Hoogbegaafd

Date 25 mei 2011

Een zonnige winderige zondag in Zandvoort. Vloedgolfjes dreigen mijn schoenen te omspoelen. Kwallen en schuim op het strand. Mijn sigaartje wil niet trekken. Dan maar terug naar Mango, de Cubaanse strandtent nummer 19, waar ik buiten op een luie bank wat uit de wind kan zitten niksen. Chillen noemen ze dat tegenwoordig, geloof ik. Al snel beland ik met iemand in een gesprek over privatisering. Tegen de deur wappert een gele vlag met daarop wereldbol die op een tafel ligt, het logo van Mensa. Dit is een dag voor zestien nieuwe leden, waarvan ik er eentje ben.

Op de website www.mensa.nl noemt deze vereniging zich The International High IQ Society. Wat zijn dat nou voor mensen? Dat klinkt allemaal een beetje wereldvreemd, vanuit de hoogte, elitair. Zie ons eens! Maar uit pure nieuwsgierigheid heb ik mij toch onderworpen aan hun vuurproef om lid te worden en toegang te krijgen tot dit merkwaardige verenigingsleven. En waarlijk, mijn hersens zijn niet te licht bevonden, zodat ik me nu officieel hoogbegaafd mag noemen! Dus ook lid worden van deze club! Spannend hoor! Waar heb ik me nu weer in gestort? Alsof ik het met Real Life en Second Life niet al druk genoeg heb, begin ik nu ook nog eens een derde leven! Waarom moet ik nu opeens zo nodig? Misschien omdat de wereld om me heen de laatste tijd steeds dommer lijkt te worden, en ik me werkelijk begin af te vragen of er nou iets met mij of juist met die anderen aan de hand is. En ook omdat ik een donkerbruin vermoeden kreeg dat Mensa wel eens iets totaal anders zoud kunnen zijn dan wat je je meestal voorstelt bij een club van knappe koppen.

In deze hippyachtige strandtent zitten we gemoedelijk bij elkaar. Na een welkomstwoord worden we ingewijd in de geheimen van deze internationale vereniging die over de hele wereld zo’n 110.000 en in Nederland een dikke 4.000 leden telt. De powerpointdia’s vertellen ons niet alleen over activiteiten die worden georganiseerd, maar ook welke vooroordelen er over hoogbegaafden bestaan. Volgens velen zijn ze contactgestoord. Hebben vaak conflicten. Zijn hoog opgeleid in een bètarichting. Voelen zich verheven boven anderen. Snappen alles. Maken geen fouten. En zijn niet (echt) gelukkig. Dat is allemaal dus meestal niet waar! Evenmin als wat in het onderwijs vaak gedacht wordt: die redden zich toch wel! Nee dus. Ze zitten zich vaak in de klas te vervelen, en presteren daardoor middelmatig, met alle gevolgen van dien. Vooroordelen. Het gevaar ervan is dat je er zelf ook in gelooft, en dat gebeurt al te vaak zolang je het niet bij jezelf als een nuchter feit hebt geconstateerd en geaccepteerd.

Maar wat zijn hoogbegaafden dan wel, afgezien van een hoge IQ-score? We ‘hebben een grote variëteit aan interesses,’ wordt ons verteld. ‘Kunnen buiten vaste kaders denken (groot denkraam), hebben een sterk geheugen, zijn nieuwsgierig, kunnen ‘onzichtbare’ verbanden leggen en kunnen snel schakelen.’ Het meeste ervan herken ik wel. Zoals het leggen van die rare verbanden en associaties, die voor anderen vaak onnavolgbaar zijn. En voor mezelf ook trouwens. Maar het roept wel de vraag op wat dit alles nu te maken heeft met het gegeven dat het enige dat we met zijn allen delen het feit is dat we een beetje gunstig door een intelligentietest zijn gekomen. Zelf heb ik de indruk dat intelligentie boven een bepaald niveau kennelijk een soort omslagpunt bereikt: in plaats van meer en sneller te denken, ga je anders denken, wellicht door meer verbindingen tussen je linker- en rechter hersenhelft waardoor het beeldende, associatieve en intuïtieve een grotere rol gaat spelen.

Wat ik niet herken is dat ik een sterk geheugen zou hebben, maar dat zal wel te maken hebben met de Maan in Ram in mijn horoscoop. Op school was het leren van rijtjes en feitjes nooit mijn beste kant (tenzij het me interesseerde), en ook ben ik slecht in het onthouden van namen van mensen, daar moet ik echt goed mijn best voor doen. Met die namen gaan we trouwens spelen op deze middag, want we krijgen een papier uitgereikt met cryptische omschrijvingen van onze achternamen met de opdracht er dan de juiste namen van elkaar bij te zoeken. We houden nu eenmaal van puzzelen, en zo lopen we steeds door elkaar heen om peinzende blikken op elkaars badges te werpen. Ben jij misschien de homo avis? Vang jij veel wind? Of ben je een vorstelijk pleintje? Uiteindelijk wist ik toch ongeveer de helft van de namen met de omschrijvingen te matchen. Het is gewoon leuk puzzelen zonder competitie, want na afloop is eigenlijk niemand geïnteresseerd in wie nou de meeste namen goed heeft.

