Het echte weten

13 maart 2020

Uiteraard wil ik verlicht worden. Gerealiseerd. Bevrijd. Ik heb niet voor niets honderden teksten van spirituele meesters gelezen, gehoord, overdacht en bediscussieerd. Maar verlicht ben ik nog steeds niet. Veel spirituele meesters vinden dat logisch. In mijn eigen woorden: zolang ik er ben is de verlichting er niet, en als de verlichting er is ben ik er niet. Zodat ik heel erg mijn best ga doen om er niet meer te zijn. Maar ook dat verlangen en streven is weer iets van mijn ik, zodat ik eigenlijk niets kan doen op het spirituele pad, dat volgens velen dan ook eigenlijk een dwaalweg is. Voor zover het überhaupt bestaat. Tja.

In veel spirituele tradities is de belangrijkste op zoek naar jezelf te gaan. Wie of wat ben ik? ‘Ken uzelf,’ staat in de tempel van Delphi te lezen. Zoeken dus, en ook daar wil ik weer heel goed in zijn. Een heilloze zoektocht, want wat ik ook in mijn innerlijk vind – een ego en zo – kan ik ook niet zelf zijn omdat de waarnemer nooit het waargenomene kan zijn. Op die manier blijft er weinig van me over. Maar dat is wellicht ook de bedoeling, dat je uiteindelijk nooit jezelf kunt vinden. Het is net zo’n paradoxale opdracht als een koan bij zen. Maar wacht even. Ben ik dan niet de waarnemer, bewustzijn? Shit! Maar ook die neem ik weer waar. Het enige wat ik kan verzinnen is dat bewustzijn zichzelf kan kennen, ontsnapt aan de cartesiaanse dualiteit van subject en object. Dat klinkt best mooi. Hebbes!

Ik hou van paradoxen. En zeker niet minder van humor. Aan dat laatste ontbreekt het nogal eens in de spirituele wereld. Zo van: als je verlicht wordt ontdek je dat je dat eigenlijk altijd al geweest bent. Lol! Aan het begin van het pad zijn rivieren rivieren, op het pad zijn rivieren geen rivieren, en aan het eind van het pad zijn ze weer gewoon rivieren. In Second Life knutselde ik een deur in elkaar. Je kan er gewoon doorheen lopen, maar als je aan de andere kant terugkijkt is hij er niet meer. Spiritualiteit als spel en vice versa. Dat kom je ook in de spirituele wereld tegen, de hele kosmos als een goddelijk dualistisch spel. ‘Ik wou dat ik twee hondjes was, dan kon ik samen spelen,’ dichtte Bomans.

Ik geniet van dit soort verhalen. Het spel van de dualiteit als noodzaak om tot bewustzijn te komen. Dan trilt er iets in me mee, een fysieke vibratie die door mijn lijf golft. Een herkenning, een opnieuw kennen van iets wat ik niet kan bedenken. Alsof alles in me roept en juicht: ‘Dit is wáár!’ Dat is voor mij het échte weten en een nieuw stapje op het spirituele pad dat eigenlijk niet bestaat. Uiteindelijk gaat het om herkenning, herontdekking van wat er altijd al geweest is. Een beetje afstand nemen van je eigen gedachten kan daar een mooie opstap voor zijn. Als idealen alleen als bedenksels in je hoofd zitten kunnen ze niet veel uithalen, maar als ze getuigen van een diep weten is er niets mooier dan ze te omhelzen.

(De Idealist, maart/april 2020)