Jabalpur

25 september 2023

Een maand nadat Osho op 58-jarige leeftijd was overleden ben ik naar India gegaan, februari 1990. Oorspronkelijk zou ik met Vriend gaan, maar een dreigende ernstige ziekte van zijn zus weerhield hem ervan om deze reis van zes weken te ondernemen. Ik ging dus alleen. Het was niet zozeer om naar de ashram in Poona te gaan, maar meer om plaatsen te bezoeken waar Osho had geleefd en om documentatie over zijn leven en lezingen te verzamelen. Eerst vier dagen in Bombay rondgezworven, toen tien dagen in Poona geweest. Vervolgens zeventien dagen in Jabalpur. Daar belandde ik op het kleurige Holi-feest waar op de daaraan voorafgaande avond vreugdevuren voor het vieren van het einde van de winter waren ontstoken. Het is traditie om elkaar vrolijk met verf en poeders in allerlei kleuren te bestrooien. Ook over mij dus, en ik vond het best allemaal. Een gezin op een terras riep me op gegeven moment binnen, opdat ik me kon wassen en van thee werd voorzien. Want aan gastvrijheid is geen gebrek in India.

Jabalpur was een uitvalsbasis voor tochtjes naar Gadarwara waar Osho als eigenwijs kind woonde en rare fratsen uithaalde, naar het door hem geliefde Khajuraho dat beroemd is om zijn vele tempels met erotische sculpturen, en naar de Marble Rocks waarover hij zo romantisch had verteld. Daar belandde ik met een roeibootje met alleen een jongen en een oudere man, op een stil meer tussen de rotsen achter het sterrenbeeld Orion aan peddelend. Om tenslotte op een minuscuul eilandje aan te leggen en wierook te branden bij een Shiva Linga-beeldje. Ik keek argwanend naar de roeiboot die gelukkig niet afdreef. Zat ik daar in mijn eentje ergens midden in India op een eilandje op een totaal verlaten plek … Waar het leven je al niet brengen kan!

Een krankzinnig land, India. Ik snap die mensen niet. Er zijn veel momenten geweest waarop ze me hadden kunnen beroven of erger terwijl er geen haan naar zou hebben gekraaid. Zoals in Satna, een stadje waar ik langs kwam op weg naar Khajuraho, waar ik hoorndol werd van alle Indiërs die me nooit met rust lieten. ‘I’m very grateful to you, but I had a very busy day and I’m tired, I wanna sleep,’ bedank ik een man die bij mijn hotelkamer seks aanbiedt. Het linksrijdende verkeer is chaotisch. Op smalle wegen zie je soms autowrakken, en als jouw taxi of bus een tegenligger nadert, wijken beide voertuigen pas de laatste halve seconde voor elkaar uit. Toch ben ik zelden bang geweest in India, ook niet toen ik tien jaar eerder in een rammelend vliegtuig van Poona naar Bombay vloog. Het is alsof het Indiase vertrouwen in de goden en de daarmee samenhangende verminderde angst voor de dood ook op mij overslaan. Want het is alsof vele millennia van spiritualiteit in dat land in de grond zitten. In Bombay was het heel gewoon als je langs mensen liep die op straat letterlijk aan het creperen waren, want sterven hoort nou eenmaal bij het leven.

Jabalpur is de stad waar Osho op 21 maart 1953 verlicht werd. Onder een boom, zoals dat hoort. Die heb ik dus opgezocht en een handje gegeven na een troep jongetjes uit de takken te hebben gejaagd. In Osho’s verhaal over zijn verlichting is het opvallend dat hij ’s nachts niet meer binnen kon blijven, dat hij naar buiten moest, de natuur in. Hoewel ik er niet verlicht van werd had ik ook wel eens zo’n ervaring, alsof er in mijn kamer te weinig ruimte was voor alle zegeningen die zich over me heen stortten. It’s all too much zingt George Harrison. Ik verzamelde bladeren van die boom, waarvan ik er terug in Amsterdam enkele inlijstte, en eentje staat nog steeds hier op mijn kamer. Osho woonde het grootste deel van zijn leven in Jabalpur, begon er in 1951 zijn studie filosofie, waarin hij later assistent-professor werd. In 1966 ging hij rondreizen door India voor het geven van lezingen en meditatiekampen, en hij verhuisde in 1970 naar Bombay. Het Mahakoshal Arts College bevond zich op loopafstand van mijn hotel, en het was leuk om daar professoren en medewerkers te spreken die nog college bij Osho hebben gelopen. Een geografie-professor herinnert zich dat nog goed, en excuseert zich bijna dat alles wat hij over Osho heeft verteld te beperkt is, dat woorden tekortschieten.

Misschien heeft het met Venus in mijn eerste huis te maken, maar overal ontmoet ik niets dan welwillendheid om mij van alles te laten zien. Een huis waar Osho gewoond heeft en waar nog steeds vier palmen staan die hij heeft geplant. Het meditatiecentrum Amritdham op een heuvel, dat nog steeds bestaat. Een sikh die me achterop zijn scooter naar een winkel brengt waar foto’s van Osho worden verkocht. Een zuster van Osho die me vertelt dat alle vijf broers, vier zusters, vader en moeder allemaal sannyasins zijn, alsof het een familiebedrijfje is. Ze is zo gastvrij dat ik geen behoefte meer heb om haar uit te horen over al het kattekwaad dat Osho in zijn jeugd allemaal heeft uitgehaald.

In het hotel zelf zat ik graag in de grote tuin. Daar ging ik graag lezen, of praatte urenlang met een Indische ingenieur en ontmoette ook een knaap uit Zweden. Maar ik loerde er ook naar een leuke jongen die daar lag te zonnen. Op mijn kamer hield ik mijn dagboek bij en bekeek ik mijn koopjes van de dag, zoals het eerste deel van Osho’s tiendelige reeks Yoga: The Alpha and the Omega. Een eerste druk natuurlijk. Ik was wat bang voor de hagedis die rustig tegenover me tegen de muur gekleefd zat, en vond het geen leuk idee dat die vlak boven het hoofdeinde van mijn bed zou zitten. Maar misschien zouden Indiërs wel bang zijn voor katten die op je bed komen slapen.

Al met al best vermoeiende dagen. Na mijn uitstapje naar Gadarwara, op de tot nog meest warme en uitputtende dag van mijn leven, begonnen mijn darmen op te spelen. Dat liep gelukkig niet uit de hand, of hoe je dat ook moet zeggen. Daarna heb ik weer de trein terug naar Poona genomen om daar nog een dag of tien door te brengen alvorens naar het frisse maar neurotische Nederland terug te keren.