Tijd voor kringgesprekken, waarin iedereen wat over zichzelf vertelt. Sommigen hebben het moeilijk met hun hoogbegaafdheid, want dat kan ook een handicap zijn en velen voelen dat ook echt zo. Je wordt niet altijd begrepen, en oplossingen die jij aandraagt gaan voor anderen vaak veel bruggen te ver. Zelf vertel ik dat het eigenlijk heel belangrijk is dat de intelligensia eens uit de kast komt, zeker in ons land waar van alles wat boven het maaiveld uitsteekt de kop wordt afgehakt. Veel vooroordelen over hoogbegaafdheid moeten uit de weg worden geruimd, want het is iets totaal anders dan de meeste mensen denken. Maar ik heb het er zelf ook moeilijk mee. ‘Maar het zal wel lukken,’ grap ik. ‘Ik ben homo en heb dus al ervaring met uit de kast komen.’ Ja, ik zal er een weblogje over schrijven, maar zie mezelf nog niet mijn IQ op een visitekaartje drukken zoals sommige Amerikanen doen. Toon je je kaartje met een IQ van 137 en dan krijg je van de ander een kaartje met een van 138 terug… dat lijkt me niks. Wat niet betekent dat je niet blij en trots mag zijn op je gave, zoals anderen dat zijn op een goed sportief lijf of het componeren van mooie muziek, en dat koesteren en trainen.

Dan is er een borrel, waarbij ons verteld wordt dat het in onze kringen niet gebruikelijk is dat men rondjes geeft, want dat zou verplichtend kunnen zijn voor de minder draagkrachtigen onder ons. Daar lijkt me niks mis mee,  net zoals met het gebruik dat alle bijeenkomsten goed bereikbaar moeten zijn met het openbaar vervoer. Niet alle mensalen, zoals we onszelf noemen, zijn rijk en hebben een auto. Intussen zijn we een beetje aan elkaar en aan de sfeer gewend. Niemand vindt een ander vreemd of gek en dat geeft een relaxt gevoel van vertrouwdheid, thuis zijn, juist omdat iedereen zo gewoon is. Arm en rijk, studerend en zelfstandig, jong en oud, man en vrouw. Met hobby’s als schieten, motorrijden, geocaching en gewoon spelletjes spelen, zit iedereen gemoedelijk bij elkaar en niemand voelt zich geremd om een beetje afwijkend te doen. In een studentikoze sfeer is het bijna verplicht voor een ieder om zichzelf te zijn en te blijven. Er is dan ook weinig etiquette onder deze, eh… ons vrijdenkers. Inmiddels raak ik in gesprek met iemand die net als ik niet tegen harde geluiden kan, waarmee ook hier opnieuw opvalt dat hoogbegaafdheid vaak gepaard gaat met een verhoogde zintuiglijke gevoeligheid.

Als je zelf niet weet dat je hoogbegaafd bent, ben je eerder geneigd om jezelf ‘normaal’ en anderen ‘dom’ te vinden. Maar als je dat wel van jezelf durft te zeggen en te accepteren betekent dat ook dat je de anderen niet meer ‘dom’ maar gewoon ‘normaal’ vindt. In de praktijk komt het erop neer dat je meer geduld opbrengt om iets uit te leggen en het niet laat bij drie woorden waarmee de ander het dan maar moet doen. En dat je meer geduld opbrengt om naar eindeloze betogen te luisteren terwijl je allang weet wat er bedoeld wordt. Niet iedereen vindt ‘anders zijn’ leuk, wat zeker geldt als je je eigen afwijkende eigenschap of gedrag niet hebt geaccepteerd. Sommige mensalen doen dan ook hun uiterste best om te ontkennen dat ze hoogbegaafd zijn, waarover vaak grappen worden gemaakt. Een mogelijke hertest – die niet bestaat, want je blijft gewoon lid voor de rest van je leven – is voor veel van hen dan ook een nachtmerrie.

Dan is er gezamenlijk eten in de Zandvoortse strandtent. De een vertelt over de OV-chipkaart en de ander had ook in nrc.next gelezen over het boek Bullshit Management en gaat dat snel kopen. Een derde weet ook niet hoe het eten heet dat we op ons bord hebben, en een vierde die politicologie heeft gestudeerd denkt erover om ook maar rechten te gaan studeren, wat mij geen slecht idee lijkt. We drinken onze laatste glaasjes en dan is het weer tijd om op te stappen. Sommigen zitten naar de dienstregeling van de trein te kijken, maar dat ik niks voor mij. Na een afscheid wandel ik nog even naar de zee. Iets verderop strandtent 17 waar ons gezin in de jaren vijftig altijd neerstreek. Een leuke dag was het, in een fijne sfeer. Veel Waterman-energie eigenlijk: mentaal gericht, alternatief bezig en last but not least een wereldgrote groep van gelijkgestemden. Want het is een grote familie waar je geacht wordt elkaar met de voornamen aan te spreken en waar je via het internet van alles en nog veel meer met elkaar deelt. En zo voelt het ook. Heerlijk!

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

2 reacties op “Hoogbegaafd”

  1. sander huegen zei:

    hmmm..Misschien toch ook maar inschrijven

  2. Peter zei:

    Een leuk artikel en zeer herkenbaar. Ook mijn nieuwe-leden-dag voelde als “thuiskomen”. Het begrip “warme jas” heeft die dag echt betekenis gekregen. Mensale vriendschappen zijn mooi en blijvend. Heel bijzonder. En soms rolt er nog iets veel mooiers uit 🙂

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>