De gave van het ontvangen

21 december 2021

Zomaar iets aan iemand geven. Daar rust een stilzwijgend taboe op. Dat mag je niet spontaan doen. Daar moet een reden voor zijn. Een verjaardag, een geboorte, een diploma of promotie, sinterklaas, kerst, moeder- of vaderdag. Dat zijn dagen om met een geschenk op te komen draven. Als je dat op een andere dag doet, dan moet je daar wel ijzersterke argumenten voor hebben. Het is ongepast om iemand zomaar iets te geven, daarmee breng je de ander in verlegenheid. Of nog erger: je geeft hem of haar het gevoel iets terug te moeten doen. Dat is een schuldgevoel. In het hebben daarvan zijn we hier boven de rivieren best goed, en dat wordt gevoed als we zomaar iets van iemand krijgen. Een oudere heer zei mij ooit dat ik hem zou verplichten als ik even voor hem opstond om hem zijn zitplaats in de zaal te laten bereiken. Ik was bijna niet voor hem opgestaan, want ik hou er niet van om mensen te verplichten. Maar zo zijn we opgevoed. Voor wat hoort wat.

Ontvangen is veel moeilijker dan geven. Alsof je daarmee toch iets minder bent dan de ander. Voor je het weet krijg je als gever te horen dat je dat niet had moeten doen. Geef dan maar terug, denk ik dan wel eens. Ik kan niet tegen al dat geprotesteer als ik iemand zomaar een geschenkje wil geven omdat ik dat leuk vind. Ik vind het zelfs een belediging. Zeker als iemand tegelijk laat blijken het toch wel een mooi cadeau te vinden. Mijn behoefte om te geven trekt zich niets aan van de feestdagen op de kalender. Ooit vroeg een jongen in een metrostation 25 gulden van me. Zelf zat ik ook niet royaal bij kas, maar ik had kennelijk iets dat hij niet had, en vond het gewoon logisch en leuk om hem dat geld te geven. Hij leek me geen junk en beloofde het later terug te zullen geven. Dat herhaalde hij een paar maanden later toen ik hem weer op dat metrostation zag. Ik vond het best allemaal. Sommigen verklaarden me voor gek.

Tijdens een presentatie van heruitgaven van boeken van Ayn Rand beweerde een knaap dat hij nooit om hulp zou vragen. Iemand helpen is toch helemaal niet in lijn met de visie van deze verkondiger van het neoliberalisme? Ik keek hem wat meewarig aan, en was niet de enige die zich afvroeg hoe lang hij zijn idolatie voor deze religie van het ik zou volhouden. Om hulp vragen wordt, net als iets ontvangen, vaak geassocieerd met afhankelijkheid. Niet doen! Alsof onafhankelijkheid iets is dat ook in het echt bestaat. Je moet toch iets zelf verdiend hebben om dat het jouwe te mogen noemen? Zomaar iets krijgen? Zomaar iets geven, om niet? Dat is iets voor dromers en idealisten. Maar toch. Misschien is het wel de essentie van kerst dat we mogen ontvangen. Niet omdat we jarig zijn of het verdiend hebben, maar gewoon omdat het bestaan, God, Allah of hoe je Het ook noemen wilt van ons houdt. Dat we ons mogen overgeven aan het licht, dat zonder uitzondering in ieder van ons huist.

Blaricums dorpsblad hei & wei, 10 december 2021