Ik besta dus ik lijd

Date 1 september 2011

‘Cool!’ roept Lars Faber als zijn vriendin vertelt over een tsunami die duizenden levens heeft opgeëist. Die reactie wordt hem niet in dank afgenomen, vertelt hij in het septembernummer van Koorddanser in zijn artikel Ik lijd dus ik besta. Basta! ‘En al die mensen dan… Geef je daar helemaal niets om?’ probeert zijn vriendin nog. ‘Neen,’ met als gevolg dat hij in het vakje ongevoelige, ongeïnteresseerde harteloze klootzakken wordt gestopt. Eigenlijk vindt hij tsunami’s groots: ‘Dit is moeder natuur vol in actie betrapt,’ terwijl compassie niet altijd goddelijk is ‘want zij strekt zich niet uit over alle levende wezens aller tijden.’ Want als je echt compassie had, zou je die ook hebben voor de slachtoffers van de Slag bij Nieuwpoort op 2 juli 1600, vertelt hij. Waarmee het lijkt alsof compassie een soort ‘houdbaarheidsdatum’ heeft. ‘Ons mededogen gaat uit naar waar we belang bij hebben, wat wij lief vinden, of wat wij vrezen.’ We slaan eerder een vlieg dood dan een lammetje, en zo wordt compassie ‘vooral bepaald door eigenbelang en quasi-goddelijke gerechtigheid’, ofwel iets van het ego.

In het Vissentijdperk van de afgelopen tweeduizend jaar hebben we trouwens niets anders geleerd dan compassie en medelijden! Knielend en biddend voor kruisen met lijdende christussen zwolgen we in masochistisch lijden, perverteerden we onszelf door onderdrukking van onze levenskracht en vernielden we de wereld in opdracht van een illusionaire en wraakzuchtige god. En het is ook waar dat we met medelijden vaak ons eigen lijden op anderen projecteren, zodat we zelf onze diep verholen knagende onprettigheden niet hoeven voelen of relativeren. Kortom: dat soort medelijden verdient terecht grote vraagtekens. De vraag is alleen of we nu in het Watermantijdperk niet naar het andere extreem dreigen door te slaan, waar helemaal geen plaats meer is voor compassie en medelijden. Dat hoeft dan ook helemaal niet meer, want zelfs lijden is ‘eigen verantwoordelijkheid’, het wereldse equivalent voor wat in spirituele kringen ‘karma’ heet.

Maar zo ver wil Lars Faber in zijn artikel ook niet gaan. Op de vraag of we dan helemaal niet meer moeten meeleven met onze medemens antwoordt hij: ‘Tuurlijk wel, dat is toch de smeerolie in intermenselijk contact! Maar ontheilig jezelf vooral en zie de doortraptheid van L’ego in je mededogen.’ Toch vraag ik me af of hij tsunami’s even mooi zou vinden als op de filmpjes van YouTube ook te zien was hoe mensen door de golven werden verzwolgen. ‘Waarom zouden we niet mogen lijden?’ vraag Lars zich af. ‘En waarom zouden we zo moeilijk moeten doen als iemand anders lijdt?’ Ook lijden hoort bij het leven en je kunt je afvragen waarom lijden erg is. Vanuit het standpunt van een boeddha, een verlicht iemand, klopt zijn verhaal helemaal. Zo iemand maakt geen onderscheid tussen lijden en niet-lijden, zwemt niet in de ‘fuik van dualisme’. Die ziet het ego, het ‘ik besta’ met een hele grote nadruk op ‘ik’, als de bron van het lijden: ik besta, dus ik lijd.

De vraag is of het bewustzijn van een boeddha zich tot zijn eigen kamer, zijn eigen hobby’s, zijn eigen hier en nu beperkt. Dat is toch allemaal een door het ego afgegrensd veilig gebiedje? Terwijl voor een boeddha het hier alles is, en het nu eeuwigheid, zodat hij compassie heeft voor  slachtoffers waar en wanneer dan ook. Ofwel: hoe ‘tweedehands’ informatie is, die via televisie of internet tot je komt, hangt helemaal af van je eigen staat van bewustzijn. Als je niet verder kijkt dan je eigen computerscherm, je wereld zich alleen maar tot je eigen kringetje beperkt, leef je nog steeds in een wereld van zelfzucht, waarin je niets hoeft te weten van het lijden van anderen. Heel vaak wordt het ophemelen van het hier en nu gebruikt om dit soort selfishness te rechtvaardigen. Zo is het neoliberalisme ook in alternatieve kringen geliefd: ik blijf lekker van mijn eigen wereldje genieten en wat er buiten gebeurt bestaat gewoon niet. Lars Faber citeert ‘de beroemde zen-vraag over het geluid van een boom. Maakt die geluid, als hij valt, en door niemand gehoord wordt?’ Maar waarom hoort niemand die boom? Omdat niemand durft te luisteren. Maar ik moet toegeven dat dit ook niet mijn lievelingsgeluid is.

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

2 reacties op “Ik besta dus ik lijd”

  1. Peter Woninck op Facebook zei:

    Leuk om te overdenken.

  2. Lars zei:

    Hoi Satyamo,
    Leuk dat je moeite hebt genomen om te reflecteren op mijn artikel! Wat ik schrijf is niet zozeer bedoelt om mijn mening te ventileren, alswel om de lezer zelf aan het denken te zetten. Fijn dat dat gelukt is! Hartelijke groet, Lars

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>