeerde heer ook zelf een beetje dissident lijkt. Volgens Wikipedia betekent ‘zonder last’ dat ‘een volksvertegenwoordiger zich niet mag laten opdragen in een stemming een bepaald standpunt in te nemen. De vertegenwoordiger moet op basis van eigen inzicht en overtuiging een oordeel vellen.’ Het is dus niet verplicht om een partijstandpunt te volgen als je het daar niet mee eens bent. Je bent onder andere om je eigen inzichten en overtuigingen bij een partij gekomen, maar daar eenmaal gearriveerd blijf je vrij. Dat is heilig in onze democratie, net als een zekere immuniteit. Zo staat in de Gemeentewet te lezen (artikel 22): ‘De leden van het gemeentebestuur en andere personen die deelnemen aan de beraadslaging kunnen niet in rechte worden vervolgd of aangesproken voor dan wel worden verplicht getuigenis af te leggen als bedoeld in artikel 165, eerste lid, van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering over hetgeen zij in de vergadering van de raad hebben gezegd of aan de raad schriftelijk hebben overgelegd.’ Vandaar dat het voor volksvertegenwoordigers zo gemakkelijk is om zomaar wat te roepen…

De oorzaak van het stemmen ‘zonder last of ruggespraak’ ligt in de onwerkbaarheid die ontstaat als elke volksvertegenwoordiger eerst zijn fractie of partij moet raadplegen voordat hij een stem uitbrengt. Wikipedia vertelt daarover dat in de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden afgevaardigden tijdens Statenvergaderingen steeds hun opdrachtgevers moesten raadplegen. Zodat er bijvoorbeeld in Friesland eerst naar 11 steden en 30 grietenijen (voorlopers van gemeenten) moest worden gereisd, waardoor besluitvorming niet echt opschoot. Vandaar de uitdrukking ‘op zijn elfendertigst’. Het werd volksvertegenwoordigers dus een stuk makkelijker gemaakt, en daarmee kregen ze ook meer vrijheid. Dat wordt natuurlijk niet altijd gewaardeerd, want het betekent dat elke vertegenwoordiger uiteindelijk zijn eigen weg kan gaan, zonder zich iets van partij- of coalitieafspraken aan te trekken. Artikel 27 van de Gemeentewet bestaat uit één korte regel: ‘De leden van de raad stemmen zonder last.’ Een volksvertegenwoordiger kan hooguit uit de partij worden gezet, en dat is het dan. Maar ook binnen onze raad heb ik wel eens gezien dat iemand van het CDA een fractiegenoot voor iedereen zichtbaar min of meer verbood om bepaalde meningen te ventileren. Dat kan dus helemaal niet. Dat de vorming van een nieuwe regering nu niet veel sneller gaat dan tijdens de Statenvergaderingen van toen, komt misschien ook omdat velen zich niets meer aantrekken van dat stemmen zonder last. Dat maakt het heel lastig!

Gepost in Maatschappij en politiek