Aanslag op aandacht

19 november 2016

Symptomen als die van ADHD. Verlies van 15 IQ-punten, net als na een slapeloze nacht of wiet te hebben gerookt. Reactietijden trager dan die na gebruik alcohol. Aldus enkele gevolgen van de aanslag op de aandacht die pushberichten op je smartphone opeisen. Daarover afgelopen donderdag een artikel van Wouter van Noort in nrc.next. ‘De voornaamste reden dat smartphones zo’n slechte invloed hebben: door de afleiding van telefoons zijn mensen vaker aan het multitasken, en multitasken is bewezen slecht voor de kwaliteit van denken en werken.’ Volgens hoogleraar psychologie Sherry Turkle bestáát multitasken niet eens. Je hebt immers maar één aandacht! En volgens veel psychologen moet je aandacht trainen om het te kunnen behouden. En dat lukt niet echt met al die pushberichten op je smartphone, zo’n bericht is ‘zo sterk dat het automatisch de aandacht grijpt. Waar je ook mee bezig bent, als je ziet dat er een nieuw bericht binnenkomt op je smartphone, zal je aandacht er altijd even naartoe gaan.’ Ons brein is namelijk gesteld op nieuwe informatie omdat het voor onze verre voorouders van levensbelang kon zijn.

Kortom: als je je hersens kapot wil maken kan de smartphone daar goed bij helpen. Gelukkig staat er bij het artikel ook een aantal tips om dit zoveel mogelijk te voorkomen. Apps waarmee je kunt aangeven wanneer je niet gestoord wil worden, zoals Freedom voor de iPhone en ClearLock voor Android. Of een doosje voor je mobieltje dat elektromagnetische straling blokkeert. Maar toch vind ik deze maatregelen een beetje de wereld op zijn kop. Want waarom staan we überhaupt toe dat dit alles gebeurt? Is de vrije markt dan belangrijker dan onze gezondheid? En de aanslag op onze hersenen beperkt zich toch niet alleen tot pushberichten? Je kan tegenwoordig nauwelijks een webpagina openen of na de zinloze meldingen over cookies komt er na een paar seconden wel weer een advertentie overheen of tussendoor. Allemaal reclame, voor zichzelf of voor een ander – dat maakt niet uit want het trekt aandacht. Als ik een klassiek boek lees vallen er toch ook niet om de zoveel pagina’s reclamefoldertjes uit? Op mijn brievenbus kan ik nog een sticker pakken dat ik geen reclame wil, en dat werkt wel aardig, maar hoe doe ik dat met reclame en websites?

Eigenlijk zouden diverse websites en spelletjes die ons met reclame bestoken een betaalde reclameloze versie moeten aanbieden. Die moeten ook ergens van leven en ik vind het niet vanzelfsprekend dat alles maar gratis moet zijn. Zo zou Facebook veel meer aan me kunnen verdienen, en ik snap niet dat ze dat zelf nog niet hebben bedacht. Hoeveel ze nu al aan me verdienen is te lezen in The Guardian (met ook hier een pop-up): als Europese gebruiker verdient Facebook US$ 1,50 per maand aan mijn gebruik. Dus als hij voor minimaal dat bedrag van mijn privacy wil afblijven verdient Mark Zuckerberg nog veel meer aan me. Stom dat hij mij die mogelijkheid niet geeft, door bijvoorbeeld € 4,- per maand te vragen. Welverdiend, want ik maak er dagelijks gebruik van, ondanks de chaotische structuur van Facebook waardoor je maar al te vaak niet komt waar je wezen wil, wat ook weer een aanslag op logisch en helder denken. Maar wellicht heeft het wel een commerciële reden om je alle hoeken en gaten van Facebook laten zien, dus kan dat niet wat overzichtelijker worden voor een eurootje meer?

Wat moet het rustig zijn geweest in de Sovjet-Unie! Het door het kapitalisme gedragen reclameterrorisme laat onze zintuigen en hersenen zo weinig mogelijk met rust. Eigenlijk zou de meeste reclame verboden moeten worden, denk ik wel eens. Dat is wellicht de enige manier waarop uiteindelijk het beste product het meest verkocht wordt. Jammer voor al die mensen in de reclamebusiness, maar dan hadden die maar een behoorlijk vak moeten leren.