Nisargadatta Maharaj

Date 11 april 2012

Het lijkt erop dat de meeste verlichte mensen, spirituele leiders, jnani’s, gnostici of hoe je ze ook wilt noemen, het eens zijn over de eerste stappen op het pad naar bevrijding: ken uzelve, het gnothi seauton dat te lezen is in de aan Apollo gewijde tempel van Delfi. ‘Tell me who you are,’ was dan ook de opdracht die we kregen in de Enlightenment Intensive groep in de ashram van Bhagwan in Poona. ‘Ik ben een god in ’t diepst van mijn gedachten,’ dichtte Willem Kloos. De vraag naar wie je bent wordt door Adyashanti aangevuld met de vraag naar wat je bent, waaraan ik zelf de vraag naar waar je bent zou willen toevoegen. Dat vind ik onder andere gedaan bij Douwe Tiemersma van het Advaitacentrum, die over een verruiming van de ‘zelfsfeer’ spreekt, maar nu kom ik het ook tegen in het boek Ik ben / Zijn van Nisargadatta Maharaj (1897-1981) dat ik nu aan het lezen ben. Deze verlichte meester, die ook veel Nederlanders zoals Wolter Keers op het nonduale pad heeft geïnspireerd, is bepaald niet de eerste de beste en glanst van directheid en radicalisme waarmee hij zijn bezoekers toespreekt, zoals dat bijvoorbeeld ook het geval is bij Jed McKenna van wie binnenkort de ‘ware’ identiteit bekend zal worden gemaakt in de Koorddanser, iets waarover ik op haar website een discussie heb gestart.

Het verhaal gaat dat Nisargadatta in een kamertje aan een drukke straat in Bombay woonde, boven een winkeltje waar hij onder andere sigaretten verkocht, in de geur van een urinoir aan de overkant. Dat hij rookte en andere dingen deed die niet altijd in religieuze kringen werden gewaardeerd: ‘Mijn lichaam heeft een paar gewoonten overgehouden die best mogen doorgaan totdat het sterft. Dat kan geen kwaad.’ Hij maakte zich daar dus niet zo druk over, gewoon omdat hij zijn lichaam niet was. ‘Lichaam en geest zijn symptomen van onwetendheid’ is dan ook de titel van een van de hoofdstukken uit zijn dikke boek, dat een vertaling is van zijn beroemde I Am That. Je bent je lichaam niet omdat je de waarnemer van het lichaam bent, en zo ben je ook de geest (‘mind’, bij hem zowel denken als voelen, het geheel van angsten en verlangens) niet omdat je de waarnemer van de geest bent. Daar kom je achter als je je voortdurend concentreert op het enige wat je zeker weet: ‘Ik ben’. En zelfs dat ‘ik’ verdwijnt uiteindelijk in het Absolute: ‘Zoals het heelal het lichaam is van de geest, zo is de geest het lichaam van het allerhoogste.’ Het is niet zo dat de geest zich in het lichaam bevindt, maar dat het lichaam zich in de geest bevindt. Je zegt wel dat je geboren bent, maar hoe weet je dat eigenlijk? Herinner je je dat dan? Het is dit soort elementaire antwoorden dat het lezen van de gesprekken in dit boek zo boeiend maakt.

Alles is één. Ook dat zegt Nisargadatta herhaaldelijk. Dat betekent uiteindelijk ook dat zelfs het verschil tussen subject en object wegvalt. Daarom is het ook onmogelijk om te beschrijven wat verlichting eigenlijk is, omdat taal gebaseerd is op het maken van onderscheid, gebruikmaakt van verschillen die in het Absolute niet bestaan. Alleen poëzie, proza, muziek en andere wegen van het hart kunnen een glimp ervan laten doorsijpelen in ons beperkte want dualistische bewustzijn, want de geest zal het nooit begrijpen, zoals ook Bhagwan ons zo vaak heeft ingehamerd. Met Tony Parsons kun je zeggen dat je niet bestaat, maar tegelijk kun je constateren dat je uiteindelijk alles bent. Atman wordt Brahman heet dat in India: je wordt niets minder dan het Al of God omdat je bewustzijn je niet meer beperkt is tot je lichaam, geest of waarnemer van lichaam en geest. Die ‘ervaring’ moet wel de ultieme bevrijding zijn! Maar onze geest blijft dromen en geloven in illusies, en zolang we de schijn-heiligheid daarvan niet doorleven, blijven we bang om te sterven. ‘De dood brengt ons vrijheid en kracht. Om vrij te zijn in de wereld moet je ten opzichte van de wereld dood zijn. Vanaf dat ogenblik is het heelal jouw bezit – het wordt je lichaam, een vormgeving en een instrument.’

  • Facebook
  • Twitter
  • NuJIJ
  • Print
  • PDF
  • Add to favorites

Reageer

XHTML: Je kan deze tags gebruiken: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>