Communicatie

30 augustus 2014

Slecht taalgebruik: ik kan er niet tegen en het ontneemt me vaak de lust om verder te lezen. Vandaag schreef een studente in de krant: ‘Hoe meer mensen een opvatting uitten, hoe serieuzer ik deze moet nemen.’ Dit lezend vind ik het juist moeilijk om haar serieus te nemen. En krijg ik steeds meer behoefte om mijn opvatting te uiten. Dat mensen die taal niet serieus nemen daarmee ook communicatie, en daarmee ook de ander niet serieus nemen. Het is even schofferend als plat praten, dat binnen sommige subculturen vaak verheerlijkt wordt maar in feite niets anders is dan luiheid en desinteresse. Ik ben dan ook typisch zo iemand die in een sollicitatiecommissie alle brieven met taalfouten meteen terzijde zou leggen. En dan niet zitten janken omdat je het op school niet geleerd hebt. Dan had je maar wat meer goede boeken moeten lezen. En beter moeten opletten!

Taal is een drager van informatie. Elke taalfout stoort, leidt de aandacht af en kan zelfs die informatie verminken, zoals het haperende geluid bij een slecht werkende telefoonverbinding. In Second Life weet een van mijn Amerikaanse vrienden niet eens het verschil tussen their en there, en als hij schrijft loopt alles achter elkaar door zonder hoofdletters en interpunctie. En hij is niet de enige die maakt dat ik e-mails soms meerdere malen moet lezen om te begrijpen wat er bedoeld wordt. Oké, ik denk dat deze jongen niet veel opleiding heeft, maar leer dan jezelf schrijven. En als je dat niet kan, doe het dan niet of laat het door een ander corrigeren of schrijven. Want de aandacht moet naar de inhoud gaan, en niet naar de vorm. Bij slecht taalgebruik voel ik me misbruikt, net zoals ik dat voel als ik mijn uiterste best moet doen om iets uit een verpakking te krijgen. Ja, terzijde leggen, die slecht geschreven brieven en artikelen!

Goed taalgebruik is onopvallend, leidt niet af van de boodschap. Daar zijn regels voor. Niet dat ik het daar altijd mee eens ben. Neem de blamage met de tussen-n in de spelling van 1996, waarmee de Nederlandse Taalunie een en ander nodeloos ingewikkeld maakte. Helaas is ze niet van plan deze zielenpijn veroorzakende blunder in de spelling van 2016 weer terug te draaien, dit in tegenstelling tot de paarde(n)bloemregel waarbij ze wel wat heeft ingebonden. Juist om wat meer vrijheid te hebben ligt vaak zowel het Groene Boekje als het Witte Boekje naast mijn toetsenbord. Want met woorden als insect, helikopter, lokaal en locatie heb ik het ook wel eens moeilijk. Het zijn echter niet de meest gruwelijke taalfouten als je daarmee de mist ingaat, omdat de regels je daar wel toe verleiden. Nee, het gaat eerder over blunders zoals de angst van de studente ‘dat ik voorbij wordt gestreefd’, de vele dt-fouten. Die zien er gewoon heel zielig en onopgeleid uit.

Over sommig taalgebruik kan ik me echt opwinden! Mensen die hun klassieken niet kennen mogen wat mij betreft geen informatica studeren, want maar al te vaak hebben ze het over data als een enkelvoud. ‘Uw data is veilig’ en zo. Afschuwelijk! Ze hebben nooit gehoord van het plurale tantum: het verschijnsel dat sommige woorden alleen maar in meervoud bestaan. Onkosten, notulen, financiën, media, aanstalten, ingewanden, Middeleeuwen, tropen, mazelen, valuta, bescheiden en andere varia: probeer er maar eens een enkelvoud van te maken. Het zal wel een overgevoeligheid van mij zijn, maar vanuit mijn eigen ervaring is het botheid van anderen om zo slordig met taal om te gaan. Zeker van die computerjongens had ik meer verstand verwacht, zodat ik me nog steeds afvraag waar hun hersens zit.

Zeker in de ambtelijke bestuurlijke wereld word je niet vrolijk van taalgebruik. Zo wordt informatie gecommuniceerd naar bewoners, terwijl met communicatie juist tweerichtingsverkeer is bedoeld. Elke voorwaarde is een randvoorwaarde geworden: iets dat zich kennelijk op de rand van de voorwaarde bevindt, dus wellicht zwakker dan een gewone voorwaarde. Veel beleidsstukken beginnen tegenwoordig met een missie, het woord controleren betekent niet meer dat je iets checkt maar dat je iets bestuurt, en verantwoordelijkheid opeisen is heel vrijblijvend omdat je er geen consequenties meer aan hoeft te verbinden. Als woorden steeds een andere betekenis krijgen maakt dat de communicatie niet makkelijker. Voor communicatie moet je iets doen, en dat is meer dan met copy and paste rapporten schrijven, of je vingers maar wat heen en weer laten trillen bij het plaatsen van een tweet. Ondanks onze sociale media communiceren we nog nauwelijks omdat we weinig over hebben voor echt contact met anderen. Want communiceren doe je niet alleen, dat doe je samen.

Zo, dit heb ik mooi gecommuniceerd. En nu maar hopen dat er in dit verhaal niet al te veel taalfouten zitten…

Gepost in Diversen, Psychologie