Zoek het zelf maar uit

30 januari 2014

Eigenlijk vind ik nog steeds dat we de banken hadden moeten laten omvallen. Dat was niet leuk geweest voor onze portemonnee, maar dat is de huidige kredietcrisis ook niet. Wat steekt en boos maakt is dat veel veroorzakers van de crisis nog steeds op vrije voeten rondlopen en wij allemaal nu voor de kosten opdraaien. Het tast ons gevoel voor rechtvaardigheid aan, en daarmee ook ons vertrouwen in de overheid. Too big to fail leidt tot nog meer zelfverrijking en minder dienstbaarheid van de banken. In feite sluist de overheid veel geld naar de rijksten en je kunt je afvragen of dit moreel verantwoord is. En vervolgens tracht ze bezuinigingen te verkopen onder het eufemistische frame van participatie. Meer zelf doen. Maar wel evenveel belastingen blijven heffen? Gemeenten met extra taken belasten zonder een bijhorende extra zak geld. Zoek het zelf maar uit. Een excuus van de overheid – sorry, maar we hebben iets verkeerd gedaan en willen jullie ons nu helpen om ons uit de penarie te helpen? – ontbreekt, net als een ferme aanpak van de ware profiteurs. En dat zijn niet de uitkeringsgerechtigden en asielzoekers, maar de wolven die zich er te vaak zonder kleerscheuren uit weten te manoeuvreren.

In oktober vorig jaar was in Tegenlicht onder de titel Mensen van nu een portret te zien van een generatie postbabyboomers. Veel van hen hadden iets van: wij zoeken het zelf wel uit. Geen baan bij een werkgever – dat heeft net zo iets zieligs als een zanger die liedjes van anderen zingt – maar je eigen bedrijfje beginnen. Dat komt bij mij heel positief over. Maar toch mis ik iets. Boosheid. Dat hoeft geen emotie te zijn, want dat slaat snel om in destructieve haat en woede, en werkt meestal averechts. Emoties zijn vaak je eigen schaduw en voor je het weet zit je in een sociaalpsychologisch warnet van projecties en verwijten. Dat lost niks op. Boosheid als gevoel, als protest, als uiting van het feit dat je iets niet meer pikt, kan ook constructief zijn. Ludieke acties. Al dan niet zure of sarcastische humor. In bitcoins gaan handelen om de banken hun alleenrecht op geld te ontnemen. Ook tegen die overheid roepen dat ze het zelf maar moet uitzoeken. Je eigen weg gaan. Duidelijke signalen afgeven. Ze in de maling nemen. Genieten van openbaringen van WikiLeaks en Edward Snowden. Protestliederen zingen. Diplomatie bestrijden met de zo verheerlijkte transparantie. Dat is niet links of rechts, niet liberaal of sociaal, maar gewoon gezond verstand, humor.

Hoewel ze veel mooie initiatieven ontwikkelen, waar ook ik soms wel een puntje aan kan zuigen, mis ik vaak een gezonde boosheid bij jongeren. De wereld en de politiek zijn nu eenmaal zo. Je moet de dingen accepteren zoals ze zijn. Ga je eigen weg, laat je niet opjutten door politici en bankiers, want het ware geluk is alleen in jezelf te vinden. Dat is helemaal waar, maar hoort boosheid daar dan niet bij? Het klinkt zo spiritueel, maar is spiritualiteit niet leeg als gevoelens als boosheid ontkend worden en daar geen plek in krijgen? Natuurlijk is dat een beetje eng, want wie weet slaat het om in ongecontroleerde woede. Maar dat laatste gebeurt juist omdat we boosheid geen plek geven, het toch een beetje taboe vinden in een geciviliseerde samenleving, omdat we het onderdrukken zodat het op een zeker moment ontploft. Zoals het ware doen eigenlijk alleen kan oprijzen uit een nietsdoen, kan ware boosheid alleen gebeuren als je je niet boos maakt om je eigen boosheid. Acceptatie is de weg, en daar hoort ook bij het accepteren van protest, van grenzen trekken, van assertiviteit, van stevige woorden

Ik vind het moeilijk om anderen te haten want iedereen heeft zo zijn eigen geschiedenis en motieven. Maar dat wil niet zeggen dat ik niet boos op hen kan zijn. Bijvoorbeeld op mensen die roepen dat iedereen het zelf maar moet uitzoeken na zelf een spoor van financiële vernieling te hebben achtergelaten.

Gepost in Maatschappij en politiek, Psychologie, Spiritualiteit