Een echt Nieuwjaar?

30 december 2021

Volgens mijn telefoontje is het negentien graden vandaag, 30 december. Al een paar weken lang wijst hij veel te hoge temperaturen aan. Het lijkt erop dat ook Google, net als het weer, van slag is. Of geeft hij de gevoelstemperatuur aan in plaats van het werkelijke aantal graden? Want waarom zou de gevoelstemperatuur niet veel hóger in plaats van lager kunnen zijn dan wat de thermometer aanwijst? De meeste apps wijzen een graad of dertien aan, maar Google weet het weer beter en maakt daar eenentwintig van. Het voelt inderdaad warm aan op deze druilerige decemberdag. We gaan weer records breken, want met oud en nieuw zal het warmterecord van 1925 worden doorbroken. Zeggen ze. Wil Google daar nog een schepje bovenop doen? Het lijkt erop dat we sneeuw en ijs voortaan wel op onze buik kunnen schrijven. Wen er maar aan. Volgens Yuval Harari heeft onze soort zijn menszijn te danken aan de kunst om samen te kunnen werken, maar dat schijnt de laatste jaren niet echt te lukken met de aanpak van de klimaatcrisis en de pandemie.

Ik hoor vogels kwetteren en fluiten, en zie ze in zwermen voorbij vliegen. Aan regen geen tekort de afgelopen maanden. De zonnepanelen hebben het rustig. Ik hoef me niet meer zo dik in te pakken tegen de kou. Een propellervliegtuigje in de lucht ademt een zomerse sfeer uit. De A27 ruist op de achtergrond. Ik slaap soms gewoon naakt. Er wandelen minder spinnetjes en torren het huis in, op de vlucht voor de kou. Eigenlijk is dit ideaal weer zo. Voor mij dan, want ijsberen denken er anders over, net als mensen die door de mazen van het coronanet nog snel gaan skiën nu het nog kan. Volgende generaties zullen met open monden luisteren naar verhalen over vroeger, met kerstmannen in arrensleden, ijsbanen met koek-en-zopies en luchten vol dwarrelende sneeuwvlokken. Het leven van hun voorouders moet in hun oren heel romantisch klinken. Zij vieren oud en nieuw in zomerkleren en trekken in de zomer juist méér en donkerder kleren aan om zich tegen zon en hitte te beschutten. Ze verwonderen zich er ook over dat we nauwelijks droogte kenden, en drinkwater gebruikten om de wc mee door te spoelen. Decadent.

Straks alweer een nieuw jaar. Het lijkt alsof er steeds minder gebeurt in een jaar. Veel thuis zijn, weinig mensen op bezoek, minder feestjes, bang zijn voor fysieke nabijheid van anderen, thuis achter de computer werken, zoomen en teamsen met handjes opsteken als je iets wil zeggen. Niet meer gezellig winkelen, straten vol met haastige bestelbusjes. En dat allemaal steeds hetzelfde. Als je jong bent moet dat inderdaad een crime zijn. Onze huizen zijn onze gevangenissen geworden. Onze kinderen zijn een gevaar voor ons geworden. In ons leven maken we steeds meer van hetzelfde en minder van het andere mee. We worden op onszelf geworpen, tot introspectie gedwongen en hoe minder we luisteren naar onszelf, hoe meer het klimaat en corona ons daartoe zullen dwingen door onze ikjes af te breken. Onze huidige manier van denken klopt gewoon niet, en met datzelfde denken kunnen we ook onze problemen niet oplossen. We zullen collectief wakker moeten worden of uitsterven.

Zolang ons eigen ik hoog in ons vaandel staat, zolang we niet écht kunnen samenwerken voldoen we niet meer aan Harari’s belangrijkste kenmerk van menszijn. Dan zal Nieuwjaar gewoon Oudjaar blijven en strooien we onszelf met onze mooie voornemens zand in de ogen. Dan is Nieuwjaar eigenlijk niks om te vieren. Hoe hard het vuurwerk ook knalt, we jagen onze innerlijke demonen er niet mee weg. Deze jaren worden ons meer dan ook alleen-zijn en stilte geboden, maar hoe diep moeten we als mensheid zinken voordat deze kans collectief wordt opgepakt en we ons weer gaan verbinden met elkaar? Want elk ik-zijn, elke zelfstandigheid is een illusie, de Grote Systeemfout die we onder ogen kunnen gaan zien. Pas als we daar iets mee gaan doen zal Nieuwjaar een écht Nieuwjaar worden.