De kracht van kwetsbaarheid

22 september 2022

‘Je geeft je wel heel erg bloot,’ zei Leon onlangs over mijn blogs. Dat klonk niet als verwijt of kritiek, maar eerder als verwondering. Ik zat achter hem in de auto richting een raadsvergadering die ik na zestien jaar weer eens vanaf de publieke tribune ging meemaken. Te weinig tijd om tussen twee afslagen van de A27 wat dieper op die blootheid in te gaan. Ik kon dat alleen maar bevestigen. Ik had kunnen zeggen dat ik moeilijk anders kon, dat het nu eenmaal in mijn aard ligt om me kwetsbaar op te stellen. Dat was begin jaren zeventig al een geloof van me, want ik herinner me dat de groepsleider van een sensitivitytraining me daar liefdevol sterkte mee wenste terwijl hij mijn voet aaide. Ik wil gewoon laten blijken wie ik ben, wat ik fijn vind maar ook wat me verdriet doet. Of om het simpel te zeggen gewoon open en eerlijk te zijn. Volgens velen is dat niet houdbaar in een wereld waarin je, zeker als man, geacht wordt je niet altijd te laten kennen. Ik wilde mij altijd juist wél laten kennen want zonder dat is er geen communicatie mogelijk en beland je in egotrips zoals hypocrisie en machogedoe, en is er geen ruimte meer voor spontaniteit.

De groepsleider wenste me er indertijd veel sterkte mee, maar het is toch nog goed gekomen met mij. Vind ik. Financieel ben ik nogal gemiddeld arm of rijk, maar dat haalt het niet bij de innerlijke rijkdom waarin ik soms bijna verdrink en die ik eigenlijk veel belangrijker vind. Ik heb me gehandhaafd juist door handhaving niet als hoogste doel van mijn leven te zien. Het valt me op dat mensen vaak meer bezig zijn met óverleven dan léven. En misschien is leven zelfs de beste manier om te overleven, iets wat voor mij het geval lijkt te zijn. Veel dingen zoals werk zijn vanzelf op me afgekomen zonder dat ik er veel moeite voor hoefde te doen. Dat kan je geluk noemen maar is volgens mij moeilijk los te zien van de manier waarop ik in het leven sta. Natuurlijk steek ik tijd en energie in overleven – van bezoekjes aan het toilet tot die aan het ziekenhuis – maar de al dan niet materiële overheadkosten van het leven mogen niet de spuigaten uit lopen. Ik vraag me af wat mijn leven nog waard zou zijn als ik onkwetsbaar en gesloten werd, en daarmee mijn spontaniteit en creativiteit verloor. Weinig.

Buitenveldert begin jaren negentig. Het was een uur of vijf op een zomermorgen toen er opeens aan mijn huisdeur werd gebeld. Hoewel ik alleen maar een slipje aan had, deed ik gewoon open, iets wat de meeste mensen op zo’n raar tijdstip niet zullen doen. Ik wel dus. Twee knapen met een vaag verhaal die wilden weten of ik alleen in huis was. Dat zei natuurlijk genoeg zodat ik loog dat dat niet het geval was. Tegelijk sloop een kat van me langs me heen de galerij op. Dus ik gewoon langs die jongens heen om hem weer op te pakken. Ze hadden me gewoon kunnen vastgrijpen en bedreigen, een mes op mijn keel zetten of noem maar wat. Niets van dit alles. Wellicht was de situatie zo raar voor hen dat ze verbouwereerd tot niets in staat waren. Ik liep met mijn kat weer naar binnen, groette de jongens en sloot de voordeur. Ik denk achteraf dat mijn beste wapen mijn naaktheid was: het is lastiger om een mes in een bloot lichaam te steken dan in een mens met kleren aan. Zelfs zorgeloos alleen zijn kan een goed wapen zijn, want toen ik een jaar eerder op mijn dooie eentje door India reisde waren er zat situaties waarin mensen me hadden kunnen beroven en vermoorden zonder dat er een haan naar zou kraaien.

Ik hou er ook van mijn kwetsbaarheid te voelen, alsof ik dan helemaal mezelf ben. Op het strand wilde ik de zon in mijn lijf voelen steken, omarmd worden door de zilte zeelucht, op mijn rug me in de vloedlijn naar het droge laten spoelen. Terwijl ik op het naaktstrand lag stak het hoofd van een knaap die me bespiedde boven een zandkuil uit en het was duidelijk waarmee hij bezig was. Veel plezier ermee, jongen! Ja toch? Mijn lichaam is toch niet van mij alleen? Hoewel ik mezelf er niet zo bewust van was, was ik er in mijn studententijd ook om beroemd dat ik ’s winters te koud gekleed was. Want diep down ben ik een naaktloper en heb ik een hekel aan kleren. Kleren maken de man, zeggen ze. Maar ik wil niet dat soort man zijn. Nog deeper down is het mijn behoefte om te versmelten met de wereld om me heen. Alsof dat belangrijker is dan wat dan ook. Een soort smachtende behoefte aan overgave die sommigen masochisme noemen. Ik wil mezelf als het even kan bloot geven in welke betekenis dan ook. En tot nog toe heb ik alles redelijk overleefd en heb ik veel van mijn geluk juist aan mijn kwetsbaarheid te danken. Juist die kwetsbaarheid geeft me kracht.