De muziekwereld

8 januari 2020

Volgens veel spirituele tradities is alles uit muziek geschapen. Noem het Aum. Of het woord van God. Of lees Tolkien er maar op na. Geen wonder dat muziek zoveel in je teweeg kan brengen. Muziek herinnert je aan je uiteindelijke oorsprong en is een thuis waarnaar je terug verlangt. Was de muziek van de schepping wellicht eentonig in het begin, uiteindelijk is het uitgegroeid tot een fantastisch orkestraal spel van klanken. Dank zij dit alles is muziek de hoogste kunst die er bestaat. Ook omdat je samen kan kunt musiceren, iets wat niet van alle kunstvormen gezegd kan worden want schilderijen en boeken worden meestal door iemand alleen gemaakt.

Muziek is een spel. We spreken niets voor niets van piano spelen. Laatst was ik helemaal in de muziekwereld. Daar zaten een sopraan, een alt, een tenor en een bas te muziekkwartetten. Heb je voor mij van Beethoven het Vioolconcert? Van Wagner de Tannhäuser? Van Vivaldi de Vier Jaargetijden? Van Schumann het Pianoconcert? Een speelse manier om muzikale rijkdom te verwerven! Best gezellig om zo in een kwintencirkel bij elkaar te zitten. Totdat de deur van de nabijgelegen Thomaskerk open geblazen wordt door een toccata van Bach en alle kerkgangers overal in een rondo vliegen. Tijd voor een lekker hapje, maar gelukkig zijn bij een stalletje heel lekkere adagio’s, allegro’s en andantes te verschalken. Met prestokoffie erbij. En dan? Sommige kwarten, kwinten en sexten besluiten de toonladder te gaan beklimmen, waarbij de primes blijven aarzelen en de secundes de anderen niet kunnen bijhouden.

De noten klimmen graag mee omdat ze ook de top willen bereiken. Met uitzondering van de hele en halve noten, want die zijn gewoon te lui. Bovendien hebben ze geen vlaggetjes om te laten wapperen. Ze houden ook zelden van triolen. Geef hen maar een uitgebreide fermata om lekker te kunnen slapen. Dat lukt hen niet altijd, want probeer maar eens in te dommelen met krijsende walküre om je heen. Erger dan muggen.

Het mag duidelijk zijn dat de muziekwereld een bonte wereld is. Zo bont dat sommigen, zoals de piano en de viool, regelmatig dissonanten worden zodat hun aanwezigheid niet op prijs wordt gesteld. Om niet uit de toon te vallen gaan ze dan ook regelmatig naar het stembureau. Zeg eens A? Soms klinkt de viool belabberd omdat er iets aan zijn strijkstok is blijven hangen, en wordt het orgel wel eens moe van zijn eigen pijpen. Soms is er ruzie tussen een bes en een ais, raken violen en bassen hun sleutels kwijt, en vinden muzikanten hun opmaten niet zodat ze in verkeerde orkestjes terechtkomen. Maar ondanks diverse tegenvallers geniet iedereen in de muziekwereld, waar Partituur de koning is, want een dictatuur is hen vreemd. Vrijheid blijheid.

Soms zetten de sopranen en de tenoren stiekem hun stokjes omlaag en steken de alten en de bassen hun stokjes omhoog, omdat iedereen er wel eens van geniet om buiten de lijntjes te springen en verwarring te zaaien. Humor moet er ook zijn, en als er ruzie dreigt is er altijd de zwaan die volgens een legende ooit een huisdier van Saint-Saëns was. Ja, de meeste componisten zijn er zelf ook om toe te horen of hun werken wel goed worden uitgevoerd zodat er geen discussies meer zijn over al dan niet authentieke uitvoeringspraktijken. Voor zover ze niet door de kinderen gestoord worden, want de kleine tertsjes willen graag grote tertsjes worden, maar zonder hulp van de picardische tertsjes is dat lastig. Ruzie alom.

Ik ben blij met de vrolijke en bonte muziekwereld en drink daar graag een wohltemperiert biertje op!

(Toespraak voor Blaricums Gemengd Koor op 8 januari 2020)