Stoa

6 april 2015

Als ik de Stoa mag geloven zijn intelligente mensen gelukkiger dan domme mensen. En daarvoor hadden die Grieken en Romeinen ijzersterke argumenten. Bij hen staat emotie tegenover verstand. Sterker nog: emoties zijn het gevolg van verkeerd, onredelijk denken. En emoties zullen je nooit echt bevredigen, anders dan op korte termijn. Het ware geluk is geen emotie maar een innerlijke beleving van rust en vrede. Als we die niet ervaren wil dit alleen maar zeggen dat we een verkeerd idee hebben over de werkelijkheid waarin alles één is en alles met alles samenhangt. De enige juiste weg is de dingen accepteren zoals ze zijn en je niet laten verleiden tot oordelen over wat goed en slecht is, mooi en lelijk en andere schijnbare tegenstellingen. Geluk is altijd in het hier en nu, vrij van nostalgische herinneringen en smachtende verlangens, die ook producten van het denken zijn. Redelijkheid is weten dat alles goed is zoals het is en dat het ook niet anders had kunnen zijn. Het ware weten is zich bewust van de noodzakelijkheid van alles zoals het is, dat iedere zandkorrel precies op zijn eigen plek ligt.

We zijn niet overgeleverd aan toeval, en dat is goed want het is juist de noodzakelijkheid van natuurwetten die ruimte schept om te kunnen zijn wie we zijn, zodat we niet meer hoeven te streven naar iets dat we niet zijn. We zijn niet overgeleverd aan een god of transcendente kracht buiten ons, en het is juist onze onvrijheid die rust geeft, en daarmee openheid om onszelf en de wereld te ervaren en te accepteren zoals ze zijn, wat ware liefde is. We zijn niet overgeleverd aan een noodlot omdat dat alleen maar kan als we menen dat dingen anders zouden moeten zijn dan wij in onze arrogantie denken. Elk mensbeeld, elk wereldbeeld is gebaseerd op emoties van een ik dat streeft naar verbetering, verandering, groei, evolutie, wat allemaal onrust veroorzaakt. Laat alles zijn zoals het is, en accepteer zelfs je emoties opdat die tot rust komen door hen een eigen plek te geven. Doen door niet te doen, zien door niet te kijken, horen door niet te luisteren – laat alle agressie in je waarneming varen want die vergiftigt en vertroebelt de geest en maakt het verschil tussen illusie en werkelijkheid.

De kern van alle religie en mystiek is overgave. Niet uit zwakheid of lafheid, maar uit kracht en moed. De kern van alle religie en mystiek is het verlies van jezelf, of juist het vinden van jezelf door de realisatie dat je veel meer bent dan je ik, je persoonlijkheid, je gedachten en gevoelens. Dat je een losstaand vrij wezen bent is een illusie want alles is met alles verbonden, geen keuze of oordeel is echt de jouwe, geen verantwoordelijkheid of gedachte van jou alleen. Stop met het denken in tweeheden, met het onderscheid tussen jou en de ander, tussen goed en slecht, tussen wenselijk en onwenselijk, tussen mooi en lelijk, tussen leven en dood, tussen echt en onecht, want dat getuigt alleen van onjuist, onredelijk denken. Alleen het ware denken kent zichzelf, weet zijn beperkingen en beseft dat er meer is tussen hemel en aarde dan wat het zelf voor mogelijk houdt. Bevrijd je van onjuist denken dat meent dat er levensproblemen zijn waarvoor oplossingen bedacht moeten worden. Laat je hersenen volwassen worden opdat ze zich niet meer laten meeslepen door angsten en verlangens die ze als kind hebben bedacht. Pas dan is er vrede, ultieme gemoedsrust, ataraxia.

Het is juist hiervoor dat we het denken hebben meegekregen. In spirituele kringen wordt maar al te vaak het denken verketterd omdat het nog een eigenwijs kind is dat meent alle wijsheid in pacht te hebben. Maar gooi dat kind niet met het badwater weg en geef het de tijd om erin gereinigd te worden. Laat het zijn emoties van zich afwassen, zuiver worden. Opdat het zich niet zijn hele leven laat meesleuren door geld, voetbal, werk en andere wanen van de dag. Het is juist het denken dat ons gelukkiger kan maken. Zijn intelligente mensen dan ook gelukkiger dan domme mensen? Dat hoeft niet altijd het geval te zijn, want intelligentie en domheid kunnen soms heel goed samengaan, zoals we bijvoorbeeld zien bij slimme politici. Maar intelligentie geeft wel mogelijkheden om zich de belangrijke levensvragen te stellen, te filosoferen, zich op het spirituele pad te begeven en de waan van de dag te overstijgen. Er is dus wel degelijk verschil. Het zij zo. Echt erg is dat niet want we zitten nu eenmaal niet allemaal in dezelfde klas, maar zullen wel allemaal uiteindelijk volwassen worden. Ook dat is een natuurwet.

Met dank aan Jan Drost wiens verhaal over de Stoa in zijn boek Denken helpt mij heeft geïnspireerd voor deze 500e blog.