Gerard Reve

11 april 2006

Jeugdhelden sterven, zelfs al worden ze oud en heten ze Gerard Reve. In mijn middelbare school- en studententijd was hij mijn lievelingsschrijver. Niet omdat ik alles snapte wat hij schreef – dat deed misschien wel niemand – maar omdat ik zo hield van de manier waarop hij een sfeer, een gevoel, een weemoedig verlangen kon neerzetten. Alsof hij eigenlijk niets anders wilde dan getuigen, de evangelist zijn van een hopeloos onzegbare boodschap die nog belangrijker was dan God zelf. Ik denk dat deze bizarre romanticus veel invloed op me heeft gehad. Niet alleen met zijn archaïsche manier van schrijven, doorspekt met alternatieve spelling en hoofdletters, maar ook in zijn bezetenheid van het Onnoembare, waarop hij graag het glas hief. Het was niet voor niets dat ik hem in 1967 interviewde voor Hitweek. Dat gebeurde in de rokerige en alternatieve studentensociëteit Olofspoort, waar hij een lezing gaf en ik het niet kon nalaten hem na afloop aan te schieten. Een paar dagen later stuurde ik mijn verhaal naar Friesland, waarop een geheel herschreven interview terugkwam dat ik altijd trouw heb bewaard. In 1968 schreef ik een verhaal Huize Nagtlust, waarin ik hem Dromer noemde en ik de Onmeedogenloze Jongen moest spelen, waar ik het toch wel wat moeilijk mee had…

Dat was dus uit de tijd van Op weg naar het einde en Nader tot U, mijn lievelingsboeken indertijd. Maar misschien wel het mooiste van hem vind ik Veertien etsen van Frans Lodewijk Pannekoek voor arbeiders verklaard wat rond november 1967 verschenen moet zijn. Een mooi blauw gebonden boek op oblong-formaat met ontroerend mooie etsen, die als plaatjes zijn ingeplakt, waarin vaak het meest onbeduidende tot iets moois verheven wordt. Het vijfde plaatje heet Dode Mug, het tiende Portret van Veer van mijn Eend aan de Vergetelheid Ontrukt en het twaalfde Dode Mol. En de eerste zin van dit boek is voor mij een van de mooiste die ik ooit heb gelezen: In de namiddag van de 6de Februari van dit jaar van Gods Zoon 1967, toen Bullie van der K. uit het naburige P. bij mij langs kwam om mij zes veren te brengen van zijn geslachte gans, trof hij mij in de keuken aan, waar ik, na het uit het plaatselijk advertentsieblad wikkelen van zojuist gekocht zeebanket, gebogen over de keukentafel, in doffe haat de met het vet van de “zalm der armen” doordrenkte variarubriek stond te lezen, die ons voorhield dat het getal drie dikwijls als heilig werd beschouwd, de oude Egyptenaren reeds drop kenden voordat ze met mes en vork gingen eten of hun haar kamden, alle schoenen die per jaar voor het mensdom werden vervaardigd, achter elkaar gezet, bij goed weer 6½ maal de afstand naar de Maan zouden kunnen overbruggen, en dat de gemiddelde Nederlander jaarlijks iets meer dan twee liter wijn consumeerde. Na zo’n zin kan een verhaal voor mij niet meer kapot. Zeker niet meer na: “Wat zeg je daarvan, Bul: ruim twee liter per jaar.” “Je vraagt je af waar ze het laten.” Waarna Bul en Reve in de salon gaan zitten, om uit te kijken over het kerkhof en het lege land, terwijl hij al dagen lang opmerkelijke gedachten had gehad “over God en de Dood.”

Ik heb hem nooit durven ontmoeten, bang om slachtoffer te worden van revistische praktijken, onlangs door een nieuwslezer gedefinieerd als een combinatie van religie, homoseksualiteit en sadomasochisme. Het was heel simpel geweest om naar Greonterp af te reizen, maar de werelden waarover hij schreef waren me echt een paar bruggen te ver. Ik was gewoon bang. Om verkracht te worden, en met scheuren in mijn corduroy broek en een gehavend T-shirt eenzaam liftend thuis te komen in het ouderlijk huis waar ik toen nog woonde. Maar ondanks dat is hij toch altijd mijn lievelingsschrijver gebleven, hoewel het altijd moeilijk voor me is geweest om droom en werkelijkheid bij hem uit elkaar te houden. Misschien was het dat voor hem zelf ook. Je kunt alleen maar uit de droom geholpen worden door jezelf te vergeten, zeggen de wijzen uit het Oosten. Wat dat betreft is er dus toch nog hoop. Je was jezelf vergeten, maar wij zijn je nog lang niet vergeten, Gerard! Ik dank je.

Gepost in Uit mijn leven