Dieren kunnen de pest krijgen

27 februari 2021

‘Inmiddels is 75% van de infectieziekten die de mens bedreigen afkomstig uit het dierenrijk. De oorzaken? Menselijk ingrijpen in natuurgebieden, wereldwijde handel in dieren en uiteraard de intensieve veehouderij,’ lees ik op de achterflap van het boekje Dieren kunnen de pest krijgen. En dan? van Esther Ouwehand, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren dat alle leden van die partij onlangs gratis in hun bus kregen. Ze ‘laat zien hoe ons land daarin al jaren een twijfelachtige koppositie inneemt én hoe gevaarlijk dat is. Geen land ter wereld huisvest op zó weinig grond zóveel dieren als Nederland. Jaarlijks worden in ons land 640 miljoen dieren na een kort en miserabel leven gedood. Ons land is daarmee een ware kweekvijver voor zoönosen.’ Deze dagen vieren we één jaar corona in ons land, en in 127 pagina’s wordt uitgelegd dat dit alles, maar dan ook alles te maken heeft met de manier waarop we met dieren omgaan. Een prachtig goed gedocumenteerd boekje, dat laat zien dat alles nog veel erger is dan we meestal denken.

We zullen moeten leren om anders met dieren om te gaan en met die opvatting is de Partij voor de Dieren wellicht de enige die de problemen bij de wortels aanpakt. Door de grootschaligheid van de vleesindustrie geven we virussen alle kansen om zich te vermeerderen en zich wijder te verspreiden. Ik heb het trouwens altijd al een beetje dom gevonden om eerst dieren te gaan voeren om die vervolgens op te gaan eten, want dan gooi je in feite 95% van het voedsel weg waarmee je beter mensen had kunnen voeden. Als vleeseter eet je zo indirect ook een stuk van het regenwoud in de Amazone op, dat gekapt wordt voor de productie van soja. Maar we vinden vlees kennelijk lekker, misschien omdat we er heimelijk ook wat agressie mee kunnen uitleven, ons heer en meester over de natuur kunnen voelen. ‘We zijn zelf een dodelijk virus,’ luidt de titel van een van de twaalf hoofdstukken van het boekje van Ouwehand. Helemaal waar. We putten de aarde uit, mogen niet zien hoe het er in slachthuizen toegaat en kopen nog steeds kiloknallers, betalen de boeren geen eerlijke prijs meer en laten ons hypnotiseren door een romantisch beeld uit oma’s tijd van het boerenbedrijf.

De natuur slaat terug, en geef haar eens ongelijk. Als we op onze huidige manier doorgaan, plegen we collectief zelfmoord met onze verstoring van de ecologische samenhang van de natuur. Terug naar normaal betekent alleen maar verergering. Velen willen dat graag, maar dat is geen optie meer omdat dat ‘normaal’ juist de oorzaak was van de pandemie. De mensheid staat op een kantelpunt. Van de politiek met haar kortetermijndenken en decennialange verering van egoïsme, neoliberalisme en visieloosheid hoeven we weinig te verwachten. Die houdt ons zoet met ophokplichten en massale vergassingen van dieren als er weer eens een uitbraak is. Ook van onszelf hoeven we weinig te verwachten zolang we geen eerlijke prijs voor voedsel willen betalen en wegkijken van de ellende die we dieren aandoen. We zouden meer moeten ‘uitzoomen’ zoals het laatste hoofdstuk heet. ‘Dan beseffen we dat de mens een zeer klein en kwetsbaar onderdeel is van de natuur, verbonden met alle andere soorten, afhankelijk van het ecosysteem waarvan we deel uitmaken.’

Gelukkig kunnen kleine oorzaken grote gevolgen hebben, zoals het protest van Greta Thunberg dat velen inspireerde. Een sprankje hoop. ‘Nu het leven van mensen bedreigd wordt door covid-19, Q-koorts, levensgevaarlijke vormen van vogelgriep en tal van andere virussen en bacteriële infectieziekten, zullen we ons ernstig moeten bezinnen op onze omgang met dieren, natuur en het klimaat,’ staat op de achterflap te lezen. Zal dat nu eindelijk eens gebeuren of is het al veel te laat om van ons egosysteem een ecosysteem te maken